ค้นหา
รายการที่พบทั้งหมด 48,758 รายการ
ชื่อเรื่อง : สุภาษิตอิศรญาณ พิมพ์แจกในงานฌาปนกิจศพ นางจั่น กลิ่นเกษรชื่อผู้แต่ง : อิศรญาณ, มจ. ปีที่พิมพ์ : 2499 สถานที่พิมพ์ : กรุงเทพฯ สำนักพิมพ์ : โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย จำนวนหน้า : 36 หน้า สาระสังเขป : หนังสือสุภาษิตอิศรญาณ พิมพ์แจกในงานฌาปนกิจศพ นางจั่น กลิ่นเกษร เล่มนี้ได้จัดพิมพ์ในงานฌาปนกิจศพ นางจั่น กลิ่นเกษร ซึ่งภาษิษอิศรญาณ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า เพลงยาวเจ้าอิศรญาณ เป็นของหม่อมเจ้าอิศรญาณ ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอชั้น 2 กรมหลวงมหิศวรินทราเมศวร ทรงแต่ง จัดเป็นสุภาษิตสอนใจได้
ในการขุดค้นทางโบราณคดีที่แหล่งเตาเผาสังคโลก แหล่งโบราณคดี หรือโบราณสถานสมัยสุโขทัยหลาย ๆ แห่ง เราจะพบเครื่องสังคโลกประเภทต่าง ๆ อาทิ ภาชนะ ตุ๊กตา และรวมไปถึงเครื่องประกอบสถาปัตยกรรมอันเป็นโบราณวัตถุสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับการก่อสร้างสถาปัตยกรรมในสมัยสุโขทัยให้มีความสมบูรณ์มากยิ่งขึ้นภาพจำลองสถาปัตยกรรมสมัยสุโขทัย
สังคโลกที่เป็นเครื่องประกอบสถาปัตยกรรมมีหลายรูปแบบซึ่งให้ทั้งความสวยงามและประโยชน์ใช้สอย ได้แก่ โคมไฟ มีการเคลือบสีเขียวอมเทาและฉลุเป็นลายเครือเถาเพื่อให้แสงไฟสามารถลอดผ่านออกมาได้ ราวระเบียง ทำเป็นทรงกระบอกควั่นเป็นปล้อง เจาะช่องสำหรับเสียบกับเสาไม้ซึ่งวางเรียงต่อกันเป็นแนวตามระเบียงอาคาร กระเบื้องมุงหลังคา พบที่เคลือบด้วยน้ำยาเคลือบสีเขียวและไม่เคลือบผิว กระเบื้องเชิงชาย ทำเป็นลายเทพนมและลายพันธุ์ไม้ ใช้ปิดช่องของกระเบื้องกาบกล้วยบริเวณชายหลังคา บราลี เป็นเครื่องประดับหลังคา ลักษณะเป็นยอดขนาดเล็กใช้ปักตามแนวสันหลังคาเครื่องประกอบสถาปัตยกรรมที่เป็นสังคโลก นอกจากส่วนประกอบต่าง ๆ ข้างต้นแล้ว ยังพบประติมากรรมสังคโลกที่ทำหน้าที่เป็นเครื่องประกอบสถาปัตยกรรมด้วย เช่น ยักษ์ ถือกระบอง ทำหน้าที่เป็นทวารบาลดูแลรักษาศาสนสถานนั้น ๆ เทพนม เป็นประติมากรรมรูปเทวดาครึ่งตัวประนมมือ มกร สัตว์ผสมตามความเชื่อของคนในสมัยสุโขทัย มักประดับอยู่ที่มุมหลังคาหรือราวบันไดประติมากรรมที่เป็นเครื่องประกอบสถาปัตยกรรม สังคโลกเหล่านี้ไม่ได้สร้างขึ้นเพียงเพื่อการใช้งานหรือเพื่อการประดับตกแต่งเท่านั้น ทว่ายังแฝงไปด้วยคติความเชื่อต่าง ๆ ทั้งความเชื่อเรื่องทวารบาลและเทวดาที่เป็นผู้พิทักษ์ไม่ให้สิ่งชั่วร้ายหรือภูตผีปีศาจเข้ามารบกวน มกรที่สื่อความหมายถึงความอุดมสมบูรณ์ ซึ่งนอกจากจะทำให้เราจินตนาการภาพสิ่งก่อสร้างในสมัยสุโขทัยได้ชัดเจนขึ้นแล้ว โบราณวัตถุกลุ่มนี้ยังทำให้เราเข้าใจความเชื่อของผู้คนในสมัยนั้นมากขึ้นด้วยเช่นกัน
ชื่อเรื่อง เทศนา (ธัมมสังคิณี-มหาปัฎฐาน)สพ.บ. 179/1ประเภทวัสดุมีเดีย คัมภีร์ใบลานหมวดหมู่ พุทธศาสนาลักษณะวัสดุ 34 หน้า กว้าง 4.4 ซ.ม. ยาว 55.3 ซ.ม. หัวเรื่อง พุทธศาสนา บทสวดมนต์บทคัดย่อ/บันทึก
เป็นคัมภีร์ใบลาน อักษรขอม เส้นจาร ภาษาบาลี-ไทย ฉบับลานดิบ ได้รับบริจาคมาจากวัดพยัคฆาราม ต.ศรีประจันต์ อ.ศรีประจันต์ จ.สุพรรณบุรี
เลขทะเบียน : นพ.บ.90/2ห้องจัดเก็บ : ศรีโคตรบูรณ์ประเภทสื่อ : เอกสารโบราณหมวดหมู่ : พุทธศาสนาลักษณะวัสดุ : 64 หน้า ; 4.5 x 53 ซ.ม. : ล่องรัก ; ไม้ประกับธรรมดา ชื่อชุด : มัดที่ 53 (118-121) ผูก 2 (2564)หัวเรื่อง : วินยกิจฺจ (สัปวินัยกิจ นามศัพท์-แปล) --เอกสารโบราณ คัมภีร์ใบลาน พุทธศาสนาอักษร : ธรรมอีสานภาษา : ธรรมอีสานบทคัดย่อ : มีเนื้อหาเกี่ยวกับพุทธศาสนา สามารถสืบค้นได้ที่ห้องศรีโคตรบูรณ์ หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ นครพนม
ชื่อเรื่อง มหานิปาตวณณฺนา (ทสชาติ) ชาตกฏฺฐกถา ขุทฺทกนิกายฏฐกถา (มโหสถ)สพ.บ. 158/1ประเภทวัสดุมีเดีย คัมภีร์ใบลานหมวดหมู่ พุทธศาสนาลักษณะวัสดุ 54 หน้า กว้าง 5.5 ซ.ม. ยาว 58 ซ.ม. หัวเรื่อง ธรรมเทศนา ชาดก นิทานคติธรรม มโหสถชาดก
บทคัดย่อ/บันทึก
เป็นคัมภีร์ใบลาน อักษรขอม เส้นจาร ฉบับล่องชาด ได้รับบริจาคมาจากวัดป่าเลไลยก์วรวิหาร ต.รั้วใหญ่ อ.เมืองฯ จ.สุพรรณบุรี
ตำรายาแผนโบราณ ชบ.ส. ๗๘
เจ้าอาวาสวัดเทพประสาท ต.สัตหีบ อ.สัตหีบ จ.ชลบุรี
มอบให้หอสมุด ๒๓ ก.ค. ๒๕๓๕
เอกสารโบราณ (สมุดไทย)
สตฺตปฺปกรณาภิธมฺม (สังคิณี-มหาปัฎฐาน)
เลขที่ ชบ.บ.28/1-6
เอกสารโบราณ (คัมภีร์ใบลาน)
-- ภาพกว๊านพะเยาบนแผนที่ (ตอนที่ ๒) --
ในตอนที่ ๑ ได้นำเสนอแผนที่กว๊านพะเยา อำเภอพะเยา จังหวัดเชียงราย ปี ๒๕๑๘ ซึ่งแสดงให้เห็นบริเวณโดยรอบและลักษณะของพื้นที่อย่างละเอียดนั้น
-- ครั้นสืบค้นเอกสารจดหมายเหตุต่อเนื่องพบว่า แผนกช่าง กองบำรุง กรมประมง ได้จำลองแผนที่กว๊านพะเยาขึ้นมาก่อนแล้วหลายสิบปี โดยวันที่ ๑๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๙๔ เจ้าหน้าที่คัดลอกแผนที่จากกระดาษแก้วต้นฉบับชำรุด และอ้างว่าลงที่หมายมาตั้งแต่วันที่ ๑ กันยายน พ.ศ. ๒๔๘๓ ตรงกับรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล รัชกาลที่ ๘ หรือช่วงต้นของสงครามโลกครั้งที่ ๒ นั่นเอง ..
ในแผนที่มีสิ่งที่น่าสนใจคือ
แผนที่ถูกจำลองด้วยมาตราส่วน ๑ : ๑๖,๐๐๐ ซึ่งชัดเจนกว่าแผนที่ปี ๒๕๑๘ ที่ใช้มาตราส่วน ๑ : ๕๐,๐๐๐
มีการระบุเครื่องหมายต่างๆให้เข้าใจง่าย เช่น หลักเขตคอนกรีตกว๊านพะเยาหรือขอบเขตความกว้างของกว๊าน หลักหมุดท่อซีเมนต์ (ดังปรากฏอยู่ทุกวันนี้) ที่ตั้งของชุมชน ถนน เขตห้ามสำหรับสงวนพันธุ์สัตว์น้ำ เขตอนุญาตจำกัดการใช้และวิธีการจับสัตว์น้ำบางอย่าง เป็นต้น
พื้นที่บริเวณทิศตะวันออกของกว๊าน สองข้างถนนประชาธิปัตย์ (ถนนพหลโยธินสายใน) ระบุศาสนสถานสำคัญทั้งวัดสรีคำโคม (พระเจ้าตนหลวง) ซึ่งในแผนที่เขียนอย่างนี้ วัดราชสันฐาน วัดราชครึห์ วัดสรีอุมงค์คำ พบร่องรอยกำแพงเก่า (กำแพงเมืองหรือไม่ ?) นอกจากนั้นปรากฏโรงสีข้าว ๓ แห่ง กลุ่มตลาดสด ที่ว่าการอำเภอพะเยาตั้งอยู่ตรงข้ามสถานีตำรวจ ที่ทำการเทศบาล และที่น่าสนใจคือ มุมขวาล่างของถนนมีทางแยกเป็นถนนดินไปหมู่บ้านดอกคำใต้ ซึ่งยังเป็นหมู่บ้านก่อนที่จะจัดตั้งเป็นตำบลและอำเภอตามลำดับ
แผนที่กว๊านพะเยานี้แสดงถึงขอบเขตความกว้างใหญ่ของกว๊านอย่างชัดเจน เพราะระบุหลักเขตคอนกรีตแน่นอน สามารถตอบคำถามที่เกริ่นไว้ในตอนที่ ๑ ได้ว่า กว๊านใหญ่โตเพียงใด
อย่างไรก็ตาม ถึงแม้เจ้าหน้าที่แผนกช่าง กองบำรุง กรมประมง จะคัดลอกแผนที่จากกระดาษของเดิมปี ๒๔๘๓ ในปี ๒๔๙๔ แต่มุมล่างสุดกลับมีข้อความเขียนว่า พื้นที่กำจัดวัชพืชปี ๒๕๑๘ นั่นหมายความว่า แผนที่มีการคัดลอกและเพิ่มเติมรายละเอียดต่างๆเรื่อยมา สำหรับสถานีบำรุงพันธุ์ ๒ อำเภอพะเยา จังหวัดเชียงราย ใช้ปฏิบัติงานประมงนั่นเอง
จากแผนที่ดังกล่าวมาทั้งหมด หอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร พะเยา ยังมุ่งมั่นศึกษา วิเคราะห์ เอกสารจดหมายเหตุอย่างต่อเนื่อง เพื่อนำเสนอข้อมูลที่เป็นประโยชน์แก่สาธารณะและอนุชนรุ่นหลังสืบไป
ผู้เขียน : นายธานินทร์ ทิพยางค์ (นักจดหมายเหตุ)
เอกสารอ้างอิง : หจช.พย. แผนที่สถานีประมงน้ำจืดจังหวัดพะเยา กรมประมง กระทรวงเกษตร
และสหกรณ์ ผจ (2) กษ 1 / 21 เรื่องแผนที่แสดงเขตกว๊านพะเยา อำเภอ
พะเยา จังหวัดเชียงราย (14 ม.ค. - 14 มี.ค. 2494)
กรมศิลปากร. บัญชีประมวลข่าวเหตุการณ์สำคัญ พ.ศ. 2514. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2514. บัญชีประมวลข่าวเหตุการณ์สำคัญ พ.ศ. 2514 นี้ เป็นการรวบรวมเอกสารเกี่ยวกับเหตุการณ์สำคัญเฉพาะเรื่อง ทั้งที่เป็นรายงานข่าว ข้อมูลอันแสดงสภาวะแวดล้อมและเงื่อนไขทางการเมืองและสังคม ตลอดจนบทความอันแสดงถึงความคิดเห็นของประชาชน
การค้าขายและเงินตราที่ใช้ในล้านนา ตอนที่ ๗
ลูกชั่ง หรือ ลูกเป้ง
จากการที่ล้านนามีการติดต่อค้นขายกับพ่อค้าจากเมืองต่างๆ ส่งผลให้มีการนำเงินตราของดินแดนใกล้เคียงที่มีการติดต่อค้าขายกันมาใช้เป็นสื่อกลางในการซื้อขายแลกเปลี่ยนสินค้า ไม่ว่าจะเป็นเงินตราของไท พม่า จีน และลาว รวมไปถึงการชั่งน้ำหนักซึ่งพบว่ามีการใช้ตราชั่งทั้งแบบตาเต็งหรือตาชั่งจีนและตาชูหรือตาชั่งแบบสุเมเรียน ในการใช้ตาชูนี้ต้องมีลูกชั่งซึ่งเป็นโลหะที่กำหนดน้ำหนักไว้เป็นมาตรฐานเพื่อนำมาชั่งน้ำหนักสิ่งของต่างๆ ที่นำมาซื้อขายแลกเปลี่ยน รวมถึงใช้ชั่งโลหะที่นำมาเป็นสื่อในการแลกเปลี่ยนสินค้า โดยลูกชั่งนี้นิยมทำเป็นรูปสัตว์ในวรรณคดี เช่น หงส์ สิงห์ มอม เป็นต้น ชาวมอญในพม่านิยมใช้ลูกชั่งรูปหงส์เนื่องจากเป็นสัตว์ในวรรณคดีที่เกี่ยวข้องกับการตั้งเมืองหงสาวดี
สำหรับลูกชั่งที่ใช้ในล้านนา เรียกอีกอย่างว่า ลูกเป้ง นอกจากทำเป็นรูปสัตว์ในวรรณคดีแล้วยังพบว่ามีการหล่อลูกชั่งเป็นรูปสัตว์ประจำปีเกิด เรียกกันว่า ลูกเป้ง ๑๒ นักษัตร พรหมชาติล้านนากล่าวถึงโฉลกในการพกลูกเป้งและการเลือกใช้ถุงสำหรับบรรจุทรัพย์สำหรับผู้ที่เกิดในปีนักษัตรต่างๆ ไว้ดังนี้
ปีชวด พกลูกเป้งรูปหนู
ปีฉลู พกลูกเป้งรูปวัว ถุงบรรจุทรัพย์ควรเป็น ๒ ชั้น ชั้นนอกสีเหลืองด้านในสีแดง
ปีขาล ถุงบรรจุทรัพย์ควรเป็นถุง ๓ ชั้น ชั้นนอกสีแดง กลางสีขาวและชั้นในสีเขียว
ปีเถาะ พกลูกเป้งรูปกระต่าย
ปีมะโรง พกลูกเป้งรูปนาค
ปีมะเส็ง พกลูกเป้งรูปงู
ปีมะเมีย พกลูกเป้งรูปม้า ถุงบรรจุทรัพย์ควรเป็น ๒ ชั้น ด้านนอกสีแดง ด้านในสีเหลือง
ปีมะแม พกลูกเป้งรูปแพะ
ปีวอก พกลูกเป้งรูปลิง ถุงบรรจุทรัพย์ควรเป็น ๒ ชั้น ด้านนอกสีดำ ด้านในสีเหลือง
ปีระกา พกลูกเป้งรูปไก่ ถุงบรรจุทรัพย์ควรเป็นถุง ๓ ชั้น ชั้นนอกสีเขียว ชั้นกลางสีขาว ชั้นในสีเทา
ปีจอ พกลูกเป้งรูปสุนัข ถุงบรรจุทรัพย์ควรเป็น ๒ ชั้น ชั้นนอกสีเหลือง ชั้นในสีขาว
ปีกุน พกลูกเป้งรูปช้าง ถุงบรรจุทรัพย์ควรเป็น ๒ ชั้น ชั้นนอกสีเหลืองชั้นในสีขาว
นอกจากนี้ยังมีโฉลกในการเลือกใช้ถุงบรรจุทรัพย์และการพกลูกเป้งสำหรับผู้ที่เกิดในเดือนต่างๆ ดังนี้
เดือน ๗ พกลูกเป้งรูปช้าง ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีแดง ด้านในสีขาว
เดือน ๘ พกลูกเป้งรูปแพะ ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีดำ ด้านในสีม่วง สายสีขาว
เดือน ๙ พกลูกเป้งรูปหงส์ ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีดำ ด้านในสีเทา
เดือน ๑๐ ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีดำหรือสีเขียว ด้านในสีเหลือง สายสีแดง
เดือน ๑๑ พกลูกเป้งดังรูปลูกหว้า ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีแดง ด้านในสีเหลือง สายสีขาว
เดือน ๑๒ พกลูกเป้งรูปเรือ ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีแดง ด้านในสีเขียว สายสีเหลือง
เดือนเกี๋ยงหรือเดือน ๑ พกลูกเป้งรูปหอยสังข์ ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีแดง ด้านในสีขาว สายสีดำ
เดือนยี่ พกลูกเป้งรูปราชสีห์ ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีขาว ด้านในสีดำ สายสีเหลือง
เดือน ๓ พกลูกเป้งรูปวัว ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีม่วง ด้านในสีเหลือง สายสีแดง
เดือน ๔ พกลูกเป้งรูปหงส์ ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีแดง ด้านในสีเขียว สายสีขาว
เดือน ๕ พกลูกเป้งรูปเต่า ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีม่วง ด้านในสีเขียว สายสีแดง
เดือน ๖ พกลูกเป้งรูปช้างหรือรูปราชสีห์ ถุงใส่ทรัพย์ ๒ ชั้น ด้านนอกสีเขียว ด้านในสีขาว สายสีดำ
ซึ่งการกำหนดโฉลกในการพกลูกเป้งรูปต่างๆ นี้แสดงให้เห็นถึงรูปแบบของลูกเป้งที่มีการผลิตขึ้นเพื่อใช้งาน ซึ่งในปัจจุบันบางรูปแบบพบไม่มากนัก โดยลูกเป้งส่วนใหญ่ที่พบได้แก่รูปหงส์ รูปสิงห์ เป็นต้น
เอกสารอ้างอิง
เบี้ย บาท กษาปณ์ แบงค์ : นวรัตน์ เลขะกุล สนพ.สารคดี, ๒๕๔๗
พรหมชาติล้านนา : สนั่น ธรรมธิ สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, ๒๕๕๐
