วัดบ้านนาซาว หรือ วัดสระแก้วนาซาว ตั้งอยู่หมู่ที่ ๒ บ้านนาซาว ตำบลโนนรัง อำเภอเขื่องใน จังหวัดอุบลราชธานี วัดบ้านนาซาวตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๓๘๗ โดยคนที่อพยพมาจากอำเภอราศีไศลและอำเภอกันทรารมย์ จังหวัดศรีสะเกษ ชาวบ้านมาตั้งหมู่บ้านจึงได้สร้างวัดบ้านนาซาวเป็นวัดประจำหมู่บ้าน โดยมีโบราณสถานที่สำคัญ ได้แก่ กุฏิ จำนวนทั้งสิ้น ๒ หลัง

. กุฏิหลังที่ ๑ ตามประวัติระบุว่าสร้างเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๖๑ อิทธิพลภาคกลางผสมพื้นถิ่นอีสาน เป็นอาคาร ๑ ชั้น ก่ออิฐถือปูนบนฐานเอวขัน ในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า ขนาด ๗ ห้อง วางตัวอาคารในแนวทิศตะวันออก-ทิศตะวันตก โครงสร้างอาคารใช้ผนังรับน้ำหนักหลังคาทรงจั่ว โดยต่อหลังคาปีกนกเฉพาะด้านทิศใต้ ใช้เสาก่ออิฐสี่เหลี่ยมรับน้ำหนักหลังคาปีกนก มุงกระเบื้องดินเผา ประดับช่อฟ้า (โหง่) ใบระกาและหางหงส์ หน้าบันเป็นปูนฉาบเรียบ ตกแต่งลายบัวฟันยักษ์ด้านล่าง ผนังแต่ละด้านมีหน้าต่าง ๓ ช่อง สลับกับการทำช่องแสงรูปกากบาท ยกเว้นผนังด้านทิศใต้เป็นประตูทางเข้ามี ๒ ประตู ภายในแบ่งเป็น ๒ ห้อง ด้วยผนังไม้ที่สร้างขึ้นภายหลัง ด้านทิศเหนือภายในกุฏิมีแท่นฐานยาวตลอดทั้งผนัง

. กุฏิหลังที่ ๒ ตามประวัติระบุว่าสร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๓ อิทธิพลภาคกลางผสมพื้นถิ่นอีสาน เป็นอาคาร ๒ ชั้น ชั้นล่างก่ออิฐถือปูน ชั้นบนเป็นไม้ โดยเครื่องไม้ที่ใช้เป็นไม้ตะเคียนทั้งหมด อาคารอยู่ในผังสี่เหลี่ยมผืนผ้า ขนาด ๓ ห้อง วางตัวอาคารในแนวทิศเหนือ-ทิศใต้ โครงสร้างอาคารใช้เสาไม้กลมและผนังรับน้ำหนักหลังคาทรงจั่ว ต่อหลังคาปีกนกสั้นๆ ด้านทิศตะวันออก-ทิศตะวันตก ในอดีตมุงกระเบื้องดินเผาปัจจุบันมุงด้วยสังกะสี ตกแต่งด้วยป้านลมแบบเรียบ หน้าบันตีไม้ในลักษณะช่องสี่เหลี่ยมเรียงตามแนวนอนซ้อนลดหลั่นกันขึ้นไป ผนังชั้นล่างด้านทิศตะวันออกก่ออิฐเป็นวงโค้ง จำนวน ๓ ช่อง เพื่อเป็นประตู เสากรอบประตูเป็นวงโค้งแต่งบัวหัวเสาและนาค บานประตูเป็นไม้แผ่นแกะสลักรูปดอกไม้บริเวณอกเลา ผนังชั้นบนตีไม้ตามแนวดิ่ง มีหน้าต่างในด้านทิศเหนือ-ทิศใต้ จำนวนด้านละ ๒ ช่อง มีหน้าต่างในด้านทิศตะวันออก ๓ ช่อง ยกเว้นด้านทิศตะวันตกไม่มีหน้าต่าง คันทวยเป็นไม้ค้ำยันจากฐานถึงโครงสร้างหลังคา บันไดทางขึ้นอยู่ด้านในอาคาร

. กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถาน ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๒๒ ตอนพิเศษ ๑๒๖ ง หน้า ๑๑ วันที่ ๗ พฤศจิกายน ๒๕๔๘ พื้นที่โบราณสถานประมาณ ๒ ไร่ ๑ งาน ๘ ตารางวา วัดบ้านนาซาวเป็นเจ้าของและผู้ครอบครองโบราณสถานและมีสำนักศิลปากรที่ ๙ อุบลราชธานี ร่วมดูแลรักษา

--------------------------------------------

+++อ้างอิงจาก+++

. กองพุทธศาสนสถาน, กรมการศาสนา. ประวัติวัดทั่วราชอาณาจักร เล่ม ๑๔. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์การศาสนา,

๒๕๓๘. หน้า ๑๑๙

. สำนักงานศิลปากรที่ ๑๑ อุบลราชธานี. รายงานการสำรวจขึ้นทะเบียนโบราณสถานวัดบ้านนาซาว ต.โนนรัง

อ.เขื่องใน จ.อุบลราชธานี. เอกสารอัดสำเนา, ๒๕๔๔.

. สำนักศิลปากรที่ ๙ อุบลราชธานี. โบราณสถานที่ขึ้นทะเบียนแล้วในพื้นที่สำนักศิลปากรที่ ๙ อุบลราชธานี

(เล่ม ๑ : จังหวัดอุบลราชธานี จังหวัดอำนาจเจริญ จังหวัดยโสธร จังหวัดมุกดาหาร). อุบลราชธานี : ห้างหุ้นส่วนจำกัด อุบลกิจออฟเซทการพิมพ์, ๒๕๖๓.