แรกตั้ง "สุขาภิบาลของเมืองจันทบุรี" สุขาภิบาลเป็นรูปแบบการปกครองท้องถิ่นที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย โดยเริ่มมีขึ้นครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 5 งานสุขาภิบาลคราวแรกสังกัดกองสุขาภิบาลหัวเมือง ใน พ.ศ.2451 พระยาตรังคภูมาภิบาล ได้มีใบบอกไปยังกระทรวงมหาดไทยขอจัดตั้งสุขาภิบาลขึ้นในเมืองจันทบุรี ต่อมาจึงมีพระบรมราชโองการฯว่าท้องที่ตำบลตลาดเมืองจันทบุรีเป็นที่ประชุมการค้าขายมีบ้านเรือนแลผู้คนมากทรงพระราชดำริว่าสมควรจะจัดการสุขาภิบาลตามพระราชบัญญัติสุขาภิบาลรัตนโกสินทร์ศก 127(พ.ศ.2451) ได้ เหตุผล เพราะท้องที่ตำบลตลาดเมืองจันทบุรีแห่งนี้ความบริบูรณ์... ...และเป็นที่ที่ประชุมคนมากแต่ยังมิได้จัดการรักษาความสะอาดมาแต่ก่อนจึงเป็นเหตุให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บได้ ซึ่งหากจัดการสุขาภิบาลนี้ขึ้นจะเป็นการป้องกันอันตรายแก่มหาชนอีกด้วยประการหนึ่ง จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้ใช้พระราชบัญญัติจัดการสุขาภิบาลหัวเมืองในเมืองจันทบุรีเฉพาะตลาดเมืองจันทบุรี พร้อมประกาศในหนังสือราชกิจจานุเบกษาเล่ม 25 แผ่นที่42 วันที่ 31 มกราคมรัตนโกสินทร์ศก 127 สุขาภิบาลแห่งนี้มีหน้าที่ 3 ประการคือ (1) ซ่อมแซมและบำรุงถนนหนทาง (2) จุดโคมไฟให้มีแสงสว่างในเวลาค่ำคืนเป็นระยะๆตลอดถนนในตำบล (3) จ้างลูกจ้างสำหรับขนขยะมูลฝอยในสุขาภิบาลไปเททิ้ง โดยได้รับพระราชทานเงินภาษีโรงร้านที่เก็บได้ของเมืองจันทบุรีเอง ในศก 126 จำนวน 1,930 บาท ให้ใช้เป็นเงินทุนประเดิมเริ่มแรก สำหรับการบริหารงานของสุขาภิบาลในท้องที่ตำบลตลาดนั้นทำในรูปแบบของคณะกรรมการประกอบด้วยข้าหลวงเทศาภิบาลมณฑลจันทบุรี เป็นประธาน มีเลขานุการ นายอำเภอท้องที่ นายแพทย์ นายช่างและกำนันท้องที่เป็นคณะกรรมการ การกำหนดเขตเริ่มตั้งแต่ถนนเนินวัดโบสถ์มาถนนสายหน้าโรงพักตำรวจภูธร ผ่านถนนหน้าศาลาว่าการมณฑล เลี้ยวมาตามถนนริมคลองตลอดถึงสะพานท่าเรือจ้าง ถนนขวางทิศตะวันออก มีจำนวนบ้านเรือน 346 หลัง ราษฎรจำนวน 2,012 คน แยกได้ -ตำบลตลาดเหนือ 164 บ้าน ราษฎร 1,002 คน -ตำบลตลาดใต้ 157 บ้าน ราษฎร 908 คน -ตำบลบ้านญวนฝั่งตะวันตก 25 บ้าน 102 คน นับเวลาผ่านไป112 ปี กิจการด้านสุขาภิบาลของเมืองจันทบุรี ได้ขยับขยายกลายเป็นเทศบาลเมืองในเวลาต่อมาจวบจนปัจจุบัน ผู้เขียน สุมลฑริกาญจณ์ มายะรังษี นักจดหมายเหตุ หอจดหมายเหตุแห่งชาติ จันทบุรี เอกสารอ้างอิง หอจดหมายเหตุแห่งชาติ จันทบุรี.(13)มท2.1/240เอกสารกระทรวงมหาดไทยชุดมณฑลจันทบุรี.เรื่องการจัดการศุขาภิบาลตำบลตลาดเมืองจันทบุรี[25 มกราคม ร.ศ.127-14 สิงหาคม ร.ศ.131]