แผ่นหินสลักรูปเทวดานพเคราะห์

เลขทะเบียน ๐๙/๒๙๖/๒๔๙๗
ศิลปะลพบุรี อายุประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗          

หินทราย ขนาด กว้าง ๒๕ เซนติเมตร ยาว ๑๑๓ เซนติเมตร หนา ๒๙ เซนติเมตร

         สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ประทานให้กรมศิลปากร เมื่อ พ.ศ.๒๔๗๐

         แผ่นหินรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า สลักภาพเทวดานพเคราะห์จำนวน ๙ องค์อยู่ในซุ้ม แต่ละองค์ประทับอยู่บนสัตว์พาหนะ ยกเว้นพระราหู โดยบริเวณส่วนหัวของสัตว์พาหนะเทวดาองค์ที่ ๓  ๕ และ ๙ มีสภาพชำรุด

         แผ่นหินสลักนี้มีลักษณะคล้ายกับทับหลังที่ใช้ประดับอยู่บนกรอบประตูของปราสาทแบบเขมร แต่แผ่นหินนี้มีขนาดเล็กกว่ามาก วัตถุประสงค์ของการทำประติมากรรมลักษณะนี้ยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด            

         เทวดานพเคราะห์ที่ปรากฏอยู่บนแผ่นหินชิ้นนี้ประกอบด้วยเทพ ๙ องค์ (จากซ้ายไปขวา) คือ  

            ๑.  พระอาทิตย์ทรงม้า       

            ๒.  พระจันทร์ประทับนั่งบนแท่นลายดอกบัว

            ๓.  พระวายุหรือพระพายทรงกวาง

            ๔.  พระขันธกุมารทรงนกยูง

            ๕.  พระอินทร์ทรงช้างเอราวัณ

            ๖.  พระกุเวรทรงม้า

            ๗.  พระอัคนีทรงแกะ

            ๘.  พระราหูมีร่างกายท่อนล่างเป็นงู

            ๙.  พระเกตุทรงสิงห์

          จากลักษณะการแต่งกายของเทวดานพเคราะห์ โดยเฉพาะการชักชายผ้านุ่งด้านหน้า แสดงถึงอิทธิพลของศิลปะเขมรแบบบาปวน (พ.ศ.๑๕๕๓ – พ.ศ.๑๖๒๓)     

Carved Stone Representing Nine Deities

Registration No. 09/296/2497

Lopburi Art, ca. 11th-12th century

Sandstone, Height 29 cm. Width25 cm. Length 113 cm.

            Donated by Somdet Phra Maha Viravong to the Fine Arts Department in 1927.

            This is a square stone carving of nine deities representing the nine planets; parts of the animal figures of Vayu, Kubera and Ketu, however, have been damaged. The costume designs of the deities are characteristic of the Khmer Baphuon art style (1010 – 1080).  

            The stone carving is not a lintel although it may appear as such. The real purpose of this scene is unknown. From left to right, the nine planets consist of:

            1. Surya, god of the sun, riding on his horse.

            2. Chandra, god of the moon sitting on his lotus-decorated seat.

            3. Vayu, god of the wind, riding on his deer.

            4. Skanda, god of war, riding on his peacock.

            5. Indra, god of rain and thunder, riding on his elephant (Erawan).

            6. Kubera, god of wealth, riding on his horse

            7. Agni, god of fire, riding on his ram.

            8. Rahu, god of eclipse, is depicted as a serpent with no body.

            9. Ketu, god of comets, riding on a lion