เมืองโบราณในแอ่งที่ราบเชียงราย
องค์ความรู้ทางโบราณคดี เรื่อง : เมืองโบราณในแอ่งที่ราบเชียงราย
โดย : สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่
แอ่งที่ราบเชียงรายเป็นถิ่นที่อยู่ของชาวโยนหรือชาวยวน และเป็นถิ่นกำเนิดของพญามังราย ปฐมกษัตริย์ของอาณาจักรล้านนา ซึ่งในบริเวณนี้มีการตั้งถิ่นฐานมาก่อนพุทธศตวรรษที่ 19 แล้ว
ในตำนานพื้นเมืองต่าง ๆ ของล้านนากล่าวถึงการตั้งถิ่นฐานของผู้คนในแอ่งที่ราบแห่งนี้ ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 12 รวมทั้งในตำนานท้าวฮุ่ง - ท้าวเจือง ก็ทำให้เห็นภาพของกลุ่มบ้านเมืองบริเวณนี้ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 17
จากการศึกษาภาพถ่ายดาวเทียมของ อาจารย์ทิวา ศุภจรรยา และจากการสำรวจทางโบราณคดีของกรมศิลปากร พบเมืองโบราณในแอ่งแอ่งเชียงรายมากกว่า 120 เมือง และบริเวณที่มีแนวโน้มว่าจะเป็นเมืองโบราณอีกประมาณ 40 แห่ง
เมืองเหล่านี้กระจายตัวอยู่ตามแนวขอบของแอ่งที่ราบ หรือบริเวณที่เป็นเชิงเขา แต่ไม่ห่างจากแม่น้ำสายหลักมากนัก โดยพื้นที่เหล่านี้จะไม่ได้รับผลกระทบในฤดูน้ำหลาก และยังสะดวกต่อการติดต่อคมนาคมและการค้ากับเมืองอื่น ๆ
เมืองใหญ่/เมืองสำคัญแต่ละแห่ง มักมีระยะห่างจากเมืองใหญ่อีกแห่งที่ใกล้ที่สุด ค่อนข้างเป็นระยะแน่นอน คือ 30 หรือ 60 กิโลเมตร โดยมีชุมชนเล็กๆ (ที่เรียกในตำนานต่าง ๆ ว่า บ้าน) กระจายตัวอยู่ตามเส้นทางสัญจร
ดังนั้น จึงกล่าวได้ว่าบ้านเมืองในแอ่งที่ราบเชียงรายนี้ มีพัฒนาการ ความเจริญ ความมั่งคั่ง ในระดับที่ทำให้พญามังรายสามารถรวบรวมกำลังคน ข้ามไปยังแอ่งที่ราบเชียงใหม่เพื่อขยายบ้านเมือง และก่อร่างสร้างอาณาจักรล้านนาขึ้นมาได้
ซึ่งในปัจจุบัน เมืองโบราณเหล่านี้ยังไม่ได้รับการศึกษาทางโบราณคดีอย่างเป็นระบบ ซึ่งจะทำให้ทราบถึงความสำคัญและอายุสมัย อันจะสนับสนุนเรื่องราวในตำนานต่าง ๆ ได้
** ที่มาของชื่อชาวโยน หรือชาวโยนก ติดตามได้จากลิงค์นี้
https://www.facebook.com/1440813319503278/posts/2980207115563883/?d=n
- เรียบเรียงโดย -
นางสาวนงไฉน ทะรักษา
นักโบราณคดีชำนาญการ
กลุ่มโบราณคดี สำนักศิลปากรที่ 7 เชียงใหม่
(จำนวนผู้เข้าชม 1953 ครั้ง)
