ศรีสัชนาลัย : เชียงชื่น

          พุทธศักราช ๒๐๐๓ รัชสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เกิดเหตุการณ์ที่เจ้าเมืองศรีสัช นาลัยไปสวามิภักดิ์แก่ล้านนา พงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ บันทึกไว้ว่า “...ศักราช ๘๒๒ มะโรงศก ครั้งนั้น พระยาเชลียงคิดเป็นขบถ พาเอาครัวทั้งปวงไปออกแต่มหาราช...”

         เมืองศรีสัชนาลัยอยู่ภายใต้การปกครองของแคว้นล้านนาจนกระทั่งพุทธศักราช ๒๐๑๗ สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถพร้อมด้วยพระอินทราชา พระราชโอรสเสด็จฯ ยกทัพไปเอาเมืองเชลียง (เมืองศรีสัชนาลัย) คืนจากพระเจ้าติโลกราช พงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์ บันทึกไว้ว่า  “...ศักราช ๘๓๖ มะเมียศก เสด็จไปเอาเมืองเชลียง...”

        พุทธศักราช ๒๐๑๘ กรุงศรีอยุธยามีการกระทำสัมพันธไมตรียุติการสู้รบกับล้านนา เหตุการณ์เกี่ยวกับการสู้รบในครั้งนั้น ได้ถูกบันทึกไว้ใน ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ เอกสารของล้านนา และ ลิลิตยวนพ่าย เอกสารของกรุงศรีอยุธยา โดยข้อมูลจากเอกสารทั้งสองฉบับ ทำให้ทราบว่า ช่วงเวลาที่ล้านนาปกครองเมืองศรีสัชนาลัย ได้มีการเปลี่ยนชื่อเมืองเป็น “เมืองเชียงชื่น”

        เมืองเชียงชื่น หรือ เมืองศรีสัชนาลัย มีภูมิประเทศเป็นปราการทางธรรมชาติ ที่ใช้ในการป้องกันการรุกราน ไม่ว่าจะเป็น ภูเขา แม่น้ำ คู และคลอง โดยเอกสารวรรณคดีลิลิตยวนพ่ายของกรุงศรีอยุธยา ได้บรรยายลักษณะของเมืองเชียงชื่นไว้ว่า

                   “...บางเม็งเป็นขื่อหน้า ขวางขนัน ก่อนแฮ

                            มีแม่ยมเป็นแย แก่งกั้น

                   เขาสามเกือบกันกัน เมืองมิ่ง เขาแฮ