ย้อนรอยแผ่นดินพระจอมเกล้าฯ : เรื่องเล่าจากพงศาวดาร

          ตอนที่ ๓ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ ทรงพระผนวชสามเณร

          นำเสนอเรื่องราวที่น่าสนใจ จากพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ ของเจ้าพระยาทิพากรวงษ์ (ขำ บุนนาค) หลักฐานชิ้นสำคัญที่มีคุณค่าต่อการศึกษาประวัติศาสตร์ไทย

          สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ฯ เป็นพระราชโอรสชั้นเจ้าฟ้าพระองค์ใหญ่ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ทรงพระเมตตายิ่งด้วย ด้วยเหตุที่ทรงดำรงพระยศชั้น เจ้าฟ้า พระราชบิดาจึงโปรดให้จัดพิธีต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์อย่างเต็มตำรา ตามแบบแผนราชประเพณี เพื่อเป็นการรักษาแบบแผนธรรมเนียมของราชสำนักไว้ และเป็นพระเกียรติยศแก่บ้านเมือง

          ในพุทธศักราช ๒๔๐๙ สมเด็จฯ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ฯ ทรงผนวชเป็นสามเณร พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดให้ตั้งการพระราชพิธี ดังปรากฏในพระราชพงศาวดารฯ ดังนี้

         ลุศักราช ๑๒๒๘ ปีขาล อัฐศก เป็นปีที่ ๑๖ วันพุธ เดือน ๘ ขึ้น ๖ ค่ำ เวลาบ่าย ตั้งการสมโภชเวียนเทียนสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ ทรงพระผนวชสามเณร

        รุ่งขึ้นณวันพฤหัสบดี เดือน ๘ ขึ้น ๗ ค่ำ เวลาเช้า ตั้งกระบวนแห่ มีกระบวนช้าง กระบวนม้า ออกประตูเทวาพิทักษ์ ไปเลี้ยวถนนเจริญกรุงมาทางถนนเฟื่องนคร ขึ้นมาถนนบำรุงเมือง แล้วเข้าประตูสวัสดิโสภา ทรงพระผนวชเป็นสามเณรในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เสร็จแล้วก็ประทับอยู่ในพระอุโบสถ เวลาบ่ายพระสงฆ์ราชาคณะได้สวดพระพุทธมนต์ รุ่งขึ้นเวลาเช้าพระสงฆ์ฉันเสร็จแล้วก็ตั้งกระบวนแห่แต่ล้วนทหารปืนทั้ง ๔ ไปประทับอยู่วัดบวรนิเวศ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็เสด็จไปส่งที่วัดบวรนิเวศ ทรงพระราชรถคันเดียวกันทั้ง ๒ พระองค์

        ครั้นส่งสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอแล้ว เสด็จกลับมาพระบรมมหาราชวัง รับสั่งให้พระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นมเหศวรศิววิลาสทำกระจาดใหญ่ เหมือนอย่างในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย โปรดฯ ให้กรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ทำกระจาดใหญ่ถวายกัณฑ์เทศน์แด่เมื่อครั้งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อทรงผนวชสามเณรนั้น มีอย่างธรรมเนียมมาดังนี้

ภาพ : สามเณรเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์