หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จันทบุรี ชวนผู้อ่านไปค้นพบหลากหลายเรื่องราวความรู้ที่น่าสนใจจากหนังสือกรมศิลปากร วันนี้ขอนำเสนอเรื่อง “ศาลหลักเมืองจังหวัดจันทบุรี”

เมืองจันทบุรี มีอายุมากกว่าพันปี (ย้อนเฉพาะยุคประวัติศาสตร์) มีพัฒนาการย้ายถิ่นฐานถึง 5 สมัย จากการย้ายเมืองครั้งที่ 3 คือ สมัยบ้านลุ่ม (ครั้งที่ 1) ได้มีการสร้างศาลหลักเมืองจันทบุรีขึ้นเป็นครั้งแรกบริเวณหน้าค่ายตากสินในปัจจุบัน ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 3 เกิดการพิพาทกับญวน และเพื่อรักษาความมั่นคงของเมือง จึงได้ย้ายเมืองไปที่ค่ายเนินวง ซึ่งเป็นชัยภูมิที่สูงมองเห็นทะเลรอบทิศ และได้สร้างศาลหลักเมืองขึ้นเป็นแห่งที่ 2 ซึ่งต่อมาเมื่อย้ายกลับมาเมืองบ้านลุ่ม (ครั้งที่ 2) ในสมัยรัชกาลที่ 5 ศาลหลักเมืองแห่งนี้ได้มีการนำรูปปั้นสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชมาตั้งไว้ในศาลแห่งนี้ และเรียกชื่อศาลนี้ว่า “ศาลพระเจ้าตาก”

ศาลหลักเมืองแห่งที่ 3 คือ ศาลหลักเมืองขลุง ซึ่งครั้งหนึ่งเมื่อราว พ.ศ. 2449 - 2450 ได้ยกฐานะเป็นเมืองจัตวาขึ้นกับเมืองจันทบุรี ดังนั้นในอดีตเมืองจันทบุรีจึงมีศาลหลักเมืองด้วยกันถึง 3 ศาล ส่วนศาลหลักเมืองจันทบุรีในปัจจุบันนั้น ตั้งอยู่บริเวณศาลหลักเมืองแห่งแรกบริเวณหน้าค่ายตากสิน อำเภอเมือง โดยกรมศิลปากร มอบให้นายบุญเพ็ง

โสณโชติ เป็นผู้ออกแบบ ลักษณะเป็นอาคารทรงไทยจตุรมุข มีความงดงามตามแบบศิลปกรรมไทย ส่วนภายในศาลนั้นได้มีการผสมผสานศิลปกรรมของจีนด้วย ศาลหลักเมืองแห่งนี้ มีความสวยงามที่สุดแห่งหนึ่งในภาคตะวันออก โดยพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเสด็จพระราชดำเนินเปิดศาลหลักเมืองนี้ เมื่อวันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ. 2527

ผู้อ่านที่สนใจเรื่องราวความเป็นมาของศาลหลักเมืองจันทบุรี สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่หนังสือ “สรรสาระศิลปากร เล่มที่ 2 ภาษา เอกสาร และหนังสือ” ณ ห้องศิลปากรและหนังสือหายาก หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก จันทบุรี

ข้อมูลอ้างอิง

สรรสาระศิลปากร พ.ศ. 2563 เล่ม 2 : ภาษา เอกสาร และหนังสือ.  กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2565.

ที่ระลึกศาลหลักเมืองจันทบุรี จังหวัดจันทบุรี.  กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชัยสยามพริ้นติ้ง กรุ๊ป (1993), 2536.

ที่ระลึกศาลหลักเมืองจันทบุรี จังหวัดจันทบุรี.  จันทบุรี: โรงพิมพ์ข่าวภาพ, 2527.

ภาพประกอบ

ภาพศาลหลักเมืองขลุง จากเพจเทศบาลเมืองขลุง https://www.khlungcity.go.th/public/list/data/detail/id/52/menu/1545/page/1

ภาพศาลหลักเมืองเก่าจันทบุรี จาก Campground Club

https://phadet.wixsite.com/mysite/single-post/2017/11/26/-e0-b8-a8-e0-b8-b2-e0-b8-a5-e0-b8-ab-e0-b8-a5-e0-b8-b1-e0-b8-81-e0-b9-80-e0-b8-a1-e0-b8-b