ค้นหา
รายการที่พบทั้งหมด 48,758 รายการ
วันอังคารที่ ๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘ นางสาวมนัชญา วาจก์วิศุทธิ์ ผู้อำนวยการสำนักศิลปากรที่ ๘ ขอนแก่น พร้อมด้วยข้าราชการ เจ้าหน้าที่ และพนักงานหน่วยงานในสังกัด ร่วมประชุมประจำเดือน ครั้งที่ ๑ ปีงบประมาณ ๒๕๖๘ และร่วมแสดงความยินดีกับนางสาวมนัชญา วาจก์วิศุทธิ์ เนื่องในโอกาสได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการสำนักศิลปากรที่ ๘ ขอนแก่น ณ ห้องประชุมสำนักศิลปากรที่ ๘ ขอนแก่น
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ บ้านเชียง ขอเชิญร่วมกิจกรรมเนื่องในงานเฉลิมฉลองมรดกโลกบ้านเชียง ประจำปี ๒๕๖๘ ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ บ้านเชียง จังหวัดอุดรธานี ระหว่างวันที่ ๗ - ๙ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘ "คนโบราณที่บ้านเรา" กิจกรรมต่าง ๆ ในงานประกอบด้วย ๑. นิทรรศการพิเศษจากหน่วยงานกรมศิลปากร ๒. กิจกรรม Workshop มากมาย ๓. การสาธิตภูมิปัญญา ปั้นหม้อ ทอผ้า ฯลฯ และขอเชิญทุกท่านร่วมสนุกด้วยการแต่งกายย้อนยุคก่อนประวัติศาสตร์ ไม่จำกัดไอเดีย นอกจากนี้ยังเปิดพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ บ้านเชียงให้เข้าชมโดยยกเว้นค่าธรรมเนียม ระหว่างวันที่ ๗ - ๙ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘ อีกด้วย
รีบสมัครด่วน! สำนักช่างสิบหมู่ เปิดฝึกอบรมอาชีพระยะสั้นหลักสูตร "งานลายรดน้ำ" รับเพียง 20 คนเท่านั้น
กรมศิลปากร โดยศูนย์ศิลปะและการช่างไทย สำนักช่างสิบหมู่ เปิดรับสมัครผู้สนใจเรียนรู้การสร้างงานศิลปะไทย หลักสูตร "งานลายรดน้ำ" อายุระหว่าง 18-50 ปี จำนวน 20 คน ระยะเวลาการอบรมต่อเนื่อง 5 วัน (24-28 กุมภาพันธ์ 2568) ณ อาคารศูนย์ศิลปะและการช่างไทย สำนักช่างสิบหมู่ ตำบลศาลายา อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม ผู้สนใจสามารถดำเนินการสมัครได้ในวันที่ 3-6 กุมภาพันธ์ 2568 กรอกข้อมูลใบสมัครผ่านการสแกน QR CODE หรือกดลิ้งค์นี้ https://forms.gle/WedXXBzoqtwjaF1P8 หรือ สมัครด้วยตนเอง ณ อาคารศูนย์ศิลปะและการช่างไทย สำนักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร ในวันและเวลาราชการ ประกาศรายชื่อผู้มีสิทธิ์เข้ารับการอบรมในวันอังคารที่ 11 กุมภาพันธ์ 2568 ทางเพจ facebook สำนักช่างสิบหมู่ กรมศิลปากร
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เจ้าสามพระยา ขอเชิญผู้ประกอบอาชีพมัคคุเทศก์ ร่วมอบรมเชิงปฏิบัติการในโครงการเผยแพร่องค์ความรู้ทางด้านประวัติศาสตร์ โบราณคดีและงานด้านศิลปวัฒนธรรม ประจำปี ๒๕๖๘ เรื่อง “การเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับโบราณวัตถุที่จัดแสดงภายในอาคารเครื่องทองอยุธยาสำหรับมัคคุเทศก์มืออาชีพ รุ่นที่ ๒” ในวันพุธที่ ๒๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘ ตั้งแต่เวลา ๐๘.๓๐ – ๑๗.๐๐ น. ณ อาคารเครื่องทอง พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เจ้าสามพระยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
ผู้สนใจสามารถลงทะเบียนเข้าร่วมกิจกรรมฯ ทาง Qr-code หรือกดลิ้งค์นี้ https://qr.me-qr.com/ksQ3Nj6w (ฟรี) รับจำนวนจำกัด โดยเมื่อจบการอบรมผู้เข้าร่วมอบรมทุกท่านจะได้รับใบประกาศนียบัตรจากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เจ้าสามพระยา" ทั้งนี้ ทางพิพิธภัณฑ์จะตอบรับผู้สมัครที่ได้เข้าร่วมกิจกรรมผ่านทางอีเมลที่ผู้สมัครระบุไว้ สอบถามเพิ่มเติม โทร ๐ ๓๕๒๔ ๑๕๘๗ ทุกวันเวลาราชการ
นายพนมบุตร จันทรโชติ อธิบดีกรมศิลปากร เปิดเผยว่า กรมศิลปากรได้จัดทำโครงการอนุรักษ์พระพุทธสิหิงค์ ซึ่งประดิษฐาน ณ พระที่นั่งพุทไธสวรรย์ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร มุ่งเน้นไปที่การใช้วีธีการทางวิทยาศาสตร์เพื่อการอนุรักษ์ เสริมความมั่งคงแข็งแรง และปรับสภาพพื้นผิวให้มีความกลมกลืน เงางาม ด้วยวิธีการและสารเคมีที่เหมาะสม มีความปลอดภัยต่อโบราณวัตถุและผู้ปฏิบัติงานเป็นสำคัญ โดยไม่เกิดผลกระทบต่อเนื้อโลหะและวัสดุดั้งเดิม ให้พระพุทธสิหิงค์กลับมามีสภาพสวยงาม คงหลักฐานความเป็นของแท้ดั้งเดิมไว้ให้มากที่สุด และป้องกันการเสื่อมสภาพในอนาคต เพื่อรักษาไว้ซึ่งพระพุทธรูปที่สำคัญของประเทศ อธิบดีกรมศิลปากร กล่าวว่า พระพุทธสิหิงค์ เป็นพระพุทธรูปประทับนั่งขัดสมาธิราบบนฐานปัทม์ พระหัตถ์แสดงปางสมาธิ มีพระรัศมีคล้ายเปลวเพลิง กำหนดอายุในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 20 – พุทธศตวรรษที่ 21 รูปแบบศิลปะสุโขทัย - ล้านนา สร้างจากโลหะผสมของทองแดง พื้นผิวเป็นสีทอง ด้วยวิธีการกะไหล่ทอง หรือเรียกว่าเทคนิคเปียกทอง ตั้งแต่พระรัศมีจนถึงฐาน ไม่มีหลักฐานปรากฎชัดว่าองค์พระถูกกะไหล่ทองเมื่อใด พระเนตรใช้เทคนิคคล้ายการลงยาสี สภาพปัจจุบันของพระพุทธสิหิงค์เกิดความชำรุด พื้นผิวหมองคล้ำ มีรอยขูดขีด รอยถลอกพบสนิมคอปเปอร์ซัลเฟต ลักษณะเป็นจุดสีดำนูนขนาดเล็กๆ กระจายทั่วพื้นผิว มีรอยแตกร้าว บางจุดสีพื้นผิวไม่สม่ำเสมอ พระเนตรแตกหลุดบางส่วน จึงเกิดแนวคิดที่จะคืนความสมบูรณ์งดงามของพระพุทธสิหิงค์ด้วยวิธีการกะไหล่ทอง แต่ขั้นตอนของการกะไหล่ทอง จะต้องใช้น้ำ ความร้อน กรดเข้มข้น ซึ่งไม่เหมาะสมกับสภาพพื้นผิวดั้งเดิมของโบราณวัตถุ โดยเฉพาะพื้นผิวโลหะที่มีความชำรุด แตกร้าว สึกกร่อนอยู่เดิม หากถูกความร้อน สารละลายกรดต่างๆ จะมีโอกาสทำให้ชำรุดเสียหายเพิ่มมากขึ้น ตามรายงานการสำรวจสภาพพระพุทธสิหิงค์และผลกระทบของการกะไหล่ทองของกลุ่มวิทยาศาสตร์เพื่อการอนุรักษ์ สำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ เมื่อช่วงต้นปี 2567 ที่ผ่านมา จึงได้มอบหมายกลุ่มวิทยาศาสตร์เพื่อการอนุรักษ์ ทำการอนุรักษ์ซ่อมแซมพระพุทธสิหิงค์ ฐาน และ ฉัตร ด้วยการรักษาสภาพพื้นผิว ทำความสะอาดและกำจัดสนิม เสริมความมั่งคงแข็งแรง อุดซ่อมรอยแตกร้าวเท่าที่จำเป็น และปรับสภาพพื้นผิว เติมส่วนที่หายไป ด้วยวิธีการ วัสดุและสารเคมีที่เหมาะสม ส่งผลกระทบกับพื้นผิวดั้งเดิมให้น้อยที่สุด และคงไว้ซึ่งความเป็นของแท้ดั้งเดิม นอกจากนี้ ยังให้ดำเนินการตรวจสอบ เก็บข้อมูลปัจจัยด้านสภาพแวดล้อม อุณหภูมิ ความชื้นสัมพัทธ์ ปริมาณก๊าซ มลพิษที่ก่อให้เกิดสนิมบนพื้นผิว รวมถึงกิจกรรมที่มีโอกาสส่งผลกระทบกับการเสื่อมสภาพของพระพุทธสิหิงค์ รวมถึงจัดเก็บและรวบรวมข้อมูล หลักฐาน ขั้นตอนการอนุรักษ์พระพุทธสิหิงค์ เพื่อประโยชน์ในการศึกษาต่อไปในอนาคต คาดว่าจะใช้เวลาดำเนินการประมาณ 4 เดือน ทั้งนี้ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร จะอัญเชิญพระพุทธสิหิงค์องค์จำลอง มาประดิษฐานให้ประชาชนได้สักการะในระหว่างดำเนินการ
สำหรับผู้มีจิตศรัทธาร่วมสมทบทุนบูรณะองค์พระพุทธสิหิงค์ สามารถร่วมบริจาคโดยบูชาวัตถุมงคลพระพุทธสิหิงค์ ได้ที่ ฝ่ายพัสดุ กลุ่มคลังและพัสดุ สำนักบริหารกลาง ชั้น 3 กรมศิลปากร เทเวศร์ สอบถามเพิ่มเติมโทร. 0 2126 6559 หรือ facebook page พระพิฆเนศวร 108 ปี กรมศิลปากรทั้งนี้ สามารถสั่งเช่าบูชาได้ผ่านทางกล่องข้อความ facebook หรือหากสะดวกสามารถเข้ามาบูชาได้ด้วยตนเองได้ทุกวัน เวลา 09:30 - 15:30 น. * หมายเหตุ : บางรายการอาจมีผู้ศรัทธาบูชาหมดแล้ว
กรมศิลปากรได้จัดทำโครงการอนุรักษ์พระพุทธสิหิงค์ ซึ่งประดิษฐาน ณ พระที่นั่งพุทไธสวรรย์ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร มุ่งเน้นไปที่การใช้วีธีการทางวิทยาศาสตร์เพื่อการอนุรักษ์ เสริมความมั่งคงแข็งแรง และปรับสภาพพื้นผิวให้มีความกลมกลืน เงางาม ด้วยวิธีการและสารเคมีที่เหมาะสม มีความปลอดภัยต่อโบราณวัตถุและผู้ปฏิบัติงานเป็นสำคัญ โดยไม่เกิดผลกระทบต่อเนื้อโลหะและวัสดุดั้งเดิม ให้พระพุทธสิหิงค์กลับมามีสภาพสวยงาม คงหลักฐานความเป็นของแท้ดั้งเดิมไว้ให้มากที่สุด และป้องกันการเสื่อมสภาพในอนาคต เพื่อรักษาไว้ซึ่งพระพุทธรูปที่สำคัญของประเทศ
กรมศิลปากร ขอเชิญผู้มีจิตศรัทธา ร่วมบริจาคบูชาวัตถุมงคลพระพุทธสิหิงค์เพื่อสมทบทุนบูรณะองค์พระพุทธสิหิงค์ และยอดฉัตร
สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ ฝ่ายพัสดุ กลุ่มคลังและพัสดุ สำนักบริหารกลาง อาคารกรมศิลปากร เทเวศร์ โทร. ๐ ๒๑๒๖ ๖๕๕๙ หรือ Facebook : พระพิฆเนศวร ๑๐๘ ปี กรมศิลปากรทั้งนี้ สามารถสั่งเช่าบูชาได้ผ่านทางกล่องข้อความ facebook หรือหากสะดวกสามารถเข้ามาบูชาได้ด้วยตนเองได้ทุกวัน เวลา ๐๙.๓๐ - ๑๕.๓๐ น. *หมายเหตุ : บางรายการอาจมีผู้ศรัทธาเช่าบูชาหมดแล้วอ่านข่าวเพิ่มเติม https://www.finearts.go.th/promotion/view/54326-กรมศิลปากรบวงสรวงพระพุทธสิหิงค์-พระพุทธรูปคู่วังหน้า-ก่อนดำเนินการอนุรักษ์ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ให้คงไว้ซึ่งความเป็นของแท้ดั้งเดิม
ในรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ก่อให้เกิดการค้าการขาย ตลอดจนมีการนำวิทยาการสมัยใหม่จากตะวันตกที่หลากหลายด้านเข้ามาใช้ในประเทศสยาม รวมถึงในทางการแพทย์ที่ใช้แบบผสมผสาน กล่าวคือ การใช้สมุนไพรไทยร่วมกับสมุนไพรทางต่างประเทศ โดยมีการรวมเป็นคณะทางการแพทย์แบบบูรณาการ ประกอบด้วยแพทย์ไทย แพทย์จีน แพทย์อินเดีย และแพทย์ฝรั่ง เป็นผู้ประกอบยาหรือปรุงยาขึ้น เพื่อทูลเกล้าฯ ถวายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทั้งนี้มีชื่อปรากฏในตำราพระโอสถพระนารายณ์ มีทั้งหมด ๙ คน ประกอบด้วยแพทย์หลวง ๗ คน (แบ่งเป็นแพทย์ไทย ๔ คน แพทย์จีน ๑ คน แพทย์อินเดีย ๑ คน และแพทย์ฝรั่ง ๑ คน) หมอเชลยศักดิ์ ๑ คน และหมอฝรั่ง ๑ คน ดังนี้
- แพทย์ไทย ๔ คน คือ ออกพระแพทย์พงษา ออกพระสิทธิสาร ออกขุนประสิทธิโอสถ และออกขุนทิพจักร
- แพทย์จีน ๑ คน คือ ขุนประสิทธิโอสถจีน
- แพทย์อินเดีย ๑ คน คือ ออกพระสิทธิสารพราหมณ์เทศ
- แพทย์ฝรั่ง ๑ คน คือ พระแพทย์โอสถฝรั่ง
- หมอเชลยศักดิ์ ๑ คน คือ นายเพ็ชรปัญญา
- หมอฝรั่ง ๑ คน คือ เมสีหมอฝรั่ง
ตำราพระโอสถพระนารายณ์ จึงเป็นการรวมคณะทางการแพทย์แบบบูรณาการหรือหมอหลวงในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ซึ่งไม่ได้มีเฉพาะแพทย์ไทย แต่หากจะมีหมอทางเลือกจากต่างชาติที่เป็นแพทย์จีน แพทย์อินเดีย และแพทย์ฝรั่ง อีกด้วย
ตำราพระโอสถพระนารายณ์ เป็นหนังสือหายาก และถือว่าเป็นหลักฐานทางการแพทย์แผนไทยที่สำคัญมาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลาย โดยเชื่อว่าตำราพระโอสถนี้จะเป็นยารักษาโรคได้ผลดี นอกจากนี้สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงดำรัสสั่งกรรมการของหอพระสมุดวชิรญาณให้ทำการคัดเลือกหนังสือในหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร เพื่อทูลเกล้าฯ ถวายสำหรับพิมพ์พระราชทานเป็นหนังสือที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพพระยาแพทยพงษา (นาก โรจนแพทย์)
ตำราพระโอสถพระนารายณ์ มีจำนวนหน้าทั้งสิ้น ๔๔ หน้า โดยนำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับตำรับยา สรรพคุณของสมุนไพร รวมถึงวิธีปรุงยาแบบโบราณแก้อาการต่างๆ เช่น ลักษณะเตโชธาตุออกจากกายยาแก้เตโชธาตุพิการ ยาแก้โรคไฟธาตุเย็น ยาแก้ลมป่วง ลักษณะอาโปธาตุถอย ยาแก้ขัดปัสสาวะยาแก้ปถวีธาตุวิการ ยาแก้ไข้ให้อาเจียน ยาแก้ไข้ลิ้นหด ยามหาวัฒนะแก้ฉันนะวิตติโรค ๙๖ ประการและสีผึ้งพระเส้นให้หย่อน ฯลฯ
ในปัจจุบันวงการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกได้รับความสนใจเพิ่มมากขึ้น ทั้งนี้ตำราพระโอสถพระนารายณ์ สามารถนำมาใช้ประกอบเป็นองค์ความรู้จากบรรพชนรวบรวมไว้ในการต่อยอดได้จากการแพทย์แผนไทย หรือแนวทางในการปรุงยาแผนโบราณ ทั้งหมดนี้สะท้อนให้เห็นถึงให้ถึงภูมิปัญญาของยุคสมัยก่อนที่รักษาไว้ให้คนรุ่นหลังได้ทำการศึกษาค้นคว้าได้เป็นอย่างดีจนมาถึงปัจจุบัน
เรียบเรียงโดย : นายธีรบูลย์ มิตรมโนชัย นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก เชียงใหม่ สำนักศิลปากรที่ ๗ เชียงใหม่ กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม
แหล่งอ้างอิง :
ชยันต์ พิเชียรสุนทร, แม้นมาส ชวลิต, คุณหญิง และวิเชียร จีรวงส์. คำอธิบายตำราพระโอสถพระนารายณ์ : ฉบับเฉลิมพระเกียรติ ๗๒ พรรษา มหาราชา ๕ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๔๒. พิมพ์ครั้งที่ ๒. กรุงเทพฯ: อมรินทร์, ๒๕๔๔.
ตำราพระโอสถพระนารายณ์. กรุงเทพฯ: ด่านสุทธาการพิมพ์, พิมพ์ครั้งที่ ๑๐. (พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ อำมาตย์เอก พระสุธรรมกิตยารักษ์ ต.ช. (ชู หังสสูต) ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส วันที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๕๒๖).
ตำราพระโอสถพระนารายน์. พระนคร : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, ๒๔๖๐. (สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง โปรดเกล้าฯ ให้พิมพ์พระราชทาน ในงานพระราชทานเพลิงศพพระยาแพทยพงษา (นาก โรจนแพทย์)).
ทรงสรรค์ นิลกำแหง และสมชัย บวรกิตติ. “โรคภัยไข้เจ็บในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช.” วารสารราชบัณฑิตยสถาน. ๒๗, ๓ (กรกฎาคม-กันยายน ๒๕๔๕): ๘๕๘-๘๗๐.
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์ ลพบุรี. ย้อนอดีตไปกับชุดภาพถ่ายเก่าใน “เสน่ห์วังนารายณ์ จากภาพถ่ายผ่านเลนส์”. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘, จาก: https://finearts.go.th/somdetphranaraimuseum/view/48354-ย้อนอดีตไปกับชุดภาพถ่ายเก่าใน--เสน่ห์วังนารายณ์-จากภาพถ่ายผ่านเลนส์-
พิมพ์พรรณ ไพบูลย์หวังเจริญ, อุษา เก็จวลีวรรณ และณิชารีย์ เนตรทอง. คัมภีร์ธาตุพระนารายณ์ ฉบับใบลาน (ตำราพระโอสถพระนารายณ์). กรุงเทพฯ: กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือก, ๒๕๕๕.
พิมพ์พรรณ ไพบูลย์หวังเจริญ, อุษา เก็จวลีวรรณ และณิชารีย์ เนตรทอง. คัมภีร์ธาตุพระนารายณ์ ฉบับใบลาน (ตำราพระโอสถพระนารายณ์). [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘, จาก: https://indi.dtam.moph.go.th/images/คมภรธาตพระนารายณ_ฉบบใบลาน.pdf
องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน). พระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนารายณ์มหาราช. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘, จาก: https://cbtthailand.dasta.or.th/webapp/relattraction/content/776
ในรัชสมัยของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ก่อให้เกิดการค้าการขาย ตลอดจนมีการนำวิทยาการสมัยใหม่จากตะวันตกที่หลากหลายด้านเข้ามาใช้ในประเทศสยาม รวมถึงในทางการแพทย์ที่ใช้แบบผสมผสาน กล่าวคือ การใช้สมุนไพรไทยร่วมกับสมุนไพรทางต่างประเทศ โดยมีการรวมเป็นคณะทางการแพทย์แบบบูรณาการ ประกอบด้วยแพทย์ไทย แพทย์จีน แพทย์อินเดีย และแพทย์ฝรั่ง เป็นผู้ประกอบยาหรือปรุงยาขึ้น เพื่อทูลเกล้าฯ ถวายสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ทั้งนี้มีชื่อปรากฏในตำราพระโอสถพระนารายณ์ มีทั้งหมด ๙ คน ประกอบด้วยแพทย์หลวง ๗ คน (แบ่งเป็นแพทย์ไทย ๔ คน แพทย์จีน ๑ คน แพทย์อินเดีย ๑ คน และแพทย์ฝรั่ง ๑ คน) หมอเชลยศักดิ์ ๑ คน และหมอฝรั่ง ๑ คน ดังนี้
- แพทย์ไทย ๔ คน คือ ออกพระแพทย์พงษา ออกพระสิทธิสาร ออกขุนประสิทธิโอสถ และออกขุนทิพจักร
- แพทย์จีน ๑ คน คือ ขุนประสิทธิโอสถจีน
- แพทย์อินเดีย ๑ คน คือ ออกพระสิทธิสารพราหมณ์เทศ
- แพทย์ฝรั่ง ๑ คน คือ พระแพทย์โอสถฝรั่ง
- หมอเชลยศักดิ์ ๑ คน คือ นายเพ็ชรปัญญา
- หมอฝรั่ง ๑ คน คือ เมสีหมอฝรั่ง
ตำราพระโอสถพระนารายณ์ จึงเป็นการรวมคณะทางการแพทย์แบบบูรณาการหรือหมอหลวงในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ซึ่งไม่ได้มีเฉพาะแพทย์ไทย แต่หากจะมีหมอทางเลือกจากต่างชาติที่เป็นแพทย์จีน แพทย์อินเดีย และแพทย์ฝรั่ง อีกด้วย
ตำราพระโอสถพระนารายณ์ เป็นหนังสือหายาก และถือว่าเป็นหลักฐานทางการแพทย์แผนไทยที่สำคัญมาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลาย โดยเชื่อว่าตำราพระโอสถนี้จะเป็นยารักษาโรคได้ผลดี นอกจากนี้สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงดำรัสสั่งกรรมการของหอพระสมุดวชิรญาณให้ทำการคัดเลือกหนังสือในหอพระสมุดวชิรญาณสำหรับพระนคร เพื่อทูลเกล้าฯ ถวายสำหรับพิมพ์พระราชทานเป็นหนังสือที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพพระยาแพทยพงษา (นาก โรจนแพทย์)
ตำราพระโอสถพระนารายณ์ มีจำนวนหน้าทั้งสิ้น ๔๔ หน้า โดยนำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับตำรับยา สรรพคุณของสมุนไพร รวมถึงวิธีปรุงยาแบบโบราณแก้อาการต่างๆ เช่น ลักษณะเตโชธาตุออกจากกายยาแก้เตโชธาตุพิการ ยาแก้โรคไฟธาตุเย็น ยาแก้ลมป่วง ลักษณะอาโปธาตุถอย ยาแก้ขัดปัสสาวะยาแก้ปถวีธาตุวิการ ยาแก้ไข้ให้อาเจียน ยาแก้ไข้ลิ้นหด ยามหาวัฒนะแก้ฉันนะวิตติโรค ๙๖ ประการและสีผึ้งพระเส้นให้หย่อน ฯลฯ
ในปัจจุบันวงการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกได้รับความสนใจเพิ่มมากขึ้น ทั้งนี้ตำราพระโอสถพระนารายณ์ สามารถนำมาใช้ประกอบเป็นองค์ความรู้จากบรรพชนรวบรวมไว้ในการต่อยอดได้จากการแพทย์แผนไทย หรือแนวทางในการปรุงยาแผนโบราณ ทั้งหมดนี้สะท้อนให้เห็นถึงให้ถึงภูมิปัญญาของยุคสมัยก่อนที่รักษาไว้ให้คนรุ่นหลังได้ทำการศึกษาค้นคว้าได้เป็นอย่างดีจนมาถึงปัจจุบัน
เรียบเรียงโดย : นายธีรบูลย์ มิตรมโนชัย นักวิชาการโสตทัศนศึกษาชำนาญการ หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก เชียงใหม่ สำนักศิลปากรที่ ๗ เชียงใหม่ กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม
แหล่งอ้างอิง :
ชยันต์ พิเชียรสุนทร, แม้นมาส ชวลิต, คุณหญิง และวิเชียร จีรวงส์. คำอธิบายตำราพระโอสถพระนารายณ์ : ฉบับเฉลิมพระเกียรติ ๗๒ พรรษา มหาราชา ๕ ธันวาคม พุทธศักราช ๒๕๔๒. พิมพ์ครั้งที่ ๒. กรุงเทพฯ: อมรินทร์, ๒๕๔๔.
ตำราพระโอสถพระนารายณ์. กรุงเทพฯ: ด่านสุทธาการพิมพ์, พิมพ์ครั้งที่ ๑๐. (พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ อำมาตย์เอก พระสุธรรมกิตยารักษ์ ต.ช. (ชู หังสสูต) ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส วันที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ พุทธศักราช ๒๕๒๖).
ตำราพระโอสถพระนารายน์. พระนคร : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, ๒๔๖๐. (สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง โปรดเกล้าฯ ให้พิมพ์พระราชทาน ในงานพระราชทานเพลิงศพพระยาแพทยพงษา (นาก โรจนแพทย์)).
ทรงสรรค์ นิลกำแหง และสมชัย บวรกิตติ. “โรคภัยไข้เจ็บในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช.” วารสารราชบัณฑิตยสถาน. ๒๗, ๓ (กรกฎาคม-กันยายน ๒๕๔๕): ๘๕๘-๘๗๐.
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์ ลพบุรี. ย้อนอดีตไปกับชุดภาพถ่ายเก่าใน “เสน่ห์วังนารายณ์ จากภาพถ่ายผ่านเลนส์”. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘, จาก: https://finearts.go.th/somdetphranaraimuseum/view/48354-ย้อนอดีตไปกับชุดภาพถ่ายเก่าใน--เสน่ห์วังนารายณ์-จากภาพถ่ายผ่านเลนส์-
พิมพ์พรรณ ไพบูลย์หวังเจริญ, อุษา เก็จวลีวรรณ และณิชารีย์ เนตรทอง. คัมภีร์ธาตุพระนารายณ์ ฉบับใบลาน (ตำราพระโอสถพระนารายณ์). กรุงเทพฯ: กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและแพทย์ทางเลือก, ๒๕๕๕.
พิมพ์พรรณ ไพบูลย์หวังเจริญ, อุษา เก็จวลีวรรณ และณิชารีย์ เนตรทอง. คัมภีร์ธาตุพระนารายณ์ ฉบับใบลาน (ตำราพระโอสถพระนารายณ์). [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘, จาก: https://indi.dtam.moph.go.th/images/คมภรธาตพระนารายณ_ฉบบใบลาน.pdf
องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน). พระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนารายณ์มหาราช. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๘, จาก: https://cbtthailand.dasta.or.th/webapp/relattraction/content/776
กลุ่มโบราณคดี สำนักศิลปากรที่ 10 นครราชสีมา รายงานผลจากการขุดค้นทางโบราณคดี ครบ 7 วัน จากวันที่ 25 มกราคม จนถึงวันนี้ 31 มกราคม 2568 ขณะนี้ได้ขุดค้นถึงระดับความลึก 160 เซนติเมตรจากผิวดิน พบโครงกระดูกมนุษย์ถูกฝังในลักษณะนอนหงายเหยียดยาวร่วมกับของอุทิศ จำนวน 3 โครง ได้แก่
1) โครงกระดูกมนุษย์ หมายเลข 1 ฝังในลักษณะนอนหงายเหยียดยาว หันศีรษะไปทางด้านตะวันออก ฝังร่วมกับแวดินเผา ชามดินเผา และหม้อดินเผาอยู่บริเวณหน้าอก นอกจากนี้ยังพบกลุ่มภาชนะใกล้กับต้นแขนซ้ายด้วย
2) โครงกระดูกมนุษย์ หมายเลข 2 ฝังในลักษณะนอนหงายเหยียดยาว หันศีรษะไปทางด้านตะวันตก ฝังร่วมกับหม้อดินเผาอยู่บริเวณปลายเท้า
3) โครงกระดูกมนุษย์ หมายเลข 3 ฝังในลักษณะนอนหงายเหยียดยาว หันศีรษะไปทางด้านตะวันออก ฝังร่วมกับแวดินเผาอยู่บริเวณหน้าอก และหม้อดินเผาอยู่บริเวณกระดูกเชิงกราน
จากหลักฐานทางโบราณคดีที่พบ สอดคล้องกับหลักฐานที่พบจากการดำเนินงานเมื่อปีพ.ศ 2567 ซึ่งพบว่าพื้นที่โนนพลล้านนี้ เป็นแหล่งฝังศพของชุมชนในวัฒนธรรมยุคก่อนประวัติศาสตร์ตอนปลาย สมัยเหล็ก ซึ่งกำหนดอายุอยู่ในช่วง 2,400-1,500 ปีมาแล้ว
การขุดค้นยังคงดำเนินการต่อไป ขอเรียนเชิญทุกๆท่าน แวะเวียนมาเยี่ยมชมหลุมขุดค้น ตลอดจนเยี่ยมชมนิทรรศการข้างหลุมขุดค้น "สืบร่องรอยมนุษย์โบราณเมืองเก่านครราชสีมาจากหลักฐานทางโบราณคดี" ในช่วงเวลา 9:30 น ถึง 16.00 น. ไปจนถึงวันที่ 11 กุมภาพันธ์นี้ มีนักโบราณคดีคอยบริการให้ความรู้อยู่นะครับ
อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง จังหวัดบุรีรัมย์ ร่วมจัดแสดงนิทรรศการเผยแพร่ข้อมูลความรู้ทางวัฒนธรรม ในงานมหกรรมเรียนรู้ศิลปวัฒนธรรม งามล้ำอารยธรรมอีสานใต้ ณ ห้างสรรพสินค้าโรบินสันไลฟ์สไตล์บุรีรัมย์ ขอเชิญชวนผู้สนใจร่วมงานได้ระหว่างวันที่ 31 มกราคม - 2 กุมภาพันธ์ 2568
