ว่าวดุ๊ยดุ่ย: ว่าวพื้นบ้านแห่งเสียงลมและภูมิปัญญา

          ว่าวดุ๊ยดุ่ย เป็นการละเล่นพื้นบ้านที่สะท้อนถึงภูมิปัญญาและความคิดสร้างสรรค์ของชาวไทย ซึ่งสืบทอดกันมาอย่างยาวนานในหลายพื้นที่ของประเทศ โดยจังหวัดจันทบุรีเป็นหนึ่งในพื้นที่ที่ยังคงอนุรักษ์และสืบสานการละเล่นว่าวชนิดนี้ไว้อย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้จังหวัดจันทบุรีได้เสนอให้การแข่งขันว่าวดุ๊ยดุ่ยขึ้นทะเบียนเป็นมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ประเภทการละเล่นและกีฬาพื้นบ้าน โดยกระทรวงวัฒนธรรม พ.ศ. 2562 ซึ่งนับเป็นก้าวสำคัญในการยกระดับคุณค่าทางวัฒนธรรมให้เป็นที่ประจักษ์ในระดับชาติ และในทุกปีช่วงเดือนธันวาคม ยังมีการจัดการแข่งขันว่าวดุ๊ยดุ่ยอย่างต่อเนื่อง เพื่อส่งเสริมและสืบสานภูมิปัญญาท้องถิ่นให้คงอยู่และเป็นที่รู้จักในวงกว้างต่อไป

          ว่าวดุ๊ยดุ่ยมีรูปลักษณ์คล้ายว่าวจุฬา แต่มีลักษณะเฉพาะคือมีขากบรูปเดียวกับปีกติดอยู่ซ้อนกัน ตัวว่าวส่วนบนใหญ่กว่าส่วนล่างและมีไม้ขวางบริเวณล่างสุดสำหรับผูกหางว่าวสองเส้น เพื่อช่วยให้ทรงตัวได้ดีขณะลอยอยู่ในอากาศ จุดเด่นที่สุดของว่าวชนิดนี้อยู่ที่ “อูด” หรือ “สะนู” ซึ่งทำจากไม้ไผ่หรือหวาย เจาะรูเป็นเหลี่ยมแล้วขึงด้วยแผ่นไม้บางหรือหวายที่เหลาเรียบ ติดตั้งบริเวณส่วนหัวของว่าว เมื่อลอยอยู่กลางอากาศและลมพัดผ่าน จะเกิดเสียง “ดุ๊ยดุ่ย” ดังกังวานต่อเนื่อง เป็นเอกลักษณ์เฉพาะที่หาฟังจากว่าวชนิดอื่นไม่ได้

          เสียงของว่าวดุ๊ยดุ่ยไม่เพียงสร้างความเพลิดเพลินแก่ผู้ชม แต่ยังสะท้อนความเชื่อดั้งเดิมของชาวบ้านที่ใช้ว่าวในการพยากรณ์ผลผลิตทางการเกษตรในแต่ละปี โดยเชื่อว่าหากว่าวสามารถลอยอยู่กลางลมข้ามคืนได้ ปีนั้นจะมีผลผลิตอุดมสมบูรณ์ นอกจากนี้เสียงยังเป็นองค์ประกอบสำคัญในการแข่งขัน โดยเสียงที่กังวาน ชัดเจน และต่อเนื่อง ถือเป็นเครื่องสะท้อนความชำนาญของทั้งผู้ประดิษฐ์และผู้เล่นว่าว ด้วยการเคลื่อนไหวที่ช้าแต่สง่างาม ผสานกับเสียงที่นุ่มนวล ว่าวดุ๊ยดุ่ยจึงมีเสน่ห์เฉพาะตัว การประดิษฐ์ว่าวอย่างพิถีพิถันไม่เพียงแสดงถึงฝีมือช่างในชุมชนเท่านั้น แต่ยังสะท้อนวิถีชีวิต ภูมิปัญญา และสายสัมพันธ์ของผู้คนในท้องถิ่นที่ร่วมกันรักษาและพัฒนาว่าวดุ๊ยดุ่ยให้คงอยู่ท่ามกลางกระแสการเปลี่ยนแปลงของยุคสมัย

          ปัจจุบัน ชาวตำบลพลับพลายังคงร่วมกันอนุรักษ์และจัดกิจกรรมว่าวดุ๊ยดุ่ยอย่างต่อเนื่อง ทั้งในด้านการทำว่าวและการแข่งขัน เพื่อให้มรดกทางวัฒนธรรมนี้ดำรงอยู่ต่อไป ทั้งนี้หากผู้อ่านสนใจศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับว่าวดุ๊ยดุ่ย สามารถเยี่ยมชมหรือค้นคว้าได้ที่หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จังหวัดจันทบุรี

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดยพระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เล่ม 37.  

     กรุงเทพฯ: โครงการสารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน, 2555.

สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดจันทบุรี.  เทศกาลประเพณี 12 เดือน จังหวัดจันทบุรี.  จันทบุรี: สำนักงาน, 

     2564.

กรมส่งเสริมวัฒนธรรม.  กระทรวงวัฒนธรรม.  มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม ประจำปีพุทธศักราช 2562.  สืบค้นเมื่อ 15 พฤษภาคม 2568 จาก http://book.culture.go.th/ich62

เรียบเรียงโดย นางสาวทิพวรรณ จันทร์ปัญญา บรรณารักษ์ปฏิบัติการ 

       หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จันทบุรี

       สำนักศิลปากรที่ 5 ปราจีนบุรี  กรมศิลปากร