หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จันทบุรี ชวนผู้อ่านไปค้นพบหลากหลายเรื่องราวความรู้ที่น่าสนใจจากหนังสือกรมศิลปากร วันนี้ขอนำเสนอเรื่อง “ศาลหลักเมืองจังหวัดจันทบุรี”
เมืองจันทบุรี มีอายุมากกว่าพันปี (ย้อนเฉพาะยุคประวัติศาสตร์) มีพัฒนาการย้ายถิ่นฐานถึง 5 สมัย จากการย้ายเมืองครั้งที่ 3 คือ สมัยบ้านลุ่ม (ครั้งที่ 1) ได้มีการสร้างศาลหลักเมืองจันทบุรีขึ้นเป็นครั้งแรกบริเวณหน้าค่ายตากสินในปัจจุบัน ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 3 เกิดการพิพาทกับญวน และเพื่อรักษาความมั่นคงของเมือง จึงได้ย้ายเมืองไปที่ค่ายเนินวง ซึ่งเป็นชัยภูมิที่สูงมองเห็นทะเลรอบทิศ และได้สร้างศาลหลักเมืองขึ้นเป็นแห่งที่ 2 ซึ่งต่อมาเมื่อย้ายกลับมาเมืองบ้านลุ่ม (ครั้งที่ 2) ในสมัยรัชกาลที่ 5 ศาลหลักเมืองแห่งนี้ได้มีการนำรูปปั้นสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชมาตั้งไว้ในศาลแห่งนี้ และเรียกชื่อศาลนี้ว่า “ศาลพระเจ้าตาก”
ศาลหลักเมืองแห่งที่ 3 คือ ศาลหลักเมืองขลุง ซึ่งครั้งหนึ่งเมื่อราว พ.ศ. 2449 - 2450 ได้ยกฐานะเป็นเมืองจัตวาขึ้นกับเมืองจันทบุรี ดังนั้นในอดีตเมืองจันทบุรีจึงมีศาลหลักเมืองด้วยกันถึง 3 ศาล ส่วนศาลหลักเมืองจันทบุรีในปัจจุบันนั้น ตั้งอยู่บริเวณศาลหลักเมืองแห่งแรกบริเวณหน้าค่ายตากสิน อำเภอเมือง โดยกรมศิลปากร มอบให้นายบุญเพ็ง
โสณโชติ เป็นผู้ออกแบบ ลักษณะเป็นอาคารทรงไทยจตุรมุข มีความงดงามตามแบบศิลปกรรมไทย ส่วนภายในศาลนั้นได้มีการผสมผสานศิลปกรรมของจีนด้วย ศาลหลักเมืองแห่งนี้ มีความสวยงามที่สุดแห่งหนึ่งในภาคตะวันออก โดยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเสด็จพระราชดำเนินเปิดศาลหลักเมืองนี้ เมื่อวันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ. 2527
ผู้อ่านที่สนใจเรื่องราวความเป็นมาของศาลหลักเมืองจันทบุรี สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่หนังสือ “สรรสาระศิลปากร เล่มที่ 2 ภาษา เอกสาร และหนังสือ” ณ ห้องศิลปากรและหนังสือหายาก หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จันทบุรี
ข้อมูลอ้างอิง
สรรสาระศิลปากร พ.ศ. 2563 เล่ม 2 : ภาษา เอกสาร และหนังสือ. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2565.
ที่ระลึกศาลหลักเมืองจันทบุรี จังหวัดจันทบุรี. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชัยสยามพริ้นติ้ง กรุ๊ป (1993), 2536.
ที่ระลึกศาลหลักเมืองจันทบุรี จังหวัดจันทบุรี. จันทบุรี: โรงพิมพ์ข่าวภาพ, 2527.
ภาพประกอบ
ภาพศาลหลักเมืองขลุง จากเพจเทศบาลเมืองขลุง https://www.khlungcity.go.th/public/list/data/detail/id/52/menu/1545/page/1
ภาพศาลหลักเมืองเก่าจันทบุรี จาก Campground Club
(จำนวนผู้เข้าชม 17 ครั้ง)
