รัชกาลที่ ๙ กับการเสด็จพระราชดำเนินจังหวัดสุโขทัย
.
เนื่องในวันที่ ๑๓ ตุลาคม ๒๕๖๔ เป็นวันคล้ายวันสวรรคต พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย จึงได้รวบรวมพระราชกรณียกิจ ที่พระองค์ทรงเสด็จฯ จังหวัดสุโขทัย เพื่อน้อมรำลึกและสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณที่พระองค์ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจนานัปการในการอนุรักษ์ ฟื้นฟู รักษา สร้างสรรค์ ส่งเสริม สืบทอด และพัฒนามรดกทางศิลปวัฒนธรรมของแผ่นดิน เพื่อประโยชน์สุขแห่งอาณาประชาราษฎร บรรเทาความเดือดร้อนของประชาชนให้อยู่เย็นเป็นสุข
.
พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้เสด็จพระราชดำเนินจังหวัดสุโขทัย ทั้งหมด ๗ ครั้ง ดังนี้
.
ครั้งที่ ๑ เสด็จฯ เยี่ยมราษฎรภาคเหนือ ระหว่างวันที่ ๒๗ กุมภาพันธ์ - ๑๗ มีนาคม ๒๕๐๑ เสด็จถึงจังหวัดสุโขทัยสุโขทัยและประทับแรม วันที่ ๑-๒ มีนาคม ๒๕๐๑ โดยจังหวัดสุโขทัยเป็นจังหวัดที่ ๒ ในภาคเหนือที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎร และราษฎรในจังหวัดสุโขทัยได้มีโอกาสเข้าเผ้าทูลละอองธุลีพระบาทโดยทั่วถึงกัน
.
การเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎร ณ จังหวัดสุโขทัยครั้งนี้ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ได้มีพระราชดำริแนวทางในการอนุรักษ์และพัฒนาอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยและอุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย นอกจากนี้ยังได้ทอดพระเนตรถึงความทุรกันดาร และความเป็นอยู่ของราษฎร อันก่อให้เกิดแนวพระราชดำริที่จะเสด็จพระราชดำเนินจังหวัดสุโขทัยในครั้งต่อๆ มา
.
ชมภาพยนตร์ส่วนพระองค์การเสด็จพระราชดำเนินหัวเมืองภาคเหนือ ๒๗ กุมภาพันธ์ - ๑๘ มีนาคม ๒๕๐๑ ได้ที่  https://www.youtube.com/watch?v=2iUCzbDiSD0&t=278s
.
ครั้งที่ ๒ วันที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๐๗ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงประกอบพิธีบวงสรวงสังเวยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เนื่องในวันกองทัพไทย ณ โบราณสถานวัดศรีชุม อุทยานประวัติสาสตร์สุโขทัย และทรงเปิดพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ รามคำแหง
.
พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ รามคำแหง กรมศิลปากรได้ดำเนินการสร้างเมื่อปี พ.ศ.๒๕๐๓ ใช้เงินงบประมาณแผ่นดินสมทบเงินบริจาคจากการจำหน่ายพระพิมพ์ที่ได้จากการขุดแต่งและบูรณะโบราณสถานในเมืองเก่าสุโขทัย การก่อสร้างแล้วเสร็จในปี พ.ศ.๒๕๐๖ โดยมีพระราดำรัส เปิดพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ รามคำแหง ว่า “...ขอให้พิพิธภัณฑสถานแห่งนี้ จงสถิตสถาพร เป็นสถาบันอันมีเกียรติ อำนวยประโยชน์ในด้านการศึกษา ประวัติศาสตร์ โบราณคดี ศิลปะและวัฒนธรรมแก่นักเรียน นักศึกษา และประชาชน เป็นสมบัติอันควรภาคภูมิใจของชาวจังหวัดสุโขทัยและของคนไทยโดยทั่วไปตลอดกาลนาน”
.
ครั้งที่ ๓ วันที่ ๒๕ มกราคม ๒๕๐๙ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงประกอบพิธีบวงสรวงสังเวยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เนื่องในวันกองทัพไทย ณ ประตูดอนแหลม อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย
.
ในโอกาสนี้ ได้ทรงมีพระราชกระแสรับสั่งกับผู้รักษาราชการแทนอธิบดีกรมศิลปากรว่า “โบราณสถานเมืองศรีสัชนาลัยนี้ เมื่อได้บูรณะเสร็จแล้ว ให้จัดการดูแลรักษาไว้ให้เป็นอย่างดี อย่าให้กลับชำรุดทรุดโทรมลงอีกโดยเฉพาะบริเวณพระราชวังที่ขุดพบรากฐานนั้น ควรจะได้ขุดค้นดูให้ทั่วถึง เพราะอาจพบจารึกหรือหลักฐานอันจะเป็นประโยชน์แก่ประวัติศาสตร์” พระราชดำรัสนี้ แสดงให้เห็นถึงความห่วงใยของพระองค์ที่มีต่อโบราณสถานของชาติว่าอาจถูกทำลายลงตามกาลเวลา
.
ครั้งที่ ๔ วันที่ ๒๖ ธันวาคม ๒๕๑๕ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พร้อมด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีและสมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี เสด็จพระราชดำเนินเป็นการส่วนพระองค์เพื่อทอดพระเนตรโบราณสถาน ณ อุทยานประวัติศาสตร์ศรีสัชนาลัย
.
ด้วยพระองค์มีความสนพระราชหฤทัย โบราณสถานและผังเมืองศรีสัชนาลัย ตามความที่ปรากฏในพงศาวดารกรุงศรีอยุธยาในแผ่นดินของพระมหาธรรมราชา เมื่อสมเด็จพระนเรศวรทรงประกาศอิสรภาพไม่ขึ้นกับพม่าแล้ว หัวเมืองฝ่ายเหนือยังไม่สามัคคีร่วมเป็นแผ่นดินเดียวกัน พระองค์จึงต้องเสด็จยกกองทัพหลวงไปปราบ โดยเฉพาะการปราบพระยาสวรรคโลก และพระยาพิชัยนั้น ต้องเสียพลหลวงเป็นจำนวนมาก เนื่องจากเมืองศรีสัชนาลัยมีการวางผังเมืองเป็นอย่างดี ในการทอดพระเนตรครั้งนี้ มีศาสตราจารย์หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล และนายมะลิ โคกสันเทียะ หัวหน้าหน่วยศิลปากรที่ ๓ (ในขณะนั้น) นำเสด็จฯ และถวายคำบรรยาย
.
ครั้งที่ ๕ วันที่ ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๑๙ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พร้อมด้วย สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินพระราชทานธงลูกเสือชาวบ้านจังหวัดสุโขทัย ณ โรงเรียนสวรรค์อนันต์วิทยา
.
ครั้งที่ ๖ วันที่ ๑๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๑ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง พร้อมด้วย สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีและสมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมราษฎรศูนย์สงเคราะห์ชาวเขาหมู่บ้านท่าแพพัฒนา อำเภอศรีสัชนาลัยและราษฎรอำเภอทุ่งเสลี่ยม
.
ครั้งที่ ๗ วันที่ ๑๒ ธันวาคม ๒๕๓๕ พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินทรงประกอบพิธีเบิกพระเนตรพระพุทธรูปสุโขทัย (พระพุทธสิริมารวัชัย) และทรงวางศิลาฤกษ์หอพระพุทธสิริมารวิชัย ณ วัดชนะสงคราม อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย
.
ข้อมูลและภาพจาก : หนังสือสุโขทัยใต้ร่มพระบารมี จัดทำโดยสำนักงานจังหวัดสุโขทัย พิมพ์ปี พ.ศ.๒๕๔๕