เทียนพรรษา คือ เทียนที่พุทธศาสนิกชนถวายแด่พระสงฆ์เพื่อเป็นพุทธบูชาในวันเข้าพรรษา ซึ่งตรงกับวันแรม 1 ค่ำ เดือน 8 ของทุกปี ในอดีตเมื่อครั้งยังไม่มีไฟฟ้าใช้เหมือนในปัจจุบัน เทียนพรรษานับว่าเป็นปัจจัยที่สำคัญอย่างหนึ่งสำหรับพระสงฆ์ ซึ่งได้ใช้จุดให้แสงสว่างในการบูชาพระรัตนตรัย การศึกษาพระธรรม และการปฏิบัติศาสนกิจต่างๆ ในช่วงเข้าพรรษาตลอดระยะเวลา 3 เดือน ด้วยเหตุนี้จึงทำให้เกิดประเพณีการหล่อเทียนพรรษาและถวายแด่พระสงฆ์ในเทศกาลวันเข้าพรรษาสืบทอดกันมาอย่างยาวนานจนปัจจุบัน
แต่เดิมการหล่อเทียนพรรษานั้น ชาวบ้านจะช่วยกันรวบรวมขี้ผึ้งจากผู้มีจิตศรัทธา เมื่อมีจำนวนมากพอแล้วจึงเริ่มทำการหล่อเทียน ส่วนใหญ่มักจัดสถานที่หล่อที่วัด ต่อมาได้มีการแกะสลักลวดลายในส่วนของต้นเทียน ประดับประดาและตกแต่งอย่างสวยงาม ในยุคหลังมีการจัดการประกวดความสวยงามและความคิดสร้างสรรค์ในการจัดทำต้นเทียน มีการจัดทำส่วนฐานของต้นเทียนเพิ่มเติมโดยการสร้างหุ่นแสดงเรื่องราวทางศาสนาและความเป็นไปในสังคมขณะนั้น กลายเป็นประติมากรรมเทียนพรรษาที่ยิ่งใหญ่
ก่อนถึงวันเข้าพรรษา 1 วัน จะจัดให้มีการฉลองต้นเทียนพรรษา กลางคืนจัดให้มีการสมโภช นิมนต์พระสงฆ์มาสวดเจริญพระพุทธมนต์ ซึ่งเป็นพิธีการตามที่เห็นสมควรในแต่ละท้องถิ่น เมื่อถึงรุ่งเช้าเป็นวันเข้าพรรษา ก็จะจัดขบวนแห่นำไปถวายที่วัดเพื่อเป็นพุทธบูชา ปัจจุบันความเจริญของบ้านเมืองได้ขยายออกสู่ชนบท ตามวัดวาอารามต่างมีกระแสไฟฟ้าใช้ แต่ชาวบ้านก็ยังนิยมถวายเทียนพรรษา แม้ว่าประเพณีการหล่อเทียนจะลดลงไป เนื่องจากผู้ถวายสามารถซื้อเทียนพรรษาที่มีจำหน่ายในท้องตลาด ซึ่งมีให้เลือกหลายขนาด หรือบ้างก็จัดซื้อหลอดไฟฟ้าแบบต่างๆ นำไปถวายแทนเทียนพรรษา
การถวายเทียนพรรษาเป็นกุศลอย่างหนึ่งของการให้ทานด้วยแสงสว่าง ซึ่งจะเป็นปัจจัยให้เกิดปัญญา สว่างไสวตามตำนานคติชาวพุทธที่เชื่อถือกันสืบมาตั้งแต่พุทธกาล เปรียบได้กับพระพุทธธรรม ซึ่งเป็นดวงปัญญาทำให้คนเรามองเห็นสิ่งต่างๆ ตามความเป็นจริงที่เรียกว่าเห็นสัจธรรม ด้วยเหตุนี้พุทธศาสนิกชนผู้ใฝ่บุญกุศล จึงได้ยึดถือเป็นประเพณีการนำเทียนไปถวายแด่พระสงฆ์ในเทศกาลเข้าพรรษา ด้วยความปรารถนาให้ตนเองเป็นผู้มีสติปัญญาเฉลียวฉลาด ซึ่งจะเป็นแสงสว่างนำพาชีวิตไปสู่ความดีงามและความเจริญในทุกด้าน
เรียบเรียงโดย นางสาวปริศนา ตุ้มชัยพร บรรณารักษ์ชำนาญการ
หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จันทบุรี สำนักศิลปากรที่ 5 ปราจีนบุรี กรมศิลปากร
ข้อมูลอ้างอิงและภาพประกอบ
กรมการศาสนา. การหล่อเทียนพรรษา. กรุงเทพฯ: กรมการศาสนา, 2549.
ไพฑูรย์ ยิ้มทอง. ศาสนพิธีทางพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ: แม็ค, 2546.
มงคลพิธีไทย. กรุงเทพฯ: ดวงแก้ว, [2541].
#หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษกจันทบุรี
#กลุ่มเผยแพร่ประชาสัมพันธ์กรมศิลปากร
#สำนักศิลปากรที่ 5 ปราจีนบุรี กลุ่มเผยแพร่ฯ กรมศิลปากร
(จำนวนผู้เข้าชม 47 ครั้ง)
