ประวัติ/ความเป็นมา พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ถลาง ก่อตั้งขึ้นจากแนวคิดที่จะจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ ในจังหวัดภูเก็ตของกลุ่มผู้สนใจประวัติศาสตร์เมืองภูเก็ต ส่วนราชการ เอกชน และองค์กรของประชาชนในท้องถิ่น กรมศิลปากรจึงได้มอบให้นายอุดม สกุลพาณิช ออกแบบโดยดัดแปลงรูปแบบมาจากเรือนไทยพื้นถิ่นภาคใต้ จากลักษณะอาคารที่มีความโดดเด่นและเป็นเรือนพื้นถิ่นประยุกต์ทำให้พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ถลาง ได้รับรางวัล Gold Medal ซึ่งเป็นรางวัลออกแบบสถาปัตยกรรมดีเด่นประเภทอาคารที่ส่งเสริมศิลปะและวัฒนธรรมจากสมาคมสถาปนิกสยาม

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ถลาง เปิดให้บริการอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ ๑๔ มีนาคม พ.ศ.๒๕๓๒ โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินเปิดอย่างเป็นทางการ และได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติ ในราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ ๑๑๖ ตอนพิเศษ ๑๗ ง วันที่ ๑๗ มีนาคม พ.ศ.๒๕๔๒