ดุษฎี  บริพัตร ณ อยุธยา, หม่อม.  นกกระจาบ. มปท: มปพ, 2505.

          เป็นเรื่องเล่าที่เกี่ยวกับนกกระจาบตายแล้วไปเกิดเป็นมนุษย์ ชื่อว่า สรรพสิทธิ์ และนางสุวรรณเกสร ซึ่งสรรพสิทธิ์เป็นลูกชายเศรษฐีชื่อโกณฑัญญะ มีภรรยาชื่อนางเขมา  สรรพสิทธิ์เดินทางไปพร้อมพี่เลี้ยงเรียนวิชาการรบทั้งถอดหัวใจและเรื่องการรบ ที่เมืองตักกสิลา  ฝ่ายในเมืองพาราณสีนี้ท้าวพรหมทัตมีธิดาชื่อสุวรรณเกสร ซึ่งเป็นนกกระจาบมาเกิด เมื่อได้ยินเสียงผู้ชายจะรู้สึกวิงเวียนศีรษะจะอาเจียน  ท้าวพรหมทัตจึงให้ประทับในประสาทที่ไกลจากชายทั้งมวล และได้ป่าวประกาศให้บุตรชายของท้าวพระยาทั้งหลายมาพูดกับบุตรี  ถ้าผู้ใดทำให้นางพูดด้วยได้ก็จะยกตำแหน่งอุปราชให้ ซึ่งสรรพสิทธิ์ก็คิดวิธีการพูดคุยด้วยการเล่านิทาน  เมื่อไปถึงสรรพสิทธิ์ก็ทักทายบานประตูว่าจะมาเล่านิทานให้ฟัง และได้เล่านิทาน 4 เรื่อง ดังนี้

เรื่องที่ 1  สรรพสิทธิ์ถอดใจพี่เลี้ยงไว้ที่ประตˆ เล่าว่ามีชายหนุ่ม 4 คน มีวิชาที่เล่าเรียนกันมาคนละอย่าง วันหนึ่งเข้าไปเที่ยวในป่าและได้ถามหมอดูว่า หมอดูบอกว่าพวกเขาจะมีลาภมาหาด้วยนกอินทรีจะคาบหญิงสาวผ่านมาชายแม่นธนูยิงถูกนกนกตกใจก็ปล่อยให้หญิงสาวตกลงไปในน้ำและสิ้นชีวิตไป ชายที่มีวิชาก็ชุบให้นางฟื้นคืนชีพขึ้นมา สรรพสิทธิ์จึงถามว่าหญิงสาวควรเป็นของใคร ประตูตอบว่า หญิงสาวต้องตกเป็นของหมอดูสิ นางสุวรรณเกสรไม่เห็นด้วยในคำตอบจึงพูดว่า “ควรเป็นของของชายประดาน้ำ” เมื่อทราบว่านางสุวรรณเกสรพูดออกมาท้าวพรหมทัตก็คิดว่าสรรพสิทธิ์และนางสุวรรณเกสรคงเป็นเนื้อคู่กัน

เรื่องที่ 2 สรรพสิทธิ์ได้ถอดหัวใจเข้าไว้ในตะเกียง  และเล่านิทานว่ามีชายหนุ่มสี่คน วันหนึ่งชายคนที่หนึ่งตกแต่งแผ่นไม้ ชายคนที่แกะสลักรูปผู้หญิง คนที่สามชุบรูปผู้หญิงให้มีชีวิตขึ้น ชายคนที่สี่เอาผ้ามาห่อหุ้มให้ สรรพสิทธิ์ก็ถามตะเกียงว่าใครควรได้นางไว้เป็นคู่ ซึ่งนางสุวรรณเกสรไม่เห็นด้วย เมื่อพนักงานดนตรีได้ยินก็ประโคมดนตรี ท้าวพรหมทัตก็ปลาบปลื้มยิ่งนัก

เรื่องที่ 3 สรรพสิทธิ์ก็ถอดหัวใจพี่เลี้ยงไว้ที่พานพระศรี และเริ่มเล่านิทานให้พานพระศรีฟัง เริ่มว่าครั้งหนึ่งมีนายโจรดุร้ายเก่งกล้าอยู่คนหนึ่ง  เที่ยวปล้นสะดมเก็บหออมรอบริบทรัพย์ไว้มากและลักเด็กผู้หญิงไปเลี้ยงไว้ในถ้ำ เมื่อนางไม่สบายก็เดินทางไปหาหญิงชาที่เป็นหมอนวดไปรักษากระทั่งหายแต่โจรขอร้องให้ยายอยู่ต่อ วันหนึ่งยายหนีออกจากถ้ำและเล่าเรื่องที่หายตัวแก่ชายหนุ่มและบอกให้เดินตามทางแนวผักที่งอกขึ้นมา ชายหนุ่มก็เดินไปยังถ้ำ และพบรักกับหญิงสาวในถ้ำกระทั่งตั้งครรภ์ ฝ่ายโจรเมื่อจับได้ก็คิดจะจับชู้รักลูกสาว

ในขณะนั้นมีชายหนุ่มคายเมียซ่อนไว้ในพุ่มไม้แล้วลงเล่นน้ำ ฝ่ายภริยาก็คายชายชู้ที่อมไว้ออกจากปากแล้วก็รักใคร่สมสู่กัน  เมื่อขึ้นจากน้ำก็เอาเมียอมในปากตามเดิม  ฝ่ายโจรก็รู้สึกสงสารแล้วชวนมากินข้าวที่บ้าน ต่อจากนั้นด้วยความเสียใจก็กระโดดหน้าผาตายไปด้วยความเสียใจและความผิดที่เกิด ฝ่ายยายเฒ่าหมอนวดเมื่อรู้ก็เสียใจว่าเป็นต้นเหตุในคราวนี้ สรรพสิทธิ์ก็ถามพี่พานศรีว่าเป็นความผิดของผู้ใด พานตอบวาชายหนุ่มที่รักกักลูกสาวโจร  แต่นางสุวรรณเกสรกลับตอบมาว่าเป็นความผิดของยายหมอ เมื่อพนักงานดนตรีได้ฟังก็ประโคมดนตรีขึ้นเป็นครั้งที่สาม

          เรื่องที่ 4  คราวนี้สรรพสิทธิ์ถอดดวงใจไปไว้ที่ม่านทอง พลางชวนคุย และเล่าว่ามีสาวพรหมจารี 4 คน ท่องเที่ยวแสวงหาสามี เมื่อชายหนุ่มจะไปหา นางจะตอบเป็นปริศนา คนที่หนึ่งที่ที่เต้านม คนที่สองดึงผม คนที่สามชี้คาง คนที่สี่บอกตลาดจอแจ  ชายทั้งสี่ก็เดินหาบ้านก็ไม่พบ คนโทษเห็นก็คิดจะช่วยแต่ต้องขอน้ำมาให้กินก่อน