ปัญหาศักราชปีครองราชย์ของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเป็นพระมหากษัตริย์สมัยธนบุรี ทรงได้รับการยกย่องเป็น “มหาราช” ในประวัติศาสตร์ไทย ด้วยพระวีรกรรมอันกล้าหาญเด็ดเดี่ยว ที่ทรงกอบกู้เอกราช รักษาชาติบ้านเมืองให้เป็นปึกแผ่นมั่นคง โดยสถาปนากรุงธนบุรีเป็นราชธานี และสืบทอดความรุ่งเรืองสู่กรุงรัตนโกสินทร์ในเวลาต่อมา
อย่างไรก็ตาม ประเด็นปัญหาสำคัญในประวัติศาสตร์ไทยสมัยธนบุรีประการหนึ่งคือ ปัญหาศักราชปีครองราชย์ของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชที่ปรากฏข้อมูลประวัติศาสตร์แตกต่างกัน ทั้งในหนังสือสิ่งพิมพ์ต่าง ๆ ของราชการและเอกชน ตลอดจนบทความทางอินเทอร์เน็ต ซึ่งบางแห่งระบุว่าเสด็จขึ้นครองราชย์ในวันที่ ๒๘ ธันวาคม พ.ศ. ๒๓๑๐ แต่บางแห่งระบุว่าเป็นวันที่ ๒๘ ธันวาคม พ.ศ. ๒๓๑๑ กรอบเวลาต่างกัน ๑ ปี สร้างความสับสนแก่ผู้ศึกษาค้นคว้าทางวิชาการ
สาเหตุที่เป็นเช่นนี้เกิดจากความเข้าใจพื้นฐานทางประวัติศาสตร์ว่าหลังการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สองเมื่อวันที่ ๗ เมษายน พ.ศ. ๒๓๑๐ แล้ว สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงใช้เวลา ๗ เดือนในการกอบกู้เอกราชได้สำเร็จในเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. ๒๓๑๐ จากนั้นทรงย้ายไปตั้งราชธานีที่กรุงธนบุรี จึงเป็นเรื่องสมเหตุสมผลที่พระองค์จะเสด็จขึ้นครองราชย์ในเดือนถัดมา ทำให้คนจำนวนมากเข้าใจว่าวันที่ ๒๘ ธันวาคม พ.ศ. ๒๓๑๐ เป็นวันเสด็จขึ้นครองราชย์
แต่ในความเป็นจริงแล้ว หลักฐานทางประวัติศาสตร์ฉบับต่าง ๆ ทั้งจดหมายเหตุโหรและพระราชพงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศ ระบุตรงกันว่าสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเสด็จขึ้นครองราชสมบัติ (ในพระราชพงศาวดารฯ ใช้คำว่าเสด็จออกขุนนาง) ในวันอังคาร เดือนอ้าย แรม ๔ ค่ำ จุลศักราช ๑๑๓๐ ซึ่งตรงกับวันที่ ๒๘ ธันวาคม ๒๓๑๑ พร้อมทั้งเกิดแผ่นดินไหวเป็นที่อัศจรรย์ถึงพระบารมี
สาเหตุที่สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงรอเป็นเวลา ๑ ปีเศษถึงจะเสด็จขึ้นครองราชย์ เพราะหลังจากชนะทัพพม่าที่ค่ายโพธิ์สามต้นและย้ายมาตั้งราชธานีที่กรุงธนบุรีแล้ว พระองค์ทรงให้ความสำคัญกับการสถาปนาความมั่นคงในพระราชอาณาจักรก่อน ด้วยการยกทัพไปปราบพม่าที่บางกุ้ง การยกทัพไปปราบชุมนุมเจ้าพระยาพิษณุโลก (แต่ต้องยกทัพกลับเพราะทรงต้องกระสุนปืนได้รับบาดเจ็บ) การยกทัพไปปราบชุมนุมเจ้าพิมายและกรมหมื่นเทพพิพิธ ตลอดจนการทำสารบัญชีพระสงฆ์เพื่อฟื้นฟูพระพุทธศาสนา เมื่อพระราชอาณาจักรมีความมั่นคงขึ้นแล้ว จึงเสด็จขึ้นครองราชย์ในวันที่ ๒๘ ธันวาคม ๒๓๑๑ ดังปรากฏในพระราชพงศาวดารฯ
เรียบเรียงโดย
นายธันวา วงศ์เสงี่ยม
นักอักษรศาสตร์ชำนาญการ
กลุ่มประวัติศาสตร์
สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์
(จำนวนผู้เข้าชม 1933 ครั้ง)
