ความรู้ทั่วไป
เพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ ๒๓ : Lay kram Goes Dixie
เพลงพระราช นิพนธ์ลำดับที่ 37 : ในดวงใจนิรันดร์: Nai Duang Chai Niran(Still on My Mind)
เพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ ๒๗ : แสงเดือน: Saeng Duean (Magic Beams)
เพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ ๖ : ดวงใจกับความรัก: Duang chai kap khwam rak (never Mind the Hungry Men’s Blues)
เพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ 1 : แสงเทียน: Saeng Thian (Candlelight Blues)
เพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ 44 : เราสู้: Rao Su
เพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ 2 : ยามเย็น : Yam Yen (Love at Sundown)
เพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ 5 : ชะตาชีวิต: Chata Chiwtt (H.M. Blues)
เพลงพระราชนิพนธ์ลำดับที่ ๔ : เพลง ใกล้รุ่ง : Klai Rung (Near Dawn)
เพลง พระราชนิพนธ์
การแห่ (เอ้) บั้งไฟ ตำบลดอนคา อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี
การแห่ (เอ้) บั้งไฟ ตำบลดอนคา อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี
ความรู้เรื่องประเพณีลอยกระทง ตอนที่ 1 เรื่อง "ลอยกระทงมีมาแต่เมื่อไร ทำเพื่ออะไร"
บทความเเละองค์ความรู้ หจช.สงขลา ลำดับที่ ๐๒๔ บทความเรื่อง น้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณ
สำหรับบทความสัปดาห์นี้จัดทำขึ้น เพื่อน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เนื่องในวโรกาสวันแม่แห่งชาติ ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๖๔ หอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ สงขลา ขอนำเสนอภาพถ่ายการจัดงานวันแม่แห่งชาติ และภาพถ่ายจดหมายเหตุพระราชกรณียกิจ ชุด “สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ณ เมืองสงขลา”
เรียบเรียงโดย : นางพัชรินทร์ ลั้งเเท้กุล หัวหน้าหอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา
กราฟิก เเละภาพประกอบ โดย นายวีรวัฒน์ เหลาธนู นักจดหมายเหตุปฏิบัติการ
บทความเเละองค์ความรู้ หจช.สงขลา ลำดับที่ ๐๒๐ บทความเรื่อง “วันสงขลา” และ “ศาลหลักเมืองสงขลา”
บทความ เรื่อง วันสงขลาและศาลหลักเมืองสงขลา
โดย นางพัชรินทร์ ลั้งเเท้กุล นักจดหมายเหตุชำนาญการ หัวหน้าหอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา
บทความเเละองค์ความรู้ หจช.สงขลา ลำดับที่ ๐๑๖ จากสุนทรภู่ ถึง ก. แสงจันทร์ ๑๐๐ ปี นิราศเทพา และนิราศทุ่งหวัง
ก่อนจะเข้าสู่บทความแอดมิน วีรวัฒน์
ขอให้ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับ "นิราศ" ก่อนครับ
นิราศ...คือ เรื่องราวที่พรรณนาถึงการจากกันหรือจากที่อยู่ไปในที่ต่าง ๆ เป็นต้น มักแต่งเป็นกลอนหรือโคลง เช่น นิราศนรินทร์ นิราศเมืองแกลง
นิราศ...มักถูกพบ เเละเก็บรักษาไว้ในเเหล่งเรียนรู้ที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ เช่น ห้องสมุด หอสมุดแห่งชาติ หอจดหมายเหตุ นักสะสมหนังสือ นักสะสมวรรณกรรมท้องถิ่น พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่น
นิราศ...ถูกโต้เเย้งว่าจะเก็บไว้หอสมุดหรือหอจดหมายเหตุ
นิราศ...ถ้าเป็นต้นฉบับ เป็นลายมือเขียน รับมอบมาโดยตรง จะถูกเก็บรักษาไว้ในหอจดหมายเหตุ
นิราศ...ที่เป็นหนังสือ จัดพิมพ์ ทำซ้ำ สำเนา หรือพิมพ์เป็นหนังสืองานศพ จะถูกจัดเก็บในหอสมุดแห่งชาติ ฉบับพิมพ์ใหม่จะอยู่ในหมวดวรรณกรรมให้บริการในห้องหนังสือทั่วไป แต่ถ้าเป็นฉบับพิมพ์เก่า จะอยู่ใน ส่วนของหนังสือท้องถิ่น หนังสืองานศพ หนังสือหายาก
นิราศ...ถ้าถูกจัดเก็บสะสมโดยบุคคลเเละถูกส่งมอบต่อ ติดมาพร้อมเอกสารจดหมายเหตุที่บุคคลนั้นมอบให้ หรือประสงค์ให้กับหอจดหมายเหตุ
หรืออาจติดปะปนหนังสือราชการซึ่งผู้ปฏิบัติงานนั้นสะสมไว้ จะคัดเเยกเเละถูกเก็บไว้ในหอจดหมายเหตุ ใน ประเภท หนังสือหายาก
นิราศ...เป็น สารสนเทศ เพื่อการเผยแพร่ จัดเป็นสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม ไม่แตกต่างกับ นวนิยาย หรือวรรณกรรมอิงประวัติศาสตร์ เเต่ก็สามารถใช้ข้อมูล วันเวลา สถานที่เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นได้
นิราศ...ที่ถูกจัดเก็บในหอจดหมายเหตุส่วนบุคคลนิราศก็จะกลายเป็นมรดกของบุคคลนั้น ที่เอามาเก็บในหอจดหมายเหตุเพื่อแสดงอัตลักษณ์ ว่า เขาผู้นั้น เป็นคนที่ชอบสะสม หนังสือนิราศ หรือวรรณกรรมต่าง ๆ เช่น นิราศทุ่งหวัง นิราศเทพา พบได้จากการสะสมของนายจรัส จันทร์พรหมรัตน์ หัวหน้างานจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์เพื่อการศึกษาโรงเรียงเรียนมหาวชิราวุธ สงขลา ที่ได้เเบ่งปันข้อมูล
ในทางกลับกัน ถ้านิราศนั้น คนสะสมหรืออาจารย์จรัส เป็นคนเขียนเป็นต้นฉบับ ก็กลายเป็นงานของเขา นิราศจะกลายเป็นจดหมายเหตุ ประเภทมรดกทางวัฒนธรรม (CUTURAL HERITAGE)
ซึ่งเอกสารจดหมายเหตุ (ARCHIVES) มาจาก เอกสารราชการ (RECORDS) + มรดกทางวัฒนธรรม (CUTURAL HERITAGE)
นิราศ...ในความเห็นแอดมิน สามารถตีความได้กับการบันทึกเหตุการณ์สำคัญในขณะนั้น เพราะปรากฎ วัน เวลา สถานที่ เหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ ต่างเพียงเเค่ใช้ลีลาการเรียบเรียง โดยใช้ร้อยกรอง เช่นกลอน โคลง เเทนการใช้ร้อยเเก้วเรียบเรียงโดยการบันทึกเหตุการณ์
นิราศ...สามารถนำข้อมูลมาเติมเต็มข้อมูลชั้นต้นทางประวัติศาสตร์ หรือเอกสารจดหมายเหตุได้ ถ้านิราศนั้นเขียนในสมัยบุคคลสำคัญทางประวัติศาสตร์นั้นๆ เช่น นิราศทุ่งหวัง ประพันธ์โดยกระจ่าง แสงจันทร์ (ก. แสงจันทร์) ครูผู้ถวายพระอักษรพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอนุสรมงคลการ เมื่อครั้งที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์ ดำรงตำแหน่งอุปราชมณฑลปักษ์ใต้ ก็สามารถนำนิราศมาเติมเต็มเอกสารจดหมายเหตุในสมัยนั้นที่ขาดหายหรือไม่ได้กล่าวถึงในเอกสารราชการนั้นได้
นิราศ...จึงไม่เป็นเพียงเเค่วรรณกรรมที่เขียนถึงคนรัก หรือเรื่องเชิงสังวาส
ดังเช่น นิราศทุ่งหวังนี้ ให้ประโยชน์ในการบันทึกเรื่องราวระหว่างการเดินทางลักษณะทางภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ เรื่องราวท้องถิ่น
ดังพระประสงค์ ของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ายุคลทิฆัมพร กรมหลวงลพบุรีราเมศวร์
สนจิตคิดแต่ถ้อย ระยะทาง
ไม่ประสงค์ถึงนาง แน่งน้อย
นักอ่านอย่าอางขนาง โอษฐ์ขนาบ นาพ่อ
ผิวผิดคำถ้อย ขัดข้อง ขออภัย
สรุปว่า เราจะพบนิราศเก็บรักษาในห้องสมุดมากกว่าเเหล่งอื่นใด และพบอยู่ในนักสะสมที่มีหอจดหมายเหตุส่วนบุคคล จนกว่าท่านนั้นจะส่งมอบหรือประสงค์มอบให้กับหอจดหมายเหตุเพื่อใช้เติมเติมเอกสารจดหเป็นจดหมายเหตุ หรือท่านนั้น เป็นเครือข่ายงานจดหมายเหตุกับหอจดหมายเหตุนั้น ๆ
ดังที่นายวีรยุทธ พุทธธรรมรงค์ นักจดหมายเหตุ
นำเสนอ บทความ เรื่อง จากสุนทรภู่ ถึง กระจ่าง แสงจันทร์ ๑๐๐ ปี นิราศเทพา และนิราศทุ่งหวัง
ที่ได้ข้อมูลจากนายจรัส จันทร์พรหมรัตน์หัวหน้างานจดหมายเหตุเเละพิพิธภัณฑ์เพื่อการศึกษาโรงเรียนมหาวชิราวุธ สงขลา (นักสะสม) เเละนายวุฒิชัย เพชรสุวรรณ ศึกษานิเทศก์ชำนาญการพิเศษ อบจ. สงขลา เก็บข้อมูลเชิงประวัติศาสตร์ตามรอยการเสด็จ ซึ่งทั้งสองเป็นเครือข่ายงานจดหมายเหตุ ของหอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติฯ สงขลา
ติดตามได้จากบทความนี้ใน แผ่นภาพบทความที่เเนบในอัลบั้มนี้
สิ่งของเครื่องใช้ในอดีตจากเอกสารจดหมายเหตุ เครื่องรับวิทยุสาธารณะ แบบ ๔ หลอด ณ ที่ว่าการอำเภอขลุง
พะหมี : ปริศนาคำทาย
ประชาธิปไตยสมมุติในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 6
ชย ชโย
20 กันยายน วันเยาวชนแห่งชาติ วันพระราชสมภพสองยุวกษัตริย์
พระแว่นสูรยกานต์
สมเด็จพระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ ๒ พระราชินีผู้ยิ่งใหญ่แห่งสหราชอาณาจักร
วันที่ ๖ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๒๒
ทรัพยศาสตร์ ตำราเศรษฐศาสตร์เล่มแรกของไทย
ยาม: เรื่องราวของคนเล็ก ๆ
การสำรวจการเพาะปลูกกัญชาในจันทบุรี พุทธศักราช ๒๔๗๔-๒๔๗๕
คาร์โล ริโกลี กับผลงานจิตรกรรมฝาผนังในพระอุโบสถวัดราชาธิวาสวิหาร
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านช้าง พุทธศตวรรษที่ ๒๒ - ๒๓
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านช้าง พุทธศตวรรษที่ ๒๒ - ๒๓ (ประมาณ ๓๐๐ - ๔๐๐ ปีมาแล้ว)
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านช้าง พ.ศ. ๒๑๔๘
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านช้าง พุทธศตวรรษที่ ๒๑ - ๒๒
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านช้าง พุทธศตวรรษที่ ๒๒ - ๒๓ (ประมาณ ๓๐๐ - ๔๐๐ ปีมาแล้ว)
พระพุทธรูปปางฉันสมอ
พระพุทธรูปปางลองหนาว
พระพุทธรูปยืน ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ ๒๑ - ๒๒
พระพุทธรูปปางอุ้มบาตร ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ ๒๑ - ๒๒
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ ๒๑ - ๒๒
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ ๒๑ - ๒๒ (ประมาณ ๔๐๐ - ๕๐๐ ปีมาแล้ว)
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ ๒๑
พระพุทธรูปทรงเครื่องปางมารวิชัย ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ ๒๑
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ ๒๑ (ประมาณ ๕๐๐ ปีมาแล้ว)
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านนา ราวครึ่งหลังของพุทธศตวรรษที่ ๒๑
พระพุทธรูปปางมารวิชัย ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ ๒๑ (ประมาณ ๕๐๐ ปีมาแล้ว)
ศัพท์ช่างคำศิลป์ : ลายไทย
จิตรกรรมฝาผนังภายในอุโบสถ วัดภูมินทร์
เทคนิคและลักษณะการเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนังภายในอุโบสถวัดเสม็ด
พระพุทธรูปในประเทศไทย
เส้นฮ่อ องค์ความรู้จากครูช่าง นายอมร ศรีพจนารถ
องค์ความรู้เรื่อง เรือกลไฟใต้แม่น้ำโขง ณ บ้านท่าไคร้ จังหวัดบึงกาฬ
อุโบสถวัดประทุมธรรมชาติ จังหวัดสุรินทร์
ภาพจิตรกรรมไทยฝีพระหัตถ์พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงชมพรเขตอุดมศักดิ์
วัดวังสาริกา จ.อุทัยธานี
ชวนมารู้จักชาวนาไทย ตอนที่ 5 "วิถีชีวิตบ้านบ้าน : เรือนไทยภาคกลาง องค์ประกอบของเรือนเครื่องสับ"
ชวนมารู้จักชาวนาไทย ตอนที่ 4 “องค์ความรู้จากแนวความคิดการออกแบบอาคารพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ชาวนาไทย สุพรรณบุรี”
องค์ความรู้ เรื่อง ผ้าพระบฏ (ผ้าบฏ) วัดมหาธาตุ อ.เชียงคาน จ.เลย
จากศาลมณฑลจวบจนถึงศาลแขวงราชบุรี
การจัดสร้างเรือพระที่นั่ง (จำลอง) ขนาดมาตราส่วน ๑ : ๒
การจัดสร้างต้นแบบประติมากรรมนูนสูง: สัตว์หิมพานต์
เครื่องราชกกุธภัณฑ์และเครื่องราชูปโภคในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก
รายการ ไขความรู้จากครูกรมศิลป์ “เรียนรู้ประวัติศาสตร์ผ่านบ้านพระยากำธรพายัพทิศ”
ศรีวิชัยในกาลเวลา ตอน : ศรีวิชัยในความทรงจำของพระภิกษุอี้จิ้ง
นิทรรศการเฉลิมพระเกียรติพระนางเจ้าสุทิดา พัชรสุธาพิมลลักษณ พระบรมราชินี เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา ๓ มิถุนายน ๒๕๖๕
เรื่องราวของโค
พระชัยเมืองนครราชสีมา
กกุธภัณฑ์
วัฒนธรรมอันล้ำค่าของชาวล้านนาไทย เรื่อง ฟ้อนเจิง
วันดำรงราชานุภาพ
ซุ้มประตูป่า
โคมยี่เป็ง
เกาะยอ สวรรค์ของนักถีบ (ปั่น)
ฮ้านน้ำ
ตลาดวโรรสและความคึกคักในอดีต
นามอำเภอในเมืองเชียงใหม่
งานฉลองรัฐธรรมนูญ
ปกหลก หรือ ปกกะหลก
องค์ความรู้หอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติ ร.๙ นครราชสีมา : คัมภีร์ใบลาน : หลักฐานยืนยัน “ท้าวสุรนารี”
วัดศรีสวาย เมืองสุโขทัย
แหล่งภาพเขียนสีแหลมไฟไหม้
หินแกะสลัก Cameo / Intaglio
กลองมโหระทึกบ้านนาโบสถ์
เตาเผาสังคโลกเป็นอย่างไร?
จารึกอักษรฝักขามในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย ได้ทำการปรับปรุงการจัดแสดงห้องศิลาจารึก ที่ได้เก็บรวบรวมไว้ในพิพิธภัณฑ์มาเป็นเวลานาน และมีจำนวนมากที่สุดในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติในภาคเหนือ โดยแบ่งเป็นจารึกอักษรมอญโบราณ และอักษรฝักขาม พบบริเวณอำเภอเมืองลำพูน จังหวัดลำพูน และบริเวณโดยรอบ
อักษรฝักขาม หมายถึง ตัวอักษรที่ใช้บันทึกเรื่องราว ลงบนศิลาจารึกในอาณาจักรล้านนา ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ ๒๐-๒๔ มีลักษณะที่ใกล้เคียงอักษรโบราณในสมัยสุโขทัย ลักษณะตัวอักษรจะโค้งและผอมสูงมากกว่าจึงเรียกว่าตัวอักษรฝักขาม ซึ่งได้แบบอย่างไปจากอักษรสมัยสุโขทัยสมัยพระเจ้าลิไท เมื่อครั้งพระยากือนาโปรดให้พระราชทูตไปอาราธนาพระสุมนเถระขึ้นไปฟื้นฟูพระศาสนาที่เชียงใหม่ ดังปรากฏหลักฐานในจารึกวัดพระยืน จังหวัดลำพูน ที่ถือว่าเป็นจารึกอักษรไทย ภาษาไทยเก่าแก่ที่สุดที่พบในล้านนา ต่อมาได้มีการปรับเปลี่ยนจนกลายเป็นอักษรฝักขามจนได้รับความนิยมก่อนที่จะมีการนิยมใช้อักษรธรรมล้านนาแทนที่ในสมัยต่อมา
เนื้อหาของจารึกส่วนใหญ่ที่ปรากฏในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชยนี้ ล้วนเป็นเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนา การกัลปนาข้าคน ไร่นา จนถึงประวัติการสร้างวัด จารึกตัวอักษรฝักขามที่เก่าแก่ที่สุดคือจารึก กษัตริย์ราชวงศ์มังราย ลพ. ๙ ระบุ พ.ศ. ๑๙๕๔ พบที่จังหวัดพะเยา (ปัจจุบันจัดแสดงในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เชียงแสน) ปัจจุบันจารึกอักษรฝักขามในพิพิภัณฑสถานแห่งชาติ หริภุญไชย มีจำนวนทั้งสิ้น หลัก วัสดุทำจากหินทราย รูปทรงส่วนมากมีทั้วที่แกะเป็นแผ่นทรงใบเสมา และเป็นแท่งคล้ายศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช พบในบริเวณวัดพระธาตุหริภุญชัย และในเขตจังหวัดลำพูน ส่วนมากกำหนดอายุอยู่ในช่วงรัชกาลพระเมืองแก้ว กษัตริย์แห่งราชวงศ์มังราย
สำหรับโพสต์นี้ ขอนำเสนอจารึกอักษรฝักขามบางส่วน สำหรับจารึกหลักอื่นๆ ทางพิพิธภัณพสถานแห่งชาติ หริภุญไชย จะได้นำมาเผยแพร่ในโอกาสต่อไป
พระยาจักรพรรดิราชผู้ปราบทั่วทั้งจักรวาล ที่ซุ้มปรางค์ทิศ พระปรางค์วัดอรุณราชวราราม
ภาชนะดินเผาสมัยก่อนประวัติศาสตร์ (Prehistoric pottery)
ข้อมูลเพิ่มเติมสำหรับการชมพิพิธภัณฑ์
สถานีรถไฟอยุธยา
เลาะลัดวัดเก่าเล่าเรื่องเมืองเพ็ชร์ตอน วัดโคกหม้อ (ร้าง)
เลาะลัดวัดเก่าเล่าเรื่องเมืองเพ็ชร์ตอน วัดท่าเรือ (ร้าง)
ชวนมารู้จักชาวนาไทย ตอนที่ 1 "พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ชาวนาไทย สุพรรณบุรี ตัวแทนของชาวนาไทย"
ชวนมารู้จักชาวนาไทย ตอนที่ 2 "พระมหากรุณาธิคุณต่อเกษตรกรชาวไทย"
ชวนมารู้จักชาวนาไทย ตอนที่ 3 "จากพระมหากรุณาธิคุณต่อชาวนาสุพรรณบุรีสู่การก่อตั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติชาวนาไทย สุพรรณบุรี แห่งแรก"
คันฉ่องสำริด