ชื่อวัตถุ จานกลม

ทะเบียน ๒๗/๔๓๐/๒๕๓๒

อายุสมัย รัตนโกสินทร์

วัสดุ(ชนิด) เครื่องกระเบื้องเคลือบ

ประวัติที่มา พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ถลางรับมอบจากนายสุรเชษฐ์ วิมลโสภา บ้านเลขที่ ๑๑/๖ ม.๑ ถ.เทพกระษัตรี ต.เกาะแก้ว อ.เมือง จ.ภูเก็ตเก็บได้จากศาลาพระพุทธรูปของวัดศุกชีอ.เมือง จ.ภูเก็ต

สถานที่เก็บรักษา พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ถลาง

“จานกลม หรือ เครื่องถ้วยยุโรป”

จานกลม หรือ เครื่องถ้วยต่างชาติ เป็นจานทรงกลม ด้านในของขอบจานตกแต่งด้วยสีเขียวเป็นลายดอกไม้และใบไม้ ส่วนกลางของจานตกแต่งด้วยสีแดงเป็นรูปคนล่าสัตว์นั่งบนหลังช้าง เป็นรูปชายถือธนูกำลังล่าเสือและมีคนนั่งกางร่มให้อยู่ด้านหนัง ก้นจานมีตัวอักษรภาษาอังกฤษว่า R.C. V.P.& Co.ตัวอักษรอยู่ระหว่างรูปอาวุธคล้ายกริชไขว้กัน และมีคำว่า “BHAMO”

ตัวอักษร R.C. V.P.& Co.ย่อมาจากคำว่า R. CochranVerreville Pottery&Companyจานรูปแบบนี้ผลิตโดยบริษัทของR.Cochranซึ่งก่อตั้งในปี พ.ศ.๒๓๙๙ มีบริษัทตั้งอยู่ ณ เมืองกลาสโกว์ แถบสกอตแลนด์ประเทศอังกฤษ เครื่องถ้วยจากบริษัทแห่งนี้เป็นที่รู้จักในนาม “Britannia Pottery”โดยบริษัทปิดกิจการในปีพ.ศ.๒๔๗๘

สำหรับก้นจานมีตัวอักษรภาษาอังกฤษเขียนว่า “BHAMO” ซึ่งเป็นชื่อที่ใช้เรียกรูปแบบลวดลายของจานใบนี้ “BHAMO” คือ เป็นรูปคนล่าสัตว์ ซึ่งเป็นลวดลายที่ผลิตขึ้นเพื่อส่งมาขายยังประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้โดยเฉพาะ นอกจากนี้ “BHAMO” ยังเป็นชื่อเมืองพะโมซึ่งอยู่ในรัฐกะฉิ่นของประพม่าอีกด้วย

สำหรับจานใบนี้พบในเขตอำเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต เป็นหลังฐานที่แสดงให้เห็นว่าชาวภูเก็ตมีความนิยมเครื่องยุโรป ในช่วงสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจออยู่หัว ช่วงรัชกาลที่ ๔ (พ.ศ.๒๓๙๔--๒๔๑๑) ซึ่งคาบเกี่ยวกับช่วงที่มีการก่อตั้งบริษัทที่ผลิตเครื่องถ้วย “Britannia Pottery”โดยก่อตั้งตั้งแต่ปีพ.ศ.๒๓๙๙และปิดกิจการในปีพ.ศ.๒๔๗๘

เอกสารอ้างอิง

-Connie Rogers. “Transfer-Printed Rice Platesfor the South-East Asia Market,”Database Discoveries – Contribution # ๑๗Transferware Collectors Club:,๑-๗.