กลุ่มเผยแพร่และประชาสัมพันธ์

เว็บท่ากรมศิลปากร

วัดเชตุพน เมืองสุโขทัย

วัดเชตุพน ตั้งอยู่นอกกำแพงเมืองสุโขทัยทางทิศใต้ ห่างจากประตูนะโมไปตามถนนประมาณ 1.7 กิโลเมตร ลักษณะทางสถาปัตยกรรมเป็นกลุ่มโบราณสถานที่ใหญ่ที่สุดในบรรดาโบราณสถานนอกกำแพงเมืองด้านทิศใต้ โบราณสถานส่วนใหญ่ตั้งอยู่ในพื้นที่วัดซึ่งมีคูน้ำ 2 ชั้นล้อมรอบ มีเพียงโบสถ์ที่ตั้งอยู่แยกออกมาทางทิศใต้นอกคูน้ำประมาณ 100 เมตร รายละเอียดของสิ่งก่อสร้างในวัดมีดังต่อไปนี้
1. มณฑปพระสี่อิริยาบถ เป็นโบราณสถานหลักของวัด มณฑปเป็นที่ประดิษฐานของพระพุทธรูปปูนปั้นปางลีลา ซึ่งอยู่ทางด้านทิศตะวันออก ทางด้านทิศตะวันตกเป็นพระพุทธรูปประทับยืน ทางด้านทิศเหนือเป็นพระพุทธรูปประทับนั่ง และทางด้านทิศใต้เป็นพระพุทธรูปประทับนอน (ไสยาสน์) พระพุทธรูปสี่อิริยาบถนี้ ก่อด้วยอิฐ มีสภาพชำรุดพระเศียรหักหาย ขนาดของมณฑปกว้างประมาณ 11 เมตร
2. มณฑปเล็กก่อด้วยอิฐ ขนาดฐานด้านละ 7 เมตร ตั้งอยู่ด้านหลังหรือทางตะวันตกของมณฑปพระสี่อิริยาบถ ภายในเจดีย์มีร่องรอยพระพุทธรูปปูนปั้น หันหน้าไปทางด้านทิศตะวันออก และพบว่ามีการเขียนภาพลายเส้นพันธุ์พฤกษาเขียนด้วยสีดำเห็นได้ชัดเจนบริเวณด้านตะวันตกของเจดีย์
3. ฐานวิหาร 6 ห้อง ก่อด้วยอิฐและเสาศิลาแลงกลม ขนาดกว้าง 20 เมตร ยาว 25 เมตร อยู่ทางด้านตะวันออกของมณฑปพระสี่อิริยาบถ
4. ฐานเจดีย์รายจำนวน 13 องค์ อยู่รายรอบวิหารและมณฑป
5. กำแพงรอบมณฑปพระสี่อิริยาบถ ทำด้วยหินชนวนล้อมรอบมณฑปพระสี่อิริยาบถและมณฑปเล็ก รวมทั้งเจดีย์บางส่วนไว้ภายในทั้ง 4 ด้าน ทางด้านทิศเหนือทิศใต้และทิศตะวันตกมีช่องประตูทางเข้า ทำด้วยหินชนวนแท่งใหญ่ หนา เจาะเป็นเดือยสลักไว้เพื่อเข้าไม้
6. สระน้ำ 2 สระ อยู่ภายในเขตกำแพงวัด สระแห่งแรกกว้างประมาณ 30 เมตร ยาว 180 เมตร อยู่ทางด้านทิศตะวันตกของวัด สระแห่งที่สองอยู่ทางด้านทิศใต้ของวัด มีขนาดกว้าง 30 เมตร ยาว 120 เมตร
7. กำแพงวัดก่อด้วยอิฐ ล้อมรอบอาณาเขตวัดไว้ทั้งสี่ด้าน แต่กำแพงนี้ก็ยังอยู่ด้านในของคูน้ำชั้นนอกอีกทีหนึ่ง ขนาดของกำแพงมีความยาวแต่ละด้านมีดังนี้คือ 180 เมตร ยาว 200 เมตร
8. คูน้ำที่ล้อมรอบมี ๒ ชั้น คูชั้นในสุดล้อมรอบเฉพาะกลุ่มโบราณสถานส่วนใหญ่ไว้ มีลักษณะเป็นเขตพุทธาวาส ขนาดคูชั้นในกว้าง ๑๐ เมตร ล้อมรอบพื้นที่กว้าง ๓๕ เมตร ยาว ๗๐ เมตร ส่วนคูชั้นนอกมีขนาดกว้าง ๒๕ เมตร ล้อมรอบพื้นที่บริเวณวัดภายในกำแพงอิฐไว้ทั้งหมด
9. ฐานโบสถ์ก่ออิฐขนาดกว้าง 10 เมตร ยาว 15.5 เมตร มีเสมาหินปักเป็นคู่อยู่รอบ 8 ทิศ โดยฐานโบสถ์นี้อยู่ห่างออกมานอกเขตคูน้ำล้อมรอบวัดทางทิศใต้ประมาณ 10 เมตร

วัดเชตุพนไม่ปรากฏหลักฐานว่าวัดนี้สร้างขึ้นตั้งแต่เมื่อใด แต่ปรากฏหลักฐานจาก จารึกวัดสรศักดิ์ กล่าวถึงเหตุการณ์เมื่อกลางพุทธศตวรรษที่ 20 ว่า เมื่อพระมหาเถรธรรมไตรโลกฯ มีศักดิ์เป็นน้าของพระมหาธรรมราชาเจ้าเมืองสุโขทัยพระองค์หนึ่ง มาจำพรรษาอยู่ที่วัดสรศักดิ์ได้ร่วมชุมนุมกับพระวัดเชตุพน พิจารณาการสร้างเจดีย์ช้างรอบและศาสนสถานอื่น ๆ ที่วัดสรศักดิ์ จากข้อความที่ระบุชื่อวัดเชตุพนในศิลาจารึกหลักนี้ ประกอบกับรูปแบบทางศิลปกรรมของที่นี่แสดงให้เห็นว่า วัดเชตุพนคงเป็นวัดที่มีความสำคัญและเจริญรุ่งเรืองในช่วงสุโขทัยตอนปลาย นอกจากนี้ยังได้พบจารึกที่วัดเชตุพน กล่าวถึงเจ้าธรรมรังษีซึ่งบวชได้ 22 พรรษามีจิตศรัทธาสร้างพระพุทธรูปขึ้นใน พ.ศ. 2057

ที่มาของข้อมูล : อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย

(จำนวนผู้เข้าชม 2753 ครั้ง)

สงวนลิขสิทธิ์ © 2563 กรมศิลปากร. กระทรวงวัฒนธรรม - นโยบายเว็บไซต์ | มาตรฐาน

Messenger