ชื่อผู้แต่ง  :  ศิลปากร,กรม

 

ชื่อเรื่อง  :  เจ้านายและข้าราชการกราบบังคมทูลความเห็น จัดการเปลี่ยนแปลงราชการแผ่นดิน ร.ศ. ๑๐๓

 

และพระราชดำรัสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงแถลงพระบรมราชาธิบายแก้ไขการปกครองแผ่นดิน

 

ปีที่พิมพ์  :  ๒๕๒๖

 

ครั้งที่พิมพ์  :  พิมพ์ครั้งที่ห้า

 

สถานที่พิมพ์  :  กรุงเทพฯ

 

สำนักพิมพ์  :  บริษัท จันวาณิชย์ จำกัด (โรงพิมพ์จันหว่าเดิม)

 

จำนวนหน้า  :  ๑๐๗ หน้า

 

หมายเหตุ  :  คุณหญิงทัศนาวลัย  ศรีสงคราม  พิมพ์ถวายเนื่องในงานฉลองพระชันษาครบ ๖๐ พรรษา ของ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา

 

 

                   เอกสารที่นำมาจัดเผยแพร่ในครั้งนี้ นับเป็นเอกสารสำคัญในด้านประวัติศาสตร์การปกครองของไทยเรื่องหนึ่ง เพราะจะช่วยให้เราผู้เป็นประชาชนได้ทราบว่า ความคิดริเริ่มที่จะมีการปกครองประเทศไทยตามระบอบประชาธิปไตยนั้น ได้มีขึ้นในเมืองไทยมาช้านานแล้ว นับตั้งแต่ ร.ศ. ๑๐๓ คือ พ.ศ. ๒๔๒๗ และที่สำคัญควรสนใจก็คือ  ความคิดริเริ่มระบอบประชาธิปไตยนี้  ได้เกิดขึ้นจากบรรดาเจ้านายและขุนนาง และได้รับการสนับสนุนอย่างดีจากพระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นพระประมุข บริหารประเทศตั้งแต่สมัยยังคงใช้ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ เอกสารนี้จะช่วยให้เราทราบถึงสติปัญญาความคิดความเฉลียวฉลาดเฉียบแหลมของเจ้านายและขุนนางผู้ใหญ่ของไทย ว่าได้ไฝ่ใจศึกษาสภาพเหตุการณ์บ้านเมือง และมีความรู้ความคิดทันเหตุการณ์อยู่เสมอ ความคิดริเริ่มที่ได้กราบบังคมทูลความเห็นจัดการเปลี่ยนแปลงระเบียบราชการแผ่นดินนี้ก็เป็นไปเพื่อประสงค์จะปรับปรุงให้บ้านเมืองเข้าสู่อารยธรรมทัดเทียมกับต่างประเทศทางยุโรป และถึงแม้ว่าพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจะมิทรงสนองตอบโดยสมบูรณ์ตามความคิดเห็นที่เสนอ แต่ก็เห็นได้ว่าได้ทรงสนองตอบในประการสำคัญหลายประการในการที่ได้ทรงแก้ไขการปกครองแผ่นดินตามพระราชดำรัสทีทรงแถลงใน ร.ศ. ๑๐๓ นั้น