สาระน่ารู้เรื่อง สารพัด “ผี”
องค์ความรู้จากหอสมุดแห่งชาติเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ตรัง ขอเสนอเรื่อง สาระน่ารู้เรื่อง สารพัด “ผี”
ต้อนรับสู่ช่วงเทศกาลวันฮาโลวีนด้วยสาระน่ารู้เรื่อง สารพัดผี
โดยขอนำเสนอเป็นเกร็ดความรู้สั้นๆ เกี่ยวกับ “ผี”
ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ ได้ให้ความหมาย
คำว่า “ผี” หมายถึง สิ่งที่มนุษย์เชื่อว่าเป็นสภาพลึกลับ มองไม่เห็นตัว แต่อาจจะปรากฏเหมือนมีตัวตนได้ อาจให้คุณหรือโทษได้ มีทั้งดีและร้าย เช่น ผีปู่ย่าตายาย ผีเรือน ผีห่า, เรียกคนที่ตายไปแล้ว
ผี เป็นปรากฏการณ์เกี่ยวกับความเชื่ออย่างหนึ่งที่อยู่คู่กับวิถีชีวิตของมนุษย์ทุกกลุ่มทุกเชื้อชาติมาอย่างยาวนาน ซึ่งเป็นทั้งเรื่องเร้นลับและสิ่งเหนือธรรมชาติ ทั้งนี้อาจสืบเนื่องจากความเชื่อที่ว่าจิตวิญญาณที่อยู่ในสิ่งมีชีวิต เมื่อตายไปวิญญาณเหล่านั้นยังคงอยู่และสิงสถิตอยู่ตามภพภูมิต่าง ๆ ทั้งนี้ผีตามความเชื่อนั้นมีทั้งอาจให้คุณหรือโทษได้ และมีทั้งดีและร้าย โดยผีดีมักเชื่อกันว่าให้ความคุ้มครอง และอาจได้รับการยกย่องขึ้นเป็นเทวดา ได้ ส่วนผีบางประเภทอาจจะดีหรือร้ายก็ได้
จากความเชื่อเรื่องผีในภูมิภาคต่างๆ ของประเทศไทย มีทั้งความเชื่อเรื่องผีที่เหมือนกัน และแตกต่างกัน รวมถึงการเรียกชื่อของผีบางชนิดเป็นผีพวกเดียวกัน แต่อาจเรียกชื่อแตกต่างกันไปตามภาษาท้องถิ่นด้วย ดังนั้นวันนี้จึงขอนำเสนอตัวอย่างของชื่อผีชนิดต่าง ๆ เช่น
๑. ผีกองกอย เป็นผีป่าชนิดหนึ่ง เชื่อกันว่ามีขาเดียว ไม่มีสะบ้าหัวเข่า เวลาเดินต้องโขยกเขยกไป เรียกกันว่า “ผีเขย่งเก็งกอย/ผีเก็งกอย” ชอบออกมาดูดเลือดที่หัวแม่เท้าของคนที่นอนหลับพักแรมในป่า
๒. ผีกระสือ เป็นผีชนิดหนึ่งชอบกินอาจมและมักเข้ามาอาศัยร่างคนอื่น ผู้ที่ถูกผีสิงจะไม่กล้าสบตากับคนอื่น ๆ จะออกหากินในยามค่ำคืน โดยถอดร่างกายลอยไปเฉพาะตับไตไส้พุง
๓. ผีกระหัง เป็นผีชนิดหนึ่งที่เข้าสิงในตัวผู้ชาย เล่าว่าเกิดจากคนที่มีวิชาอาคมแก่กล้า กลายเป็นกระหัง เป็นจำพวกเดียวกับกระสือชอบกินของโสโครก มีปีกและหาง
๔. ผีโขมด เป็นผีป่าชนิดหนึ่ง มักปรากฏเป็นดวงไฟในยามค่ำคืน เมื่อเข้าใกล้จะหายไป บ้างก็ว่าเป็นผีป่าดุร้าย ปรากฏรูปร่างได้ต่างๆ หลอกหลอนคนเดินป่า
๕. ผีครูหมอ จัดเป็นผีบรรพบุรุษ บางทีก็เรียกว่า ผีครูหมอตายาย เป็นเชื้อสายที่บุคคลในตระกูลนับถือ ครูหมอคือผู้เคยประสิทธิ์ประสาทวิชาให้ลูกหลานและศิษย์ได้สืบทอด ผู้สืบทอดจะต้องเซ่นไหว้เพื่อรำลึกถึงตามโอกาส เช่น ครูหมอโนรา หนังตะลุง กาหลอ ครูหมอเหล็ก ลิเกป่า หมอตำแย เป็นต้น
๖. ผีชิน เป็นชื่อผีชนิดหนึ่งเชื่อกันในภาคใต้ทั่วไป ชิน หรือ ยิน (Jin) เป็นคำอาหรับ เป็นผีเจ้าที่และผีบรรพบุรุษที่สิงสถิตตามภพภูมิต่างๆ มักมีรูปร่างเป็นดวงไฟ
๗. ผีทะเล เป็นประเภทผีน้ำใช้เรียกชื่อรวมๆ ของวิญญาณที่สิงอยู่ตามทะเล มหาสมุทร อาจปรากฏร่างหลอกหลอนในรูปแบบต่าง ๆ ได้ เช่น ผีชิน ผีพราย เป็นต้น
๘. ผีนางตานี เป็นผีที่สิงสู่ในต้นกล้วยตานี (ทางภาษาถิ่นใต้เรียกว่า กล้วยพองลา หรือกล้วยพังลา) เล่ากันว่ามักเป็นหญิงสาวสวยงาม เลี้ยงไว้คุ้มครองตัวและบ้านเรือนทรัพย์สมบัติ
๙. ผีปอบ ผีชนิดหนึ่งเชื่อกันว่าสิงอยู่ในตัวคน กินตับไตไส้พุงจนหมดแล้วออกไป คนนั้นก็ตาย
๑๐. ผีเปรต เป็นผีประเภทหนึ่งจำพวกผีบรรพบุรุษ ที่ต้องมาเสวยกรรมทุกข์ทรมานในภพภูมิต่างๆ ต้องอดอยาก ผอมโซ ปากเท่ารูเข็ม ตัวสูง คอยาว ส่งเสียงร้องกรี๊ด ๆ เรียกว่า เปรตมาขอส่วนบุญ
นอกจากนี้ขอเสนอสำนวนและคำที่เกี่ยวข้องกับคำว่า “ผี” เช่น
- ผีเข้าผีออก (สำนวน) หมายถึง เดี๋ยวดีเดี๋ยวร้าย ไม่คงที่
- ผีซ้ำด้ำพลอย (สำนวน) หมายถึง เคราะห์เดิมร้ายหนักอยู่แล้ว ยังมีเคราะห์อื่นซ้ำเข้ามา ทำให้เคราะห์หนักยิ่งขึ้น เช่น เขาตกงานแล้วขโมยยังขึ้นบ้านเอาข้าวของไปหมดอีก ผีซ้ำด้ำพลอยจริง ๆ
- ผีเรือนไม่ดี ผีป่าก็พลอย (สำนวน) หมายถึง คนในบ้านเป็นใจช่วยให้คนนอกบ้านเข้ามาทำความเสียหายได้
- ผีไม่มีศาล (สำนวน) หมายถึง ไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง
- ผีตากผ้าอ้อม (คำนาม) หมายถึง แสงแดดที่สะท้อนกลับมาสว่างในเวลาจวนพลบในบางคราว
บรรณานุกรม
ราชบัณฑิตนสถาน. "ผี." พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔. (๒๕๕๔): ๗๘๑.
กลิ่น คงเหมือนเพชร. "ผี : ความเชื่อในภาคใต้." สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคใต้. ๑๐(๒๕๔๒): ๔๗๔๗-๔๗๕๑.
กลิ่น คงเหมือนเพชร. การศึกษาวิเคราะห์คติความเชื่อเรื่องผีสางเทวดาในชุมชนภาคใต้. กระบี่: ศูนย์วัฒนธรรม สถาบันการพลศึกษาวิทยาเขตกระบี่, ๒๕๕๒.
อิสริยา เลาหตีรานนท์. ผี. [ออนไลน์]. สืบค้นเมื่อ ๒๑ ตุลาคม ๒๕๖๕, จาก http://legacy.orst.go.th/?knowledges=ผี-๒-มิถุนายน-๒๕๕๒
ภาพที่ ๑ ผีกองกอย จาก https://www.mangozero.com/thai-ghosts-you-mightnt-know/#
ภาพที่ ๒ ผีพราย จาก https://www.facebook.com/.../a.390030.../1097971513742654...
(จำนวนผู้เข้าชม 32051 ครั้ง)
