ค้นหา
รายการที่พบทั้งหมด 48,757 รายการ
ตุ๊กตาชาววัง
สมัยรัตนโกสินทร์ พุทธศตวรรษที่ ๒๕
สมบัติเดิมของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
ปัจจุบันจัดแสดง ณ อาคารตำหนักแดง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร
ตุ๊กตาดินเผาขนาดเล็กรูปบุคคลบนเตียงไม้สลักลายปิดทอง ปรากฏรูปบุรุษ (อยู่กึ่งกลาง) ล้อมรอบด้วยรูปเด็กและสตรี ผิวกายทาสีขาว แต่งกายด้วยการห่มสไบ นั่งท่าพับเพียบและหมอบกราบ เตียงมีลักษณะเป็นเตียงเท้าสิงห์จำหลักลายพันธุ์พฤกษาใบเทศ
ตุ๊กตาชาววัง คือตุ๊กตาไทยขนาดเล็กปั้นจากดินเหนียว ถือกำเนิดขึ้นครั้งแรกในพระบรมมหาราชวัง สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ โดยเถ้าแก่กลีบ ข้าราชการฝ่ายในพระราชสำนักเป็นผู้คิดค้นทำตุ๊กตาชาววังขึ้นเป็นครั้งแรก เพื่อจำหน่ายให้แก่ข้าราชบริพาร ต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ เจ้าจอมมารดา ม.ร.ว. ย้อย อิศรางกูร ได้ปั้นจำหน่ายที่ตำหนัก จนเป็นที่นิยมซื้อหาไว้เล่นกันทั่วไปตามตำหนักเจ้านายในพระบรมมหาราชวัง มีข้อสังเกตว่าตุ๊กตาชาววังของโบราณจะบอบบางและมีขนาดเล็กกว่าตุ๊กตาชาววังที่จำหน่ายทั่วไปในปัจจุบัน
บันทึกของแพทย์หลวงชาวอังกฤษนามว่า มัลคอม สมิธ (Dr. Malcolm Smith) ซึ่งเข้ามาปฏิบัติหน้าที่ถวายการดูแลพระพลานามัยสมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี พันปีหลวง ได้บันทึกถึงร้านค้าในพระบรมมหาราชวังว่า มีการจำหน่ายสินค้าต่าง ๆ ตลอดจนของเล่นสำหรับชาววัง*
“...ของเล่นของพวกเด็ก ๆ ที่ขึ้นชื่อมากที่สุดและเป็นผลผลิตที่ทำขึ้นเฉพาะภายในวังได้แก่ รูปปั้นพวกผู้ดีชาวสยาม แม้จะมีขนาดความสูงไม่เกิน ๑-๒ นิ้ว แต่ก็มีรายละเอียดต่าง ๆ สมบูรณ์ครบถ้วนเรียกกันโดยทั่วไปว่า ตุ๊กตาชาววัง หมายถึง ตุ๊กตารูปผู้หญิงในราชสำนัก...”
สมัยรัชกาลที่ ๖ ในพระบรมมหาราชวัง ก็ยังมีการจำหน่ายตุ๊กตาชาววังอยู่ จากหนังสือชุด “เมื่อคุณตาคุณยายยังเด็ก” ของคุณทิพย์วาณี สนิทวงศ์ ณ อยุธยา เล่าเรื่องของครอบครัวไทยสมัยรัชกาลที่ ๖ ต่อรัชกาลที่ ๗ (พ.ศ. ๒๔๖๐-๒๔๗๕) ในตอน “ชาววัง” เนื้อความกล่าวถึงตุ๊กตาชาววังไว้ว่า
“คุณยายว่างเวลาบ่าย เสด็จบรรทมตอนบ่าย คุณยายก็ได้มีโอกาสออกไปเที่ยวในบริเวณวังชั้นใน ที่ในวังมีร้านขายของด้วย เจ้านายทรงออกร้านเองในนั้น มีร้านขายอาหาร ขายตุ๊กตาชาววัง คุณยายซื้อมาหลายตัว มีละครแท่นเล็กๆ ขายด้วย...”
สำหรับสามัญชน อาทิ ขุนวิจิตรมาตรา (สง่า กาญจนาคพันธุ์) ได้เล่าถึงตุ๊กตาของเล่นสมัยปลายรัชกาลที่ ๕ ใน หนังสือ “เมื่อวานนี้ ตอน เด็กคลองบางหลวง” ว่า
“ตุ๊กตาสมัยนั้นปั้นด้วยดินเผาตัวย่อมๆ แล้วทาสีผ้านุ่งผ้าห่ม ส่วนมากเป็นตุ๊กตาหญิงนั่งพับเพียบท้าวแขนอ่อนเขาทำขายซื้อมาตั้งเล่นบ้าง สำหรับใส่ในศาลพระภูมิบ้าง..”
และอีกตอนหนึ่งว่า
“ของเล่นมีตุ๊กตาท้าวแขน (ปั้นด้วยดินเผาแล้วลงสีผ้านุ่งเป็นผ้าลาย ห่มสะไบเฉียงทำเป็นดอกเล็กๆ สวยดีเหมือนกัน ตุ๊กตาท้าวแขนอย่างนี้ นิยมตั้งในศาลพระภูมิทั่วๆ ไป) ตุ๊กตาเด็กไว้ผมจุก (ทำอย่างเดียวกับตุ๊กตาท้าวแขน)...ตุ๊กตานั้นต่อมาบิดาเอาตุ๊กตาฝรั่งมาให้เป็นของนอก ใส่หีบกระดาษแข็งยาวราวเกือบศอก ตุ๊กตาใส่เสื้อนุ่งกระโปรงใส่ถุงเท้าใส่เกือกอย่างฝรั่ง ผมยาวสีบลอนด์ แขนขายกขึ้นลงได้ ดวงตากลอกได้ เวลาจับลงนอนตาปิด ถ้ายกขึ้นตั้งก็ลืมตา เป็นของใหม่แปลกดีสำหรับสมัยนั้น ปัจจุบันตุ๊กตาฝรั่งแบบนี้เห็นยังมีขาย ส่วนตุ๊กตาท้าวแขนของไทยดูเหมือนจะหมดไป ไม่เห็นมีขายอีก...”
*บันทึกไว้หนังสือเรื่อง “A Physician at the Court of Siam” แปลเป็นภาษาไทยโดย นางสาวศุกลรัตน์ ธาราศักดิ์ สำนักวรรณกรรมและประวัติศาตร์ กรมศิลปากรในชื่อหนังสือ “ราชสำนักสยามในทรรศนะของหมอสมิธ”
อ้างอิง
กรมศิลปากร. สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ กับงานประณีตศิลป์. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง, ๒๕๕๕. (หนังสือประกอบนิทรรศการพิเศษเนื่องในวันอนุรักษ์มรดกไทย พุทธศักราช ๒๕๕๕ ณ พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร).
ทิพย์วาณี สนิทวงศ์ ณ อยุธยา. เมื่อคุณตาคุณยายยังเด็ก เล่ม ๒. พิมพ์ครั้งที่ ๒. กรุงเทพฯ: บริษัทการพิมพ์สตรีสาร, ๒๕๒๑.
วิจิตรมาตรา, ขุน (สง่า กาญจนาคพันธุ์). เมื่อวานนี้ ตอน เด็กคลองบางหลวง เล่ม ๑. กรุงเทพฯ: เรืองศิลป์, ๒๕๒๐.
สมิธ, มัลคอล์ม. ราชสำนักสยามในทรรศนะของหมอสมิธ. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, ๒๕๓๗.
สำนักการสังคีต กรมศิลปากร ขอเชิญชม โครงการดนตรีสำหรับประชาชน ปีที่ ๖๗ “เหมันต์สุขศรี สุนทรีย์สังคีต” วันอาทิตย์ที่ ๓ มีนาคม ๒๕๖๗ เวลา ๑๗.๓๐ น. ณ สังคีตศาลา บริเวณพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร พบกับรายการแสดง
๑. การบรรเลง - ขับร้อง วงปี่พาทย์ไม้แข็ง เพลงมหัลลกอสุราวตาร เถา
๒. การแสดงตำนานเทวะนิยาย เรื่องนารายณ์สิบปาง “มหัลลกอสุรวตาร”
๓. ละครนอก เรื่องสังข์ทอง ตอนนางมณฑาลงกระท่อม
นำแสดงโดย ศิลปินสำนักการสังคีต / กำกับการแสดงโดย หัสดินทร์ ปานประสิทธิ์ / อำนวยการแสดงโดย ลสิต อิศรางกูร ณ อยุธยา ผู้อำนวยการสำนักการสังคีต
บัตรราคา ๒๐ บาท (จำหน่ายบัตรก่อนการแสดง ๑ ชั่วโมง) ณ สังคีตศาลา บริเวณพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม (วันและเวลาราชการ) โทร. ๐ ๒๒๒๔ ๑๓๔๒ และ โทร. ๐๒๒๒๑ ๐๑๗๑
ชื่อเรื่อง พระนครศรีอยุธยา แหล่งเรียนรู้งานช่างพื้นบ้านครั้งที่ -ผู้แต่ง ชไมพร พรเพ็ญพิพัฒน์ประเภทวัสดุ/มีเดีย หนังสือท้องถิ่นISBN/ISSN 974-241-420-3หมวดหมู่ ศิลปะ วิจิตรศิลป์และมัณฑนศิลป์เลขหมู่ 745.5 ช185พสถานที่พิมพ์ กรุงเทพฯสำนักพิมพ์ ภาพพิมพ์ปีที่พิมพ์ 2545ลักษณะวัสดุ 134 หน้า : มีภาพประกอบ ; 21 ซม.หัวเรื่อง ศิลปหัตถกรรม -- พระนครศรีอยุธยาภาษา ไทยบทคัดย่อ/บันทึก รวบรวมและจัดเก็บข้อมูลเกี่ยวกับ แหล่งเรียนรู้งานช่างฝีมือพื้นบ้านของจังหวัดพระนครศรีอยุธยาในประวัติศาสตร์
ปราสาทโนนกู่ ตำบลโคราช อำเภอสูงเนิน จังหวัดนครราชสีมา
เป็นกลุ่มปราสาทก่อสร้างด้วยอิฐและหินทราย ประกอบด้วย ปราสาทประธาน หันหน้าไปทางทิศตะวันออก มีทางเข้าออก 2 ทาง คือ ทิศตะวันออกและตะวันตก ด้านหน้าปราสาทประธานมีวิหารหรือบรรณาลัย 2 หลัง ทางมุมตะวันออกเฉียงเหนือและตะวันออกเฉียงใต้ หันหน้าเข้าหาปราสาทประธาน อาคารทั้งหมดล้อมรอบด้วยกำแพงแก้ว โดยมีซุ้มประตู 2 ด้าน ด้านตะวันออกและตะวันตก นอกกำแพงแก้วตรงกับซุ้มประตูตะวันออก มีซากอาคารเหลือแต่ฐานอีก 1 หลัง
ชื่อเรื่อง บทละครสังคีต เรื่อง "วั่งตี่"ผู้แต่ง พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวประเภทวัสดุ/มีเดีย หนังสือหายากหมวดหมู่ วรรณคดีภาษาอื่นๆเลขหมู่ 895.912 ม113บลสถานที่พิมพ์ พระนครสำนักพิมพ์ กรุงเทพการพิมพ์ปีที่พิมพ์ 2509ลักษณะวัสดุ 120 หน้า หัวเรื่อง บทพระราชนิพนธ์ภาษา ไทยบทคัดย่อ/บันทึกบทละครสังคีต เรื่องวั่งตี๋ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชนิพนธ์ขึ้นจากเค้าโครงเรื่อง “มิคาโด” เป็นบทละครเรื่องสั้นที่ขบขันและเสียดสีความประพฤติของขุนนางที่ห่างพระเนตรพระกรรณของพระจักรพรรดิ มีบทร้องและคำเจรจาที่คมคายน่าคิด
ชื่อเรื่อง สตฺตปฺปกรณาภิธมฺม (สงฺคิณี-มหาปฎฐาน)อย.บ. 67/1งหมวดหมู่ พุทธศาสนาประเภทวัสดุ/มีเดีย คัมภีร์ใบลานลักษณะวัสดุ 62 หน้า : กว้าง 5 ซม. ยาว 54.2 ซม.บทคัดย่อ/บันทึก เป็นคัมภีร์ใบลาน ฉบับล่องชาด ไม้ประกับธรรมดา ได้รับจาก จ.พระนครศรีอยุธยา
ชื่อผู้รวบรวม กุลทรัพย์ เกษแม่นกิจ.
ชื่อเรื่อง บทวีนิราศตามคลองบางกอกน้อยถึงบางใหญ่.
ครั้งที่พิมพ์ พิมพ์ครั้งที่ ๕
สถานที่พิมพ์ กรุงเทพฯ
สำนักพิมพ์ หจก. สมัยนิติบุคคล
ปีที่พิมพ์ ๒๕๒๙
จำนวนหน้า ๕๗ หน้า : ภาพประกอบ.
ISBN 974 – 7929 – 00 -7
เลขเรียกหนังสือ ๘๙๕.๙๑๑๐๘ ก ๗๒๖ บ
เลขทะเบียนหนังสือ ๐๒๖๑๘๐
หมายเหตุ กรมศิลปากรจัดพิมพ์เป็นคู่มือทัศนศึกษาโครงการประกาศเกียรติคุณครูภาษาไทยดีเด่น ๑๕ พฤศจิกายน ๒๕๒๙
บทกวีนิราศตามคลองบางกอกน้อยถึงบางใหญ่ นี้ เป็นบทร้อยกรองของกวีคนสำคัญหลายท่านโดยคัดเลือกเฉพาะบทที่พรรนาถึงสถานที่สองฝั่งน้ำตั้งแต่ลำคลองบางกอกน้อยถึงบางกอกใหญ่ ตลอดไปจนออกแม่น้ำเจ้าพระยาตรงข้ามตลาดขวัญ นนทบุรี
ชื่อผู้แต่ง มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว,พระบาทสมเด็จพระ
ชื่อเรื่อง อสุเรทรจารีตคำพากย์
ครั้งที่พิมพ์ -
สถานที่พิมพ์ กรุงเทพฯ
สำนักพิมพ์ โรงพิมพ์มหามกุฏราชวิทยาลัย
ปีที่พิมพ์ ๒๕๑๖
จำนวนหน้า ๕๔ หน้า
รายละเอียด
หนังสือเล่มนี้มูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมภ์ มีความประสงค์ขออนุญาตจัดพิมพ์หนังสือเรื่องอสุเรทรจารีต พระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เพื่อโดยเสด็จพระราชกุศล สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตน์ราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ทรงบำเพ็ญเนื่องในวันคล้ายวันสวรรคต พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ในวันที่ ๒๖ พฤศจิกายน ๒๕๑๖
ชื่อเรื่อง สตฺตปฺปกรณาภิธมฺม (สงฺคิณี-มหาปฎฐาน)อย.บ. 89/3หมวดหมู่ พุทธศาสนาประเภทวัสดุ/มีเดีย คัมภีร์ใบลานลักษณะวัสดุ 42 หน้า : กว้าง 5 ซม. ยาว 53.5 ซม.บทคัดย่อ/บันทึก เป็นคัมภีร์ใบลาน ฉบับล่องชาด ไม้ประกับธรรมดา ได้รับจาก จ.พระนครศรีอยุธยา
ชื่อเรื่อง สตฺตปฺปกรณาภิธมฺม (สงฺคิณี-มหาปฎฐาน)อย.บ. 112/3ประเภทวัสดุ/มีเดีย คัมภีร์ใบลานหมวดหมู่ พุทธศาสนาลักษณะวัสดุ 38 หน้า กว้าง 4.7 ซม. ยาว 55.6 ซม.หัวเรื่อง พระไตรปิฎกบทคัดย่อ/บันทึก เป็นคัมภีร์ใบลาน ธรรมอีสาน ฉบับล่องชาด มีไม้ประกับ ได้รับจาก จ.พระนครศรีอยุธยา
