ประวัติอำเภอศรีรัตนะ

เดิมอำเภอศรีรัตนะ มีพื้นที่อยู่ในเขตการปกครองของอำเภอกันทรลักษ์ ประชาชน คณะครู กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน พ่อค้า ฯลฯ ในพื้นที่ ๔ ตำบล คือ ตำบลศรีแก้ว ตำบลพิงพวย ตำบลตูม และตำบลสระเยาว์ เห็นว่าพื้นที่อำเภอกันทรลักษ์ จังหวัดศรีสะเกษ มีอาณาเขตกว้างขวาง มีพลเมืองมาก กรอปกับท้องที่ของ ๔ ตำบลนี้อยู่ห่างไกลจากอำเภอ ประชาชนต้องใช้เวลานานและเสียค่าใช้จ่ายเป็นจำนวนมากในการเดินทางไปติดต่อราชการ จึงได้ประชุมกันเพื่อขอตั้งเป็นกิ่งอำเภอ เมื่อวันที่ ๑๔ มิถุนายน ๒๔๙๑ มติที่ประชุมตกลงเลือกให้บ้านสำโรงระวี เป็นที่ตั้ง และใช้ชื่อว่า “กิ่งอำเภอสำโรงระวี”แต่เมื่อดำเนินการขอไปยังอำเภออำเภอได้พิจารณาแล้วเห็นว่าที่ดินที่จะมอบให้เป็นที่ตั้งกิ่งอำเภอนั้นมีเนื้อที่น้อยไม่เพียงพอที่จะตั้งได้ ทั้งเป็นที่ลุ่มน้ำท่วมถึง จึงได้ระงับไป

ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๙๓ ได้มีการขอตั้งกิ่งอำเภอ ในพื้นที่ ๔ ตำบลขึ้นอีก โดยกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน สารวัตรกำนัน แพทย์ประจำตำบล คณะครู พ่อค้า ประชาชน อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (นายประเทือง ธรรมสาลี) ประชุมร่วมกันเมื่อวันที่ ๑๒ มิถุนายน ๒๔๙๓ ที่โรงเรียนวัดบ้านสะพุง ตำบลตูม มติที่ประชุมได้เลือกโนนหนองทึม ที่บ้านตูม ตำบลตูม เป็นที่ตั้งกิ่งอำเภอโดยให้ใช้ชื่อว่า “กิ่งอำเภอหนองทึม” แต่ได้ล้มเลิกไป เนื่องจากอำเภอไม่เห็นด้วย

ในปี พ.ศ. ๒๕๑๓ ได้มีการขอตั้งกิ่งอำเภอขึ้นอีก โดยมีการประชุมคณะกรรมการดังกล่าว เพื่อปรึกษาหารือและดำเนินการขอตั้งกิ่งอำเภอ เมื่อ ๘ พฤษภาคม ๒๕๑๓ ที่โรงเรียนบ้านตระกาจ ตำบลศรีแก้ว ซึ่งมติที่ประชุมให้ดำเนินการขอตั้งกิ่งอำเภอที่บ้านตระกาจ ตำบลศรีแก้ว ให้ชื่อว่า “กิ่งอำเภอสระแก้วมโนสุข” แต่ก็ยังไม่สามารถขอตั้งเป็นกิ่งอำเภอได้ เนื่องจากอำเภอพิจารณาเห็นว่าที่ดินที่มอบให้ตั้งเป็นกิ่งอำเภอน้อยเกินไปไม่เพียงพอที่จะขยายพื้นที่ได้

ต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๑๙ สมัยนายรังสฤษฏ์ มณีนิล รักษาการในตำแหน่งนายอำเภอกันทรลักษ์ ได้ให้กำนันตำบลศรีแก้ว เชิญกำนัน ผู้ใหญ่บ้าน สารวัตรกำนัน แพทย์ประจำตำบล คณะครู พ่อค้า ประชาชน ตำบลศรีแก้ว ตำบลพิงพวย ตำบลตูม และตำบลสระเยาว์ มาประชุมดำเนินการขอตั้งกิ่งอำเภออีกครั้ง เมื่อวันที่ ๑๘ กันยายน ๒๕๑๙ ที่โรงเรียนบ้านตระกาจ โดยมีสมาชิกสภาจังหวัดประจำอำเภอกันทรลักษ์ เข้าร่วมประชุมด้วย มติที่ประชุมตกลงเอาที่ดินรกร้างว่างเปล่า และที่ดินของนายหนูเล็ก พรหมมานนท์ ซึ่งเป็นประชาชนตำบลศรีแก้ว มอบให้ที่บ้านโคน หมู่ที่ ๑๑ ตำบลศรีแก้ว เป็นที่ตั้งกิ่งอำเภอ ได้ดำเนินการขอตั้งกิ่งอำเภอผ่านไปอำเภอ จังหวัด และกระทรวงมหาดไทย

กระทรวงมหาดไทยได้อนุมัติให้จัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอ เมื่อวันที่ ๕ มีนาคม ๒๕๒๔ โดยใช้ชื่อว่า “ กิ่งอำเภอศรีรัตนะ” โดยแบ่งท้องที่การปกครองออกจากอำเภอกันทรลักษ์ จำนวน ๔ ตำบล ดังกล่าวข้างต้น

ต่อมาได้มีการดำเนินการเพื่อขอยกฐานะกิ่งอำเภอศรีรัตนะขึ้นเป็นอำเภอในปีงบประมาณ ๒๕๓๐ ตามโครงการวางแผนจัดตั้งฯ และยกฐานะระยะ ๕ ปี (พ.ศ.๒๕๓๐-๒๕๓๔) เพื่อให้สอดคล้องกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่ ๖ โดยหลักเกณฑ์ในการขอยกฐานะกิ่งอำเภอเป็นอำเภอ ดังนี้

๑. มีจำนวนพลเมืองตั้งแต่ ๒๕,๐๐๐ คนขึ้นไป

๒. ได้ยกฐานะจากกิ่งอำเภอที่ตั้งมาแล้วไม่น้อยกว่า ๕ ปี หรือไม่น้อยกว่า ๓ ปี ในกรณีที่มีเหตุจำเป็น

๓. มีรายได้จากภาษีบำรุงท้องที่ตั้งแต่ ๑๐๐,๐๐๐ บาทต่อปีขึ้นไป

๔. ต้องได้รับความเห็นชอบที่ประชุมหัวหน้าส่วนราชการประจำจังหวัดและสภาจังหวัด

และต่อมาได้มีพระราชกฤษฎีกาตั้งเป็นอำเภอ ซึ่งได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ฉบับพิเศษ เล่มที่ ๑๐๖ ตอนที่ ๘๓ หน้าที่ ๒๔๙ ลงวันที่ ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๓๒ และได้ยกฐานะเป็นอำเภอศรีรัตนะ เมื่อวันที่ ๒๖ พฤษภาคม ๒๕๓๒

เรียบเรียงโดย

นางสาวอุไรวรรณ แสงทอง นักจดหมายเหตุชำนาญการ

อ้างอิง https://www.govesite.com

หอจดหมายเหตุแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติฯ อุบลราชธานี : เอกสารสำนักทางหลวงที่ ๗ อุบลราชธานี

(๖) คค ๒.๑.๕.๖/๗๗