วัสดุ สำริด แบบศิลปะ ศิลปะล้านช้าง อายุสมัย อายุราวพุทธศตวรรษที่ 22-24 สถานที่พบ พบระหว่างการไถที่ดินของนางสาวปาริชาต อุดมสี บ้านนาดูน ตำบลหนองกวั่ง อำเภอบ้านม่วง จังหวัดสกลนคร เมื่อ 13 กุมภาพันธ์ 2549 พระพุทธรูปปางมารวิชัย พระพักตร์รูปไข่ พระขนงเป็นแถบโก่ง พระเนตรเหลือบต่ำ พระนาสิกเป็นสันปลายบาน พระโอษฐ์เล็ก แย้มพระโอษฐ์เล็กน้อย มีเส้นไรพระศก เม็ดพระศกเป็นทรงกรวยแหลมเรียงเป็นระเบียบ อุษณีษะเป็นต่อมกลม พระรัศมีเป็นทรงกรวยเหลี่ยม พระกรรณยาวปลายงอนเล็กน้อย พระศอเป็นปล้อง ครองจีวรห่มเฉียงเปิดพระอังสาขวา สังฆาฏิเป็นแถบสี่เหลี่ยมปลายตัดตรงยาวจรดพระนาภี พระหัตถ์ขวาวางคว่ำบนพระชานุ พระหัตถ์ซ้ายวางหงายบนพระเพลา ประทับนั่งขัดสมาธิราบบนฐานเขียงเรียบ เม็ดพระศกและพระรัศมีลงรักและปิดทอง

เมื่อวันศุกร์ที่ ๗ ธันวาคม ๒๕๖๑ คณะเจ้าหน้าที่สรรพากรจังหวัดนครราชสีมา เข้าชมโบราณสถานปราสาทพนมวัน อำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา

          ปราสาทพนมรุ้ง ศาสนสถานเนื่องในศาสนาฮินดู ลัทธิไศวนิกาย ที่มีประวัติพัฒนาการในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๕ – ๑๘ โดยกำหนดอายุสมัยจากศิลาจารึกและรูปแบบศิลปกรรมที่แบ่งออกได้ถึง ๔ ระยะ และอาจกล่าวได้ว่า ในช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๗ ถือเป็นสมัยที่รุ่งเรืองที่สุดของการสร้างศาสนสถานบนเขาพนมรุ้ง เพราะมีการสถาปนาปราสาทประธานและอาคารสิ่งก่อสร้างต่าง ๆ อยู่ในรูปแบบแผนผังที่แสดงถึงการจำลองเขาไกรลาสที่ประทับของพระศิวะมาไว้บนโลกมนุษย์อย่างชัดเจน           “นเรนทราทิตย์” คือพระนามที่ปรากฏในจารึกช่วงพุทธศตวรรษที่ ๑๗ ว่าพระองค์คือผู้สร้างปราสาทพนมรุ้ง ซึ่งที่ผ่านมายังไม่พบว่าปรากฏพระนามนี้อยู่ในจารึกหลักใด นอกจากจารึกพบที่ปราสาทพนมรุ้ง           พระนาม “นเรนทราทิตย์” มาจากคำว่า นเรนทร + อาทิตย์ คำว่า “นเรนทร” หมายถึง พระราชา ส่วนคำว่า “อาทิตย์” ก็คือ พระอาทิตย์ รวมกันแล้วจึงหมายถึง พระราชาแห่งดวงอาทิตย์ หรือผู้ยิ่งใหญ่ประดุจดั่งดวงอาทิตย์ และเป็นที่น่าสังเกตว่าความหมายที่เกี่ยวเนื่องกับพระอาทิตย์นี้ยังปรากฏในพระนามของกษัตริย์ในวัฒนธรรมเขมรโบราณด้วย เช่น พระเจ้าสุริยวรมัน พระเจ้าอุทัยทิตยวรมัน เป็นต้น           ความในจารึกพนมรุ้งหลักที่ ๗, ๘ และ ๙ กล่าวว่า นเรนทราทิตย์เป็นโอรสของพระนางภูปตินทรลักษมี เป็นผู้มีสติปัญญาหลักแหลม มีความสามารถในการรบ ได้เข้าร่วมรบกับกองทัพของพระเจ้าสุริยวรมันที่ ๒ ในการรวบรวมแผ่นดินให้เป็นปึกแผ่น นเรนทราทิตย์คงได้รับความดีความชอบเป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัยจึงได้รับการแต่งตั้งเป็นผู้ปกครองเมืองแห่งดินแดน “มหิธรปุระ” ----- พระองค์ทรงสร้างปราสาทประธาน ประดิษฐานรูปเคารพ สร้างงานศิลปกรรมที่ปรากฏเป็นลวดลายสลักต่าง ๆ เช่น หน้าบันและทับหลัง ที่ล้วนแสดงให้เห็นว่ามีความประสงค์ที่จะสร้างเป็นเทวาลัยแห่งพระศิวะ มีศิวลึงค์เป็นองค์ประธาน และยังมีการนับถือเทพองค์อื่น ๆ ซึ่งอยู่ในสถานะเทพชั้นรอง นอกจากนี้ข้อความในจารึกยังกล่าวว่า “นเรนทราทิตย์ได้สร้างปราสาทแห่งนี้เพื่อประดิษฐานรูปเคารพของตนเอง เพื่อเตรียมไว้สำหรับการเข้าไปรวมกับเทพที่ทรงนับถือหลังจากสิ้นพระชนม์”            พระองค์ทรงทำนุบำรุงศาสนา อุปถัมภ์พราหมณ์ ดาบส โยคี เช่น ทรงสร้างสระน้ำ สร้างทางเดินแด่พระดาบสให้ทอดไปตามสันเขาเพื่อข้ามน้ำ ถวายทรัพย์ ข้าทาส ที่ดิน และเครื่องบวงสรวงทุกวันแด่เทวาลัย ด้วยความเลื่อมใสศรัทธาอันแรงกล้า ในลัทธิไศวนิกาย แบบปศุปตะ พระองค์จึงออกบวชถือองค์เป็นนักพรตจวบจนวาระสุดท้าย โอรสของพระองค์คือ “หิรัณยะ” เป็นผู้ให้จารึกเรื่องราวเพื่อสรรเสริญเกียรติคุณของพระบิดา และได้ให้ช่างหล่อรูปของนเรนทราทิตย์ด้วยทองคำ          นอกจากเนื้อความในจารึกแล้ว ยังปรากฏภาพสลักสำคัญอยู่บนทับหลังประตูชั้นที่สองมุขด้านทิศใต้ของปราสาทประธาน ที่สันนิษฐานกันว่าเป็นภาพ “พิธีอภิเษกนเรนทราทิตย์” ตรงกลางเป็นรูปบุคคลฉลองพระองค์อย่างกษัตริย์ แวดล้อมด้วยเหล่าข้าราชบริพาร อาจหมายถึงพิธีอภิเษกนเรนทราทิตย์เป็นฤาษีหลังจากเสด็จจากเมืองพระนคร เพื่อมาบำเพ็ญพรต ณ เขาพนมรุ้งตามความในศิลาจารึกพนมรุ้ง ๗ (หรือ K ๓๘๔) ที่กล่าวว่า “พระองค์ผู้ปราศจากมลทิน...ไปแล้วกับหมู่คนผู้เป็นชาวนคร” สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (พระราชอิสริยยศในขณะนั้น) ทรงวิเคราะห์ว่า “นคร” ในที่นี้คงหมายถึง เมืองพระนครอันเป็นเมืองหลวงของอาณาจักรเขมรโบราณ เนื่องจากศิลาจารึกซึ่งค้นพบในประเทศกัมพูชาหลายหลักเรียกเมืองพระนครว่า “นคร”           ปัจจุบัน เรื่องราวของนเรนทราทิตย์ ผู้สร้างปราสาทพนมรุ้ง ได้รับการถ่ายทอดออกมาในรูปแบบของการแสดง แสง สี เสียง เนื่องในงานประเพณีขึ้นเขาพนมรุ้ง ซึ่งจัดขึ้นในช่วงต้นเดือนเมษายนของทุกปี ----------------------------------------- ผู้เรียบเรียง: นางสาวสุรีรัตน์ ทองภู นักโบราณคดี อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง เอกสารอ้างอิง: กรมศิลปากร, ปราสาทพนมรุ้ง, ๒๕๕๑. กรมศิลปากร, อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง ปราสาทเมืองต่ำ, ๒๕๕๗. ชะเอม แก้วคล้าย, จารึกปราสาทหินพนมรุ้งที่พบใหม่ จารึกปราสาทหินพนมรุ้ง ๘, ๒๕๓๐. สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี, จารึกพบที่ปราสาทพนมรุ้ง, ๒๕๒๑. หม่อมราชวงศ์สุริยวุฒิ สุขสวัสดิ์, ปราสาทเขาพนมรุ้งศาสนบรรพตที่งดงามที่สุดในประเทศไทย, ๒๕๓๖.

รายงานการเดินทางไปราชการ ณ ประเทศ ญี่ปุ่น   ๑.      ชื่อโครงการ  โครงการ การประชุมเครือข่ายความร่วมมือทางวัฒนธรรมอาเซียน+๓ ( APTCCN) ครั้งที่ ๔  ณ  ประเทศญี่ปุ่น ๒.     วัตถุประสงค์      -          ๑. เพื่อติดตามความคืบหน้า ของการดำเนินงานโครงการต่างๆ  ที่ได้รับการอนุมัติภายใต้แผนการดำเนินงานเสริมสร้างความร่วมมือทางวัฒนธรรมอาเซียน + ๓  ระหว่างปี พ.ศ. ๒๕๕๖ – ๒๕๖๐ ( Work Plan on Enhancing ASEAN Plus Three Cooperation in Culture 2013 – 2017 ) และหารือความร่วมมือที่จะดำเนินการต่อไปภายใต้กรอบอาเซียน  + ๓ -          ๒. เข้าร่วมการสัมมนาหัวข้อ  “ การรับมือกับภัยพิบัติทางธรรมชาติ : การป้องกันและการบูรณะด้วยพลังของศิลปะและวัฒนธรรม  “ ( Coping  with Natural Disaster : Prevention and Reconstruction by the Power of Arts and Culture )” -          ๓. เข้าร่วมงานเทศกาล  “ Water  and Land Niigata Art Festival “ ครั้งที่ ๓ ณ Northern Culture Museum  เมือง Niigata  ซึ่งเป็นเมืองที่ได้รับเลือกเป็นหนึ่งในเมืองวัฒนธรรมแห่งเอเซียตะวันออก  ( East Asian City of Culture ) เนื่องจากในปี พ.ศ. ๒๕๕๙  ประเทศไทยจะเป็นเจ้าภาพจัดการประชุม APTCCN ครั้งที่ ๕  ดังนั้นในการประชุมครั้งนี้ หัวหน้าคณะผู้แทนไทยจะได้รับแต่งตั้งให้ทำหน้าที่รองประธานการประชุม ( ตามแนวปฏิบัติของอาเซียน ) ๓.      กำหนดเวลา  ระหว่างวันที่   ๙  กันยายน –  ๑๑  กันยายน  ๒๕๕๘ ๔.     สถานที่  Niigata city  340 km จากกรุงโตเกียว ใช้เวลาเดินทาง 4 ชั่วโมงครึ่งจาก สนามบินนาริตะ -          การประชุม The 4th APTCCN : International Conference Room,                                                 Niigata Convention Center TOKI  MESSE                                                 6-1 Bandaijima, Chuo-ku, Niigata City 950-0078 Japan -          การสัมมนา โดย Agency for Cultural Affairs of Japan                                       Niigata – City Performing Arts Center  RYUTOPIA 3-2 Ichibanboridori-cho,Chuo-ku, Niigata City 951-8132 Japan -          Cultural Tour:  Water and Land Niigata Arts Festival 2015, Northern Cultural Museum  ๕.     หน่วยงานผู้จัด   Agency for Cultural Affair of Japan ๖.     กิจกรรม ๙  กันยายน ๒๕๕๘              เดินทางจากประเทศไทยท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ ( เที่ยวบิน TG 642 )      เวลา ๒๓:๕๐ น.  ของค่ำวันที่ ๘ กันยายน ๒๕๕๘ เดินทางถึง  ท่าอากาศยาน  นาริตะ กรุงโตเกียว     เวลา ๐๘.๑๐ น.  เช้าวันที่  ๙ กันยายน  ๒๕๕๘ เดินทางโดยรถไฟ  จากท่าอากาศยานนาริตะไปยัง  สถานที่จัดกการประชุม โรงแรม Nikko Niigata ๑๖:๐๐ น.   การประชุมเพื่อเตรียมการประชุม  ASEAN Secretariat and Host (Japan)             สถานที่ ห้อง Conference Room ๓๐๗ , Niigata Convention Center TOKI  MESSE ๑๗:๓๐น.   การประชุมเพื่อเตรียมการประชุม  ASEAN Secretariat , Heads of  Delegation and Hosts               สถานที่ ห้อง Conference Room ๓๐๗ , Niigata Convention Center TOKI  MESSE ๑๙:๐๐น. งานเลี้ยงต้อนรับผู้เข้าร่วมทุกท่าน               สถานที่  ห้องจัดเลี้ยง Toki  โรงแรม Nikko Niigata ๑๐  กันยายน  ๒๕๕๘ ๙:๐๐ น.  การประชุมระดับทวิภาคี  ระหว่าง Japan และ ประเทศต่างๆ ๑๒:๐๐ น. พักรับประทานอาหารกลางวัน ๑๓:๓๐ น. การประชุมใหญ่ Plenary Session               สถานที่ ห้อง International Conference Room,   Niigata Convention Center TOKI  MESSE ๑๕:๐๐น. พักรับประทานอาหารว่าง ๑๕:๓๐ น. การประชุมใหญ่ ( ต่อ ) ๑๗ :๐๐ น. จบการประชุมใหญ่ ๑๘:๓๐ น. งานเลี้ยงรับรองโดย  ผู้จัด Agency for Cultural Affair ,Japan ๑๑  กันยายน  ๒๕๕๘ ๘:๐๐ น. ออกเดินทางไปเข้าร่วมกิจกรรมการสัมมนา ๙:๐๐ น. การสัมมนาหัวข้อ  “ การรับมือกับภัยพิบัติทางธรรมชาติ : การป้องกันและการบูรณะด้วยพลังของศิลปะและวัฒนธรรม  “ ( Coping  with Natural Disaster : Prevention and Reconstruction by the Power of Arts and Culture )”             สถานที่ โรงละคร Noh Theatre- City Performing Arts Center RYUTOPIA ๑๔:๓๐ น. Cultural Tour:  Water and Land Niigata Arts Festival 2015, Northern Cultural Museum ๑๗:๐๐ น.จบการทัศนศึกษาทางวัฒนธรรม  ๑๑  กันยายน  ๒๕๕๘             เดินทางกลับประเทศไทย   ท่าอากาศยานนาริตะ( เที่ยวบิน TG 677 )      เวลา ๑๗:๒๕ น.  เดินทางถึง  ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ  เวลา ๒๑.๕๕ น.       ๗ . คณะผู้แทน ๑.      นางสาวดารุณี  ธรรมโพธิ์ดล               ทำหน้าที่  หัวหน้าคณะผู้แทนไทย ผู้อำนวยการสำนักความสัมพันธ์ต่างประเทศ  สำนักงานปลัดกระทรวงวัฒนธรรม ๒.     นางสาวอุรุษยา  อินทรสุขศรี ผู้อำนวยการกลุ่มความร่วมมือพหุภาคี สำนักความสัมพันธ์ต่างประเทศ  สำนักงานปลัดกระทรวงวัฒนธรรม ๓.      นายสุรยุทธ   วิริยะดำรงค์ สถาปนิกชำนาญการ ผู้แทนกรมศิลปากร ๙. สรุปสาระของกิจกรรม  ๑. ในส่วนของการประชุม ASEAN PLUS THREE CULTURAL COOPERATION NETWORK ( APTCCN )  ที่ประชุมมีมติรับรองรายงานการประชุม  ครั้งที่ ๓  ที่ประเทศ สิงคโปร์  เมื่อ วันที่ ๒๗  - ๒๘  สิหาคม  ๒๕๕๗ ส่วนที่เกี่ยวเนื่องกับกรมศิลปากรคือ วาระที่ ๕.๕ People to People Exhange ๕.๕.๑  ASEAN Plus Three people –to –people    CULTURAL Exchange Programme : Workshop , Creation and Exhibition of Ceramic Arts Proponent  ผู้นำเสนอ : ประเทศไทย งบประมาณ :  Cost Sharing   โดยประเทศไทยเสนอจัดในปี ๒๕๕๘   รับผิดชอบโดยกระทรวงวัฒนธรรม จะเชิญผู้ออกแบบผลงานเซรามิกจากประเทศอาเซียน และ + ๓  ประเทศละ ๒ ท่าน เข้าร่วมกิจกรรม  ระยะเวลา ๒ อาทิตย์  ในกรุงเทพมหานคร ,  นครปฐม  และ ราชบุรี  ผู้เข้าร่วมกิจกรรมจะได้แลกเปลี่ยนความรู้และประสบการณ์ในการสร้างสรรงานที่สำนักช่างสิบหมู่  กรมศิลปากร  ร่วมกันสร้างผลงานและนำไปจัดนิทรรศการในท้ายของการปิดกิจกรรม   ทั้งนี้ในที่ประชุม  ครั้งที่ ๔ ที่ Niigata  ผู้แทนประเทศไทยได้แจ้งต่อที่ประชุมว่า  กิจกรรมดังกล่าว  จะขอเลื่อนการจัดออกไป อาจเป็นในปี ๒๕๕๙  ทั้งนี้ขอให้ติดตามการรายงานจากผู้แทนฝ่ายไทยเป็นทางการต่อไป   ๒. ในส่วนการสัมมนา หัวข้อ  “ การรับมือกับภัยพิบัติทางธรรมชาติ : การป้องกันและการบูรณะด้วยพลังของศิลปะและวัฒนธรรม  “ ( Coping  with Natural Disaster : Prevention and Reconstruction by the Power of Arts and Culture )” ทางผู้จัดได้นำเสนอประเด็นจากการที่ประเทศญี่ปุ่นประสบภัยพิบัติ  จากแผ่นดินไหว และซึนามิ เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๕๔ โดยมีวิทยากรสำคัญอาทิ ๑.     Mr. Kitano Nobuhiko  ( Head, Technical  Standard Section ) จากสถาบันวิจัยมรดกวัฒนธรรมแห่งชาติ ณ กรุงโตเกียว กรุณาบรรยายในหัวข้อ Project for rescuing cultural heritage damaged by the Great East Japan Earthquake โดยมีเนื้อหาทั้งการเก็บกู้โบราณวัตถุในพิพิธภัณฑ์ที่ได้รับผลกระทบ  การตรวจสอบโบราณสถาน และการร่วมกันวางแผนป้องกันและบรรเทาและสร้างเครือข่าย เพื่อลดผลกระทบความจากความเสี่ยง ซึ่งจะเกิดกับมรดกวัฒนธรรม ๒.     “Cinema Yell Tohoku” โดย คุณ Yuko Iwasdaki ( secretariat, Japan Community Cinema Center.  และ คุณ Kazunori Kushigeta ( Executive Director,Movie Co-op Miyako, Theater Manager,Cunemarine   มีเนื้อหาคือการจัดฉายภาพยนต์  ในพื้นที่ประสบพิบัติภัย  โดยได้รับการสนับสนุนจากอาสาสมัคร โรงภาพยนต์ในพื้นที่ และบริษัทผู้สร้างภาพยนตื  เพื่อสร้างขวัญกำลังใจให้ผู้ประสบภัย ๓.     “ Rikuzentakata Artist in Residence” โดย คุณ Junichi Hasegawa Director , Natsukashii Mirai Sozo Co.,Ltd.  และ คุณ Teiko  Hinuma  Program Director, Rikuzentakata  AIR program  มีเนื้อหาคือกลุ่มธุรกิจท้องถิ่นร่วมกันอนุรักษ์เมืองของตน คือเมือง Rikuzentakata ใน มรฑล Iwate ศิลปินจากประเทศญี่ปุ่น และต่างประเทศรับเชิญมาเพื่อประสานงานกับศิลปินท้องถิ่น  และศึกษาค้นคว้ามรดกวัฒนธรรมท้องถิ่นอาทิ การแสดงพื้นบ้าน  ก่อนนำมาประยุกต์สร้างผลงานตามแต่ประสบการณ์ของศิลปินแต่ละท่านในขณะพักอาศัยอยู่ในเมืองนั้น ๔.     “The Japan Foundation Asia Center “ โดยคุณ Koji Sato Director of General Affairs Section, The Japan Foundation Asia Center  ได้บรรยายกิจกรรมต่างๆในชื่อโครงการ “ HANDs! Hope and Dream Project! “เพื่อให้สมาชิกรุ่นใหม่จากประเทศกลุ่ม ASEAN “ได้มีโอกาสแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันในเรื่องการป้องกันพิบัติภัยในประเทศของแต่ละคน ๕.     “ IZA! KAERU CARAVAN!” โดยคุณ Hirokazu  Nagata Chairperson ,Plus Arts NPO โดยมีชุดของกิจกรรมซึ่งเด็ก และครอบครัวสามารถเรียนรู้เกี่ยวกับการป้องกันพิบัติภัย  ผ่านกิจกรรมเกมต่างๆ  โดยมีแนวคิดจาก  กบ   กิจกรรมนี้มิได้ดำเนินการพียงแต่ในประเทศญี่ปุ่นเท่านั้น  ยังริเริ่มในประเทศอื่นๆ เช่น อินโดนีเซีย , ประเทศไทย และ ฟิลิปปินส์  โดยมีการออกแบบกิจกรรมประยุกต์ให้เหมาะสมกับแต่ละท้องถิ่นและตัวการ์ตูนต่างๆ ๖.     “ Reviving the Tangible & Intangible Culture of Heritage Post Disaster: The Case of Kotagede Historical City, Togyakarta Indonesia” โดย ดร. Ikaputra    Professor .Department of Architecture&Planning Faculty of Engineering, Gadjah Mada University  มีเนื้อหาคือ กระตุ้นมาตรการป้องกัน ความเสียหายจากภัยพิบัติ ด้วยการนำศิลปะการออกแบบแฟชั่น  ของประดับตกแต่งโดยความรู้ทางด้านสถาปัตยกรรมของท่าน  มาสร้างเป็นรายได้กลับมาอนุรักษ์และพัฒนาท้องถิ่นโดยเฉพาะที่มีอาคารเรือนพื้นถิ่น ( old folk house )และประสบภัยพิบัติ เป็นการสร้างเสริมทางด้านเศรษฐกิจท้องถิ่นด้วยการมีส่วนร่วมของช่างทำเครื่องเงิน     ๑๐.ข้อเสนอแนะจากการเข้าร่วมกิจกรรม       ๑.คณะทำงานของกรมศิลปากรที่มีกรอบหน้าที่ดูแลกิจการด้านอาเซียน และ อาเซียน+๓ ควรที่จะได้รับทราบข้อมูลของการประชุม APTCCN ครั้งที่ ๔ นี้      ๒. คณะทำงานที่เตรียมการด้านการจัดกิจกรรมความร่วมมือ  ควรที่จะได้มีการประสานงานกับทางผู้แทนประเทศไทย  เพื่อที่จะได้ร่วมรับทราบนโยบายและแนวทางของการเตรียมความพร้อมในการจัดกิจกรรมที่จะมีในปี  พ.ศ.  ๒๕๕๙    ๓. ในส่วนที่ทางเจ้าภาพ ประเทศญี่ปุ่น โดย Agency for Cultural Affairs  เสนอแนวทางในการที่จะกระตุ้นให้ประเทศในกลุ่มอาเซียน และอาเซียน + ๓ เห็นคุณค่าและประโยชน์ของการจัดกิจกรรมความร่วมมือที่เกี่ยวข้องกับงานด้านการป้องกันและบรรเทาพิบัติภัย  โดยผ่านการสัมมนาที่ผู้จัดแนะนำผ่านกรณีศึกษาต่างๆ ซึ่งเป็นกิจกรรมทางด้านศิลปกรรม และวัฒนธรรมต่างๆ   ได้รับการตอบรับที่ดีจากผู้เข้าร่วมทุกประเทศ  และควรที่จะได้มีการปรึกษาหารือเพื่อเฟ้นหาแนวทางที่จะเป็นประโยชน์ให้ชัดเจนยิ่งๆ ขึ้นต่อๆไป  ทั้งนี้กรมศิลปากรซึ่งมีภาระหน้าที่ตามกฏหมายหลักคือ พ.ร.บ. โบราณสถานฯ  จึงถือว่าเป็นหน่วยงานที่ควรจะเป็นหลักในการริเริ่มและวางแนวทางไปสู่หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง                 จึงเรียนมาเพื่อโปรดพิจารณาดำเนินการต่อไป

ผู้แต่ง               :  ฉลาด ไวอาษา, ร.ต.โรงพิมพ์           :  ไทยแบบเรียนปีที่พิมพ์           :  2495ภาษา               :  ไทยรูปแบบ             :  PDFเลขทะเบียน      :  น.32บ.2142จบเลขหมู่             :  923.173                         ฉ165ย