ตำนานแหล่งน้ำศักดิ์สิทธิ์ สระแก้ว

แหล่งน้ำศักดิ์สิทธิ์ สระแก้ว เป็นแหล่งน้ำสำคัญ 1 ใน 3 ของจังหวัดจันทบุรี ตั้งที่ตำบลพลอยแหวน อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี ในอดีตน้ำจาก สระแก้ว ถูกนำไปใช้ในการประกอบพิธีกรรมสำคัญในสำนักพระราชวังมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 6 ตั้งแต่ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์พบว่าในสมัยรัชกาลที่ 6 มีการเพิ่มแหล่งน้ำศักดิ์สิทธิ์ที่มาจากมณฑลต่างๆ อีก 10 มณฑล ซึ่งหนึ่งในนั้นคือ มณฑลจันทบุรี

ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 7 พุทธศักราช 2468 และรัชกาลที่ 9 พุทธศักราช 2493 ได้พลีกรรมตักน้ำศักดิ์สิทธิ์จากจันทบุรี จำนวน 2 แหล่ง คือ ที่ธารนารายณ์ (น้ำตกคลองนารายณ์) และที่ สระเก้ว (ตำบลพลอยแหวน) โดยทำพิธีเสกน้ำที่ วัดพลับบางกะจะ

ตามตำนานของแหล่งน้ำศักดิ์สิทธิ์ สระแก้ว ในเอกสารจดหมายเหตุที่กรมการจังหวัดจันทบุรีรายงานแจ้งถึงหัวหน้าแผนกราชกิจจานุเบกษา ในพุทธศักราช 2493 มีความว่า

“น้ำที่สระแก้ว อยู่ใกล้กับเขาสระแก้ว เมื่อกาลนานหลายอายุคนมาแล้ว มีผู้ไปพบสระน้ำแห่งหนึ่ง กว้าง 6 เมตร ยาว 7 เมตร อยู่ในป่าทึบปราศจากบ้านคน น้ำในสระเต็มเปี่ยมและใสบริสุทธิ์จนมองเห็นเป็นสีมรกต มีปลานานาชนิดอาศัยอยู่ สามารถมองเห็นถนัด ปลาที่อยู่ในสระปราศจากคนรบกวน ข้างสระมีตาลต้นใหญ่งดงามเขียวชอุ่มอยู่เป็นนิจ ในสระปรากฏมีแสงสว่างเป็นวงเขียวคล้ายแก้ว เป็นวงรอบสระ อีกประการหนึ่งมีผู้เห็นแสงสว่างจากต้นตาลแล้วแสงสว่างนั้นสะท้อนลงไปในสระด้วยความสะอาดของสระนั้น

ต่อมาได้มีผู้มาปลูกสร้างบ้านเรือนและประกอบอาชีพในป่าใกล้สระนี้ ทำให้เกิดความมั่งคั่งรุ่งเรืองตามลำดับ ยิ่งไปกว่านั้นผู้มาประกอบอาชีพเมื่อเหน็ดเหนื่อยได้มาอาบน้ำหรือลูบไร้ น้ำในสระแก้วล้วรู้สึกสบายใจหายหอบเหนื่อย ปลาที่อยู่ในสระเป็นปลาเชื่องแหวกว่ายอยู่ด้วยความร่าเริง ได้มีผู้ทำการจับปลาในสระนี้แต่ไม่เคยปรากฎว่ามีผู้ใดจับปลาได้เลย จึงยังความมหรรศจรรย์ให้แก่ราษฎรในแถบนั้นว่าเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ต่อมาในสมัยหนึ่งเกิดการแห้งแล้งผิดปกติ น้ำในสระเหือดแห้งลง ได้มีราษฎรหมู่หนึ่งพากันไปวิดน้ำในสระเพื่อจับปลา แต่วิดเท่าใดน้ำในสระหาแห้งไม่ ในทันใดก็เกิดการสำแดงที่น่าเกรงขาม คือมีพายุพัดอย่างรุนแรงและฝนตกหนักจนน้ำเต็มสระตามเดิม พวกจับปลาได้รับความตระหนกตกใจอย่างมากมาย จึงต้องล้มเลิกความคิด และแต่นั้นต่อมาไม่มีผู้ใดอาจไปรบกวนหรือจับปลาสระนั้นอีกเลย สิ่งที่เป็นปัญหาและลึกลับนี้จึงเล่าลือกันไปอีกเป็นการเพิ่มความศักดิ์สิทธิ์ยิ่งขึ้น

อนึ่ง การที่มีผู้แลเห็นน้ำในสระคล้ายมีแก้วอยู่ก้นสระและประกอบกันเกิดมหรรศจรรย์ดังกล่าว ได้เลื่องลือแพร่สพัดไปในที่ต่างๆ ชาวบ้านที่ได้ทราบเรื่องต่างก็ลำลือว่าเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ จึงเป็นที่เคารพนับถือของราษฎรในครั้งนั้น และได้ให้ชื่อสระนี้ว่า สระแก้ว จากเหตุที่กล่าวมานี้ จึงได้นำเอาน้ำที่สระที่ถือกันว่าศักดิ์สิทธิ์ มาประกอบพิธีทำเป็นน้ำอภิเษก เรื่อยมา”

ในปีพุทธศักราช 2567 นี้ เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษาครบ 6 รอบ 28 กรกฎาคม 2567 จังหวัดจันทบุรีมีการตักน้ำศักดิ์อีกครั้งหนึ่ง จากแหล่งน้ำทั้งสิ้น 3 แหล่งคือ แหล่งน้ำสระแก้ว แห่งน้ำธารนารายณ์ และแหล่งน้ำวัดพลับบางกะจะ เพื่อนำไปใช้ในการประกอบราชพิธี