พระพิมพ์ดินเผามีจารึกจากโบราณสถานพุหางนาคหมายเลข ๒ 

     พระพิมพ์ดินเผามีจารึกได้จากการขุดแต่งโบราณสถานพุหางนาคหมายเลข ๒ ซึ่งตั้งอยู่บนเทือกเขารางกะปิด ห่างจากเมืองโบราณอู่ทองไปทางทิศตะวันตกประมาณ ๑ กิโลเมตร ในพื้นที่บ้านเขาพระ ต.อู่ทอง อ.อู่ทอง จ.สุพรรณบุรี พระพิมพ์ดินเผาชิ้นนี้ขุดพบภายในภาชนะดินเผาที่ฝังอยู่ในพื้นหินโครงสร้างรับน้ำหนักของตัวโบราณสถาน ร่วมกับพระพิมพ์องค์อื่นๆ เหรียญเงินทวารวดี และเศษทองคำเปลว 

    รูปแบบศิลปกรรมเป็นพระพุทธรูปปางสมาธิ มีประภามณฑลแบบมีการตกแต่งลวดลายที่ขอบนอกรอบพระเศียร ประทับนั่งขัดสมาธิราบบนบัลลังก์เหลี่ยม แวดล้อมด้วยเครื่องสูง ๕ ตำแหน่ง คือ เหนือพระเศียรมีฉัตร ๑ คัน ข้างพระวรกายในระดับพระเศียรมีบังแทรกหรือบังสูรย์ ๒ คัน ถัดลงมามีจามร ๒ คัน วิเคราะห์จากรูปแบบศิลปกรรมเป็นศิลปะทวารวดี ซึ่งได้รับอิทธิพลจากศิลปะอินเดียแบบปาละ อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๔ – ๑๕ พระพิมพ์แบบนี้พบตามแหล่งสมัยทวารวดีทั้งทางภาคกลางและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ เช่น เมืองฟ้าแดดสงยาง อ.กมลาไสย จ.กาฬสินธุ์ วัดนครโกษา อ.เมือง จ.ลพบุรี อ.เมืองและ อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม เป็นต้น

    จารึกด้านหลังพระพิมพ์เป็นจารึกอักษรหลังปัลลวะ ภาษามอญโบราณ อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๔ เป็นต้นมา ข้อความจารึกกล่าวว่า “บุญนี้(เป็นของ)กษัตริย์มะระตา(ผู้สร้าง)พระพุทธรูป จากข้อความจารึกทำให้สันนิษฐานได้ว่า พระพิมพ์ดินเผารวมทั้งโบราณวัตถุอื่นๆ ที่บรรจุอยู่ในภาชนะดินเผารวมถึงตัวโบราณสถาน สร้างขึ้นโดยกษัตริย์หรือชนชั้นปกครอง เพื่อถวายเป็นพุทธบูชาตามคติความเชื่อเรื่องการสร้างบุญกุศล สามารถกำหนดอายุจากรูปแบบศิลปกรรมและจารึกด้านหลังพระพิมพ์ได้ว่าอยู่ในสมัยทวารวดี อายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๔ – ๑๕

ปัจจุบันพระพิมพ์ชิ้นนี้จัดแสดง ณ ห้องอู่ทองศรีทวารวดี พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ อู่ทอง

เอกสารอ้างอิง

ปรัชญา  รุ่งแสงทอง. ผลการขุดแต่งโบราณสถานพุหางนาคหมายเลข ๒ กับการตอบคำถามเรื่อง “หินตั้ง”ที่อำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี. พุหางนาคและคอกช้างดินร่องรอยพุทธและพราหมณ์บนเขาศักดิ์สิทธิ์. สมุทรสาคร:บางกอกอินเฮ้าส์, ๒๕๖๑.

รุ่งโรจน์  ธรรมรุ่งเรือง. พระพุทธรูปและพระพิมพ์ทวารวดีภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. วิทยานิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาประวัติศาสตร์ศิลปะไทย บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร, ๒๕๕๒.