พระพุทธรูปทรงเครื่องปางป่าเลไลยก์

เลขทะเบียน   ๐๙/๓/๒๕๒๕

ศิลปะอยุธยา อายุประมาณพุทธศตวรรษที่ ๒๒ –๒๓

ไม้ ขนาด สูง ๑๓๙ เซนติเมตร ฐานกว้าง ๔๓.๘ เซนติเมตร

            พระครูสิริธรรมาทร เจ้าอาวาสวัดสะแก เจ้าคณะอำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา มอบให้พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ มหาวีรวงศ์ เมื่อ พ.ศ.๒๕๒๕

            พระพุทธรูปทรงเครื่องใหญ่ประทับนั่งบนฐานบัวหงาย ห้อยพระบาททั้งสองข้างบนฐานสี่เหลี่ยมยกสูง  พระพักตร์รูปไข่ พระขนงเป็นวงโค้ง พระเนตรเหลือบมองต่ำ ปลายพระเนตรชี้ขึ้น พระนาสิกโด่ง พระโอษฐ์เล็ก พระหัตถ์ขวาวางคว่ำ ส่วนพระหัตถ์ซ้ายวางหงายบนพระชานุ สันนิษฐานว่า สร้างรูปช้างและวานรประกอบที่ฐานด้านหน้า แต่หลุดหายไป

            พระพุทธรูปทรงเครื่อง เป็นพระพุทธรูปที่ฉลองพระองค์ทรงเครื่องขัตติยราชแบบกษัตริย์ เช่น สวมมงกุฎ กรองศอ ทับทรวง ฉลองพระบาท ฯลฯ โดยเป็นที่นิยมสร้างกันมากในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย และแบ่งออกได้เป็น ๒ แบบ คือ แบบทรงเครื่องใหญ่ และแบบทรงเครื่องน้อย

            สำหรับพระพุทธรูปปางป่าเลไลยก์นี้เป็นตอนหนึ่งในพุทธประวัติของพระพุทธเจ้า โดยกล่าวถึงเหตุการณ์ในพรรษาที่ ๑๐ เมื่อพระพุทธองค์ประทับ ณ โฆสิตาราม เมืองโกสัมพี ในครั้งนั้น พระสงฆ์สาวก ไม่สามัคคีปรองดองกัน ประพฤตินอกพระโอวาท ด้วยอำนาจมานะทิฏฐิ พระพุทธองค์จึงเสด็จจาริกแต่พระองค์เดียวไปยังป่าปาลิไลยกะ ทรงอาศัยพระยาช้างปาลิไลยก์ทำวัตรปฏิบัติ ต่อมาพระยาวานรออกเที่ยวตามยอดไม้โดยลำพัง ได้พบพระยาช้างปาลิไลยก์ทำวัตรปฏิบัติถวายพระพุทธองค์อยู่ด้วยความเคารพจึงบังเกิดกุศลจิต ครั้นพบรวงผึ้งจึงนำมาถวายพระพุทธองค์เช่นกัน

Buddha Receiving Offerings from an Elephant and a Monkey (Parileyyaka)

Registration No. 09/3/2525

Ayutthaya Art, ca. 14th-16th century

Wood, Height 139 cm. Width 43.8 cm.

          Donated by Phra Kru Siri Dhammathorn, the abbot of Wat Sakae, Nakhon Ratchasima province to Maha Viravong National Museum in 1982. 

          The bejeweled Buddha image is decorated with many ornaments that befitting a King. This style was very popular during the late Ayutthaya period. It is assumed that the sculpture used to have an elephant and a monkey statue positioned at the base.

            This sculpture represents the events in the life of the Buddha when a quarrel broke out between his followers. The Buddha decided to leave the monks to themselves and retreated to Parileyyaka Forest where he sheltered under a tree. While there, he was served by an elephant and a monkey. The elephant brought water and the monkey offered honey to the Buddha.