องความรู้​พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ​ หริภุญ​ไชย​

เรื่อง​ ตุงไส้หมู​ ตุง​ ๑๒​ ราศี​ เนื่องในเทศกาลสงกรานต์​ 

เทศกาลสงกรานต์ ชาวภาคเหนือจะเรียกเทศกาลปีใหม่

หากเราไปตามวัดในภาคเหนือขณะนี้จะพบการนำธงสีที่ทำจากกระดาษตัดเป็นรูปทรงต่างๆกันไปปักตามกองทรายที่มาพูนขึ้นเป็นเจดีย์

 ธงสีหรือตุงที่ประดับอยู่นั้นเชื่อว่าเมื่อนำไปถวายแล้ว มีความเชื่อว่าสามรถช่วยดวงวิญญาณให้หลุดพ้นจากขุมนรกได้ และยังส่งผลให้ไปเกิดในภพภูมิที่ดี เพียบพร้อมไปด้วยสมบัติบริวาร ซึ่งตุงที่พบเห็นในช่วงเทศกาลสงกรานต์ได้แก่     

๑.ตุงไส้หมู หรือ ตุงไส้ช้าง

ตุงไส้หมูหรือตุงไส้ช้าง ลักษณะคือทำจากกระดาษว่าวที่มีสีสันสดใสพับและตัดจะได้รูปทรงนำไปแขวนกับไม้ไผ่ใช้ปักลงบนเจดีย์ทรายเนื่องในวันพญาวัน เมื่อปักแล้วจะทิ้งชายลงมาคล้ายกับรูปทรงของเจดีย์ บางแห่งเรียกตุงไส้ช้าง บางแห่งเรียอกช่อพญายอ ภาคกลางเรียกพวงมโหตร ใช้สำหรับปักเพื่อบูชาพระเจดีย์ พระธาตุประจำปีเกิด ควบคู่กับตุง ๑๒ ราศี

๒. ตุง ๑๒ ราศี 

ตุง ๑๒  ราศี เป็นตุงที่ทำจากระดาษ ยาวประมาณ ๑ เมตร กว้างราว ๕-๖ นิ้ว ติดรูปปีนักษัตรทั้ง ๑๒ ราศี เริ่มจากปีใจ้หรือปีชวด (หนู) เรื่อยไปจนถึงปีใค้หรือปีกุน ซึ่งก็คือปีหมู ต่อมาเปลี่ยนเป็นช้างแทน ตามความเชื่อเรื่องปีนักษัตรหรือปีเปิ้ง​คประจำตัวแต่ละคน จึงเรียกตุงชนิดนี้อีกชื่อหนึ่งว่าตุงเปิ้ง​ ใช้ปักประดับตามเจดีย์ทราย ซึ่งตัวเปิ้งหรือตัวนักษัตรนั้นคือตัวแทนของผู้ถวายตุง​       มีความเชื่อว่าจะช่วยให้พ้นเคราะห์ได้ ใช้ปักควบคู่กับตุงไส้หมู

นอกจากการถวายตุงแล้วยังมีการถวายไม้ค้ำโพธิ์​หรือไม้ค้ำสะหลี​ ซึ่งคำว่า​  สะหลี​ หมายถึงต้นโพธิ์​ ซึ่งมีความเชื่อว่าหากถวายไม้ต้ำโพธิ์เป็นการช่วยค้ำชูพระพุทธศาสนาสืบไป

อ้างอิง

มณี​ พยอมยงค์​ และศิริรัตน์​  อาศนะ.​ เครื่องสักการะล้านนาไทย.​ เชียงใหม่​:ส.ทรัพย์การพิมพ์,        ๒๕๓๘.

สำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.(๒๕๖๔).ตุงตั๋วเปิ้ง.

สืบค้นเมื่อ​  ๑๔   เมษายน​๒๕๖๔,​ จาก​https://art-culture.cmu.ac.th/Lanna/articleDetail/1276