เวลา หมายถึง ชั่วขณะความยาวนานที่มีอยู่หรือเป็นอยู่ นิยมกำหนดขึ้นเป็นครู่ คราว วัน เดือน ปี (ราชบัณฑิตยสถาน, 2554) เวลาเป็นสิ่งที่จับต้องไม่ได้ แต่มีคำหลากหลายที่ใช้เรียกเพื่อสื่อความหมายแต่ละชั่วขณะของเวลา เช่น นาที ชั่วโมง วัน สัปดาห์ เดือน ปี เช้า เที่ยง เย็น ค่ำ มืด เป็นต้น เวลามีความสำคัญกับการดำรงชีวิตของมนุษย์ จึงได้สร้างปฏิทินเป็นแบบสำหรับดูวัน เดือน ปี แบ่งเป็น 3 ระบบ ได้แก่ ปฏิทินสุริยคติ ปฏิทินจันทรคติ และปฏิทินสุริยจันทรคติ ปัจจุบันทั่วโลกใช้ระบบปฏิทินสากล เรียกว่า ปฏิทินเกรกอเรียน (Gregorian calendar) เป็นแบบวิธีนับวันเดือนปี ถือกำหนดตามตำแหน่งการเดินของดวงอาทิตย์เป็นหลัก และมีปฏิทินแบบต่าง ๆ มากกว่า 90 แบบ ตามคติความเชื่อและวัฒนธรรมแต่ละภูมิภาคในโลก เช่น ไทยใช้ปฏิทินสุริยจันทรคติในการกำหนดประเพณีสงกรานต์และวันสำคัญทางศาสนา เป็นต้น การใช้ปฏิทินจันทรคติของไทยในปัจจุบัน อาจสืบย้อนกลับไปได้ถึงสมัยสุโขทัยหรือก่อนหน้านั้น เพื่อหาคำตอบว่าสมัยสุโขทัยมีวิธีการนับวันเวลาอย่างไร และวันขึ้นปีใหม่ตรงกับวันใด เรามาร่วมกันสำรวจหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับปฏิทินและวันปีใหม่ในยุคนั้น เผื่อจะพบเบาะแสพาเราเชื่อมโยงกลับไปสู่วิถีชีวิตและความเชื่อในอดีต ที่เป็นพื้นฐานคติความเชื่อ ส่งต่อมาให้เราในปัจจุบันและอนาคตต่อไป