“ชวนชม” โบราณวัตถุชิ้นเด่นของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สงขลา วันนี้ขอนำเสนอ “ชุดถ้วยอักษรพระปรมาภิไธยย่อ จปร.” 

.................................................................................

ชุดถ้วยอักษรพระปรมาภิไธยย่อ จปร. 

วัสดุ ดินเผาเคลือบ 

ขนาดสูงพร้อมฝา 7 ซม. /  ปากกว้าง 10.3 ซม.

ศิลปะรัตนโกสินทร์ อายุพุทธศตวรรษที่ 25 

ที่มา นางจำนงค์ (ณ สงขลา) ไกรฤกษ์ มอบให้เมื่อวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2532 ปัจจุบันจัดแสดง ณ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสงขลา

.................................................................................

          ชุดถ้วยอักษรพระปรมาภิไธยย่อ จปร. ลักษณะเป็นเครื่องถ้วยประเภทเนื้อดินเผา มีความบาง เบา พื้นสีขาว เขียนลายเคลือบสีคราม ตัวถ้วยชามีลักษณะ ปากกว้าง ขอบปากผาย และใช้การเลี่ยมทองตรงบริเวณขอบปากถ้วยและขอบปากฝา ด้านในเป็นพื้นสีขาวไม่มีลวดลาย ด้านนอกเขียนลายอักษร “จปร.” ผูกลายแบบอักษรจีน หรือเรียกว่า “ลายยี่สยาม” มีการตกแต่งด้วยลวดลายค้างคาว ลายดอกไม้ขนาดเล็กตรงบริเวณขอบถ้วยซึ่งเป็นลายสัญลักษณ์มงคลของจีน และใต้ก้นถ้วยทุกใบมีการเขียนลายอักษร จปร. สยาม ในกรอบสี่เหลี่ยม และมีตัวเลข ๑๒๕๐ 

          “ชุดถ้วยอักษรพระปรมาภิไธยย่อ จปร.” หรือที่นิยมเรียกกันว่า “ชุด จปร.”เป็นเครื่องถ้วยที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสั่งช่างชาวจีนผลิตขึ้นเป็นพิเศษจากแหล่งเตาเมืองจิ้งเต๋อเจิ้น มณฑลเจียงซี ประเทศจีน มีการใช้อักษรพระปรมาภิไธยย่อผูกเป็นลายแบบจีนออกมาถึง 12 แบบ และเนื่องด้วยชุดถ้วยชาลายคราม จปร. ชุดนี้    ใต้ก้นถ้วยปรากฏลายอักษร “จปร. สยาม ๑๒๕๐” จึงสันนิษฐานว่าเป็นชุดเครื่องถ้วยที่หลวงสั่งผลิต และเป็นของพระราชทานไม่มีการซื้อขาย โดยจะทรงพระราชทานแก่ข้าราชการผู้ใหญ่ และพระภิกษุผู้มีสมณะศักดิ์สูงเท่านั้น

           การใช้ลวดลายค้างคาวที่ปรากฏบนถ้วยชาชุดนี้ ตามความเชื่อโบราณของจีน “ค้างคาว” หมายถึง สัญลักษณ์ของความสุข และอายุยืน  โดยส่วนใหญ่มักพบลายค้างคาวจำนวน 1-5ตัว หรืออาจมีการเขียนลายค้างคาวคู่กับอักษรจีน หรือสัญลักษณ์มงคลของจีน เรียกว่า “อู่ฝู” ซึ่งพบได้ทั่วไปบนโบราณวัตถุ หรือโบราณสถานรูปแบบจีน 

.................................................................................

เรียบเรียง : นางสาวอันดามัน เทพญา เจ้าหน้าที่พิพิธภัณฑ์

กราฟฟิก : ฝ่ายวิชาการ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สงขลา

.................................................................................

อ้างอิง

1. พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสงขลา. “เครื่องถ้วยจีนไทยพบในสงขลา.” มปท. : มปพ, 2538.

2. สำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ. “โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสงขลา.” กรุงเทพฯ : รุ่งศิลป์การพิมพ์, 2549.