ภาชนะดินเผามีสันสมัยทวารวดี จากเมืองโบราณอู่ทอง

       ภาชนะดินเผามีสัน พบที่เมืองโบราณอู่ทอง อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี จัดแสดงห้องอู่ทองศรีทวารวดี พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ อู่ทอง

       ภาชนะดินเผามีสันหรือหม้อมีสัน ปากกว้าง ๑๓.๕ เซนติเมตร สูง ๘.๕ เซนติเมตร เนื้อดินหยาบสีเทาดำ มีทรายปนอยู่ ปากกลมกว้าง ไหล่ลาด ตกแต่งเส้นนูนแหลมเป็นสันในแนวนอนขนานกับปากภาชนะ ๔ สัน ตั้งแต่บ่าลงมาจนถึงก้นภาชนะตกแต่งลายขูดขีด มี      ก้นกลม กำหนดอายุสมัยทวารวดี ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๒ – ๑๖ หรือประมาณ ๑,๐๐๐ - ๑,๔๐๐ ปีมาแล้ว

จากการดำเนินงานทางโบราณคดีในพื้นที่เมืองโบราณสมัยทวารวดี พบภาชนะดินเผาแบบมีสันจำนวนมาก และมีความแพร่หลาย เมื่อเปรียบเทียบกับภาชนะดินเผารูปแบบอื่น เช่น เมืองซับจำปา จังหวัดลพบุรี เมืองขีดขิน จังหวัดสระบุรี เมืองนครปฐมโบราณ จังหวัดนครปฐม และเมืองศรีมโหสถ จังหวัดปราจีนบุรี เป็นต้น โดยพบทั้งแบบที่มีสันมน สันแหลม มีสันเดียวและมีหลายสัน บางครั้งสันของภาชนะจะยื่นออกมาเป็นจะงอย ตั้งแต่ใต้สันลงมาตลอดใบมีทั้งแบบที่ตกแต่งลวดลายเชือกทาบ ลายขูดขีด ลายเครื่องจักรสาน และไม่ตกแต่งลวดลาย สันนิษฐานว่าเป็นภาชนะที่ใช้ในชีวิตประจำวัน เช่น ใช้ในการประกอบอาหาร เนื่องจากมีเนื้อหยาบและแกร่งซึ่งทนความร้อนได้ดี  โดยภาชนะดินเผาแบบมีสันในวัฒนธรรมทวารวดี อาจมีพัฒนาการต่อเนื่องมาจากรูปแบบภาชนะดินเผามีสันในยุคก่อนประวัติศาสตร์ที่พบเป็นจำนวนมากในประเทศไทย เนื่องจากมีรูปแบบที่คล้ายคลึงกันมาก เช่น ภาชนะดินเผามีสันที่พบจากการขุดค้นที่แหล่งโบราณคดีบ้านเก่า และถ้ำเขาสาม       เหลี่ยม จังหวัดกาญจนบุรี กำหนดอายุสมัยหินใหม่ ราว ๓,๐๐๐ - ๔,๐๐๐ ปีมาแล้ว เป็นต้น   

ภาชนะดินเผามีสันใบนี้แม้จะอยู่ในสภาพไม่สมบูรณ์ แต่ก็เป็นหลักฐานที่แสดงถึงสิ่งของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันของผู้คนในพื้นที่บริเวณนี้ เมื่อกว่าพันปีมาแล้ว นอกจากภาชนะดินเผาใบนี้แล้ว บริเวณเมืองโบราณอู่ทอง ยังพบภาชนะดินเผามีสัน จากการดำเนินงานทางโบราณคดีที่โบราณสถานคอกช้างดิน ในพื้นที่ที่สันนิษฐานว่าเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยอีกด้วย

เอกสารอ้างอิง

ดวงกมล อัศวมาศ. “ศิลาวรรณากับการศึกษาเทคโนโลยีการผลิตภาชนะดินเผาสมัยทวารวดี”. วิทยานิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาโบราณคดีสมัยประวัติศาสตร์ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร, ๒๕๕๓.

ผาสุข อินทราวุธ. ดรรชนีภาชนะดินเผาสมัยทวารวดี. กรุงเทพฯ : ภาควิชาโบราณคดี คณะโบราณคดี  มหาวิทยาลัยศิลปากร วังท่าพระ, ๒๕๒๘.

สายันต์ ไพรชาญจิตร์ และสุภมาศ ดวงสกุล. โบราณสถานคอกช้างดินเมืองเก่าอู่ทอง รายงานการสำรวจและขุดค้นทางโบราณคดี พุทธศักราช ๒๕๔๐. สุพรรณบุรี : ฝ่ายวิชาการ สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ ๒ สุพรรณบุรี, ๒๕๔๐. อ้างถึงใน กรมศิลปากร. โบราณคดีคอกช้างดิน. กรุงเทพฯ : ฟันนี่พับบลิชชิ่ง, ๒๕๔๕.