สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี มีพระราชจริยวัตรโปรดการอ่าน การสะสมหนังสือที่มีคุณค่า มีพระมหากรุณาธิคุณต่อหอสมุดแห่งชาติ และทรงสนพระราชหฤทัยมาตั้งแต่ครั้งทรงพระเยาว์โดยเสด็จฯ ชมนิทรรศการวันสวรรคตรัชกาลที่ ๔ และวันเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติรัชกาลที่ ๕ พร้อมกับคณะครูและนักเรียนโรงเรียนจิตรลดา ในพุทธศักราช ๒๕๑๑ณ หอสมุดแห่งชาตินอกจากนี้ทรงเป็นองค์อุปถัมภ์สมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทยฯ ตั้งแต่พุทธศักราช ๒๕๑๙ เป็นต้นมา

 

          ในส่วนงานห้องสมุด สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงสนพระราชหฤทัยในการพัฒนาหอสมุดแห่งชาติ ทรงสนับสนุนกิจการของห้องสมุดต่างๆ ทั้งส่วนกลางและส่วนภูมิภาค พระราชทานคำแนะนำและเสนอแนวคิดในการอนุรักษ์ พัฒนา และส่งเสริมงานของหอสมุดแห่งชาติอย่างต่อเนื่อง พระราชทานพระราชดำริให้มีการปรับปรุงและนำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาใช้เพิ่มประสิทธิภาพด้านการให้บริการ และทรงร่วมกิจกรรมต่าง ๆ ของหอสมุดแห่งชาติอยู่เสมอ

 

          พุทธศักราช ๒๕๕๗ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดนิทรรศการพิเศษ เนื่องในวันอนุรักษ์มรดกไทย พุทธศักราช ๒๕๕๗ ทรงแสดงความห่วงใยงานด้านหอสมุดแห่งชาติ โดยมีรับสั่งให้กรมศิลปากรส่งเจ้าหน้าที่ไปศึกษาดูงานทั้งสามด้านในต่างประเทศ ที่เป็นต้นแบบการบริหารจัดการงานหอสมุดแห่งชาติที่มีประสิทธิภาพ ทั้งประเทศสิงคโปร์ ฝรั่งเศส และอังกฤษ เพื่อให้บุคลากรด้านวัฒนธรรมนำความรู้และประสบการณ์การทำงานมาใช้พัฒนางานอย่างมืออาชีพและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ยังทรงรับสั่งว่า หลังจากมีการสร้างอาคารหอสมุดแห่งชาติใหม่แล้ว ควรพัฒนารูปแบบการบริการประชาชนให้มีมาตรฐาน จัดสิ่งอำนวยความสะดวกให้มากยิ่งขึ้น ปรับปรุงระบบจัดเก็บเอกสารหายากให้สามารถสืบค้นและเข้าถึงข้อมูลได้ง่ายขึ้น มีการวางแผน ปรับปรุง และพัฒนาควบคู่ไปด้วย

 

          ในการนี้ หอสมุดแห่งชาติได้จัดทำแผนพัฒนาหอสมุดแห่งชาติให้บรรลุวัตถุประสงค์ตามแนวพระราชดำริใน ๓ ประเด็นหลัก คือ การพัฒนาพื้นที่ การพัฒนาบริการ และการพัฒนาบุคลากร โดยตั้งเป้าหมายให้พุทธศักราช ๒๕๖๐ หอสมุดแห่งชาติจะเป็นห้องสมุดดิจิทัลแห่งชาติที่สมบูรณ์ ทันสมัย เทียบเท่าห้องสมุดดิจิทัลระดับสากล

 

หอสมุดแห่งชาติกับการมีส่วนร่วมในงานเฉลิมพระเกียรติ ๖๐ พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

 

๑.   การจัดประชุมสภาบรรณารักษ์แห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ครั้งที่ ๑๖ พ.ศ. ๒๕๕๘ โดยหอสมุดแห่งชาติ ร่วมกับสมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทยฯ เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เนื่องในปีมหามงคลเจริญพระชนมายุครบ ๖๐ พรรษา และแลกเปลี่ยน เพิ่มพูนความรู้ ประสบการณ์ และสร้างเครือข่ายความร่วมมือระหว่างประเทศสมาชิกเอเชียตะวันออกเฉียงใต้  ในการพัฒนาห้องสมุดของประเทศสมาชิก รวม ๑๑ ประเทศ ระหว่างวันที่ ๑๐ – ๑๓ มิถุนายน พุทธศักราช ๒๕๕๘  ณ ศูนย์นิทรรศการและการประชุมไบเทค กรุงเทพมหานคร

 

๒.  โครงการนิทรรศการเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เรื่อง เจ้าฟ้าหญิงกับงานห้องสมุด เพื่อเฉลิมพระเกียรติในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เนื่องในโอกาสทรงเจริญพระชันษา ๖๐ พรรษา ในวันที่ ๒ เมษายน ๒๕๕๘

 

๓.  โครงการเฉลิมพระเกียรติ ๖๐ พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีกับการดนตรี เพื่อเผยแพร่พระราชประวัติ พระปรีชาญาณ และพระอัจฉริยภาพด้านดนตรีของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี