โบราณสถานหอพระนารายณ์

          ตั้งอยู่ริมถนนราชดำเนิน ตำบลในเมือง อำเภอเมืองนครศรีธรรมราช จังหวัด นครศรีธรรมราช ตรงข้ามกับหอพระอิศวร เป็นโบราณสถานในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ลัทธิไวษณพนิกาย  บูชาพระนารายณ์เป็นใหญ่เหนือเทพองค์อื่น 

          หอพระนารายณ์สร้างขึ้นในสมัยอยุธยา ต่อมาได้มีการบูรณะหลายครั้ง ครั้งสำคัญบูรณะโดยพระยารัษฎานุประดิษฐ์ฯ (สิน เทพหัสดิน ณ อยุธยา) เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งข้าหลวงประจำจังหวัดนครศรีธรรมราช (พ.ศ. 2462 - 2475) ปัจจุบันหอพระนารายณ์เป็นอาคารก่ออิฐถือปูน  ผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หลังคาทรงจั่ว โครงหลังคาไม้มุงกระเบื้องดินเผาไม่เคลือบ ด้านหน้าอาคารหันหน้าไปทางตะวันตก จากการขุดค้นทางโบราณคดีเมื่อพ.ศ. 2558 พบว่าหอพระนารายณ์หลังปัจจุบัน สร้างทับอาคารหลังเก่าที่สร้างมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ซึ่งอาคารหลังปัจจุบันมีขนาดเล็กกว่าอาคารหลังเก่า

          ภายในหอพระนารายณ์ เดิมเป็นที่ประดิษฐานเทวรูปพระนารายณ์สี่กร ทำด้วยหินทราย อายุพุทธศตวรรษที่ ๑๐ – ๑1 แสดงถึงอิทธิพลอารยธรรมอินเดียในพื้นที่ของจังหวัดนครศรีธรรมราช ปัจจุบันนำมาเก็บรักษาและจัดแสดง ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ นครศรีธรรมราช ส่วนเทวรูปพระนารายณ์  องค์ปัจจุบันที่ประดิษฐานอยู่ภายในหอพระนารายณ์นั้น กรมศิลปากรจำลองแบบตามภาพถ่ายเก่า ลักษณะเป็นเทวรูปในศิลปะอยุธยา 

          หอพระนารายณ์ได้รับการประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 53 หน้า 1530 วันที่ 27 กันยายน 2479 และกำหนดเขตที่ดินโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษาเล่ม ๑๔๐ ตอนพิเศษ ๑๑๖ ง หน้า ๓๖ วันที่ ๑๙ พฤษภาคม ๒๕๖๖ พื้นที่โบราณสถาน ๒ งาน ๓๖.๒๕ ตารางวา

Ho Phra Narai (Vishnu Shrine)

          Ho Phra Narai or Vishnu Shrine is located on Ratchadamnoen Road, Nai Mueang Sub-district, Mueang Nakhon Si Thammarat District, Nakhon Si Thammarat Province, opposite Ho Phra Isuan (Shiva Shrine). It is Hinduism sanctuary, in Vaishnavism.

          Ho Phra Narai was built in Ayutthaya period. Afterwards, it was restored several times, the important restoration took place during Phraya Ratsadanupradit (Sin Devastin na Ayudhaya) was the governor of Nakhon Si Thammarat Province (1919 - 1932). Ho Phra Narai is a rectangular building, made of bricks and lime, has a plain gable. The roof structure made of wood and covered with unglazed terracotta roof tiles. The building faces west. According to archaeological excavation in 2015, the evidence showed that the current building was built on top of the old building which had built since Ayutthaya period and it also showed that the current building is smaller than the old building. Inside the shrine, the Four-Armed Vishnu, made of sandstone, dating between the 4th - 5th century, showing the influence of Indian civilisation in Nakhon Si Thammarat, was enshrined. Currently, it is preserved and displayed at Nakhon Si Thammarat National Museum. The Vishnu Sculpture in Ho Phra Narai is a replica which was built based on old photographs by The Fine Arts Department. It has characteristics of Ayutthaya art.

          The Fine Arts Department announced the registration of Ho Phra Narai as a national monument in the Royal Gazette, Volume 53, page 1530, dated 27th September 1936 and announced a national monument area in the Royal Gazette, Volume 140 Special Part 116 ,page 36, dated 19th May 2023.