พิพิธิภัณฑสถานแห่งชาติเสมือนจริง สวรรควรนายก: http://www.virtualmuseum.finearts.go.th/sawanvoranayok

     พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สวรรควรนายก ตั้งอยู่บนถนนประชาราษฎร์ ตรงข้ามกับวัดสวรรคาราม ในเขตเทศบาลเมืองสวรรคโลก อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย ห่างจากตัวจังหวัดสุโขทัยประมาณ 40 กิโลเมตร ก่อตั้งขึ้นตามเจตนารมณ์ของพระสวรรควรนายก อดีตเจ้าอาวาสวัดสวรรคาราม และเจ้าคณะจังหวัดสวรรคโลก ที่ต้องการยกศิลปวัตถุโบราณวัตถุที่สะสมไว้ให้เป็นสมบัติของชาติเมื่อท่านมรณภาพลงโดยให้จัดตั้งเป็นพิพิธภัณฑ์ขึ้นภายในบริเวณวัดสวรรคาราม

    ภายหลังจากที่ท่านเจ้าคุณสวรรควรนายกได้มรณภาพไปในปี พุทธศักราช 2508 คณะกรรมการวัดและศิษยานุศิษย์ได้ประชุมหารือเนื่องจากไม่พบพินัยกรรมมอบหมายให้ผู้ใดดำเนินการแต่อย่างใด และตกลงมอบศิลปวัตถุโบราณวัตถุเหล่านี้ให้แก่กรมศิลปากร และขอให้สร้างพิพิธภัณฑสถาน ขึ้นในเขตของวัดตามความประสงค์ของท่านเจ้าคุณสวรรควรนายก รวมทั้งได้จัดสรรที่ดินส่วนหนึ่งจำนวน 7 ไร่ 1 งาน 11 ตารางวา เพื่อใช้ในการก่อสร้าง กรมศิลปากรได้รับงบประมาณในการก่อสร้างอาคารเป็นจำนวนเงิน 1,200,000 บาท โดยมีนายเมธี คันธโร จากกองสถาปัตยกรรม กรมศิลปากร เป็นผู้ออกแบบอาคาร รวมทั้งยังจัดซื้อที่ดินเพิ่มเติมจากชาวบ้านในละแวกนั้นอีกจำนวน 14 ไร่ จึงมีเนื้อที่ทั้งหมด 21 ไร่ 1 งาน 11 ตารางวา แต่เมื่อการก่อสร้างแล้วเสร็จก็ยังไม่สามารถนำศิลปวัตถุ โบราณวัตถุ มาจากวัดสวรรคารามได้เนื่องจากเกิดความขัดแย้งบางประการ

 

     จนเมื่อพระครูวินัยธร (ยิ้ม) เจ้าอาวาสวัดมรณภาพลงในปี พุทธศักราช 2524 พระครูธรรมนิเทศ รองเจ้าคณะอำเภอสวรรคโลก รักษาการในตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดสวรรคารามในขณะนั้นจึงดำเนินการตรวจสอบโบราณวัตถุศิลปวัตถุทั้งหมดอีกครั้ง และมีหนังสือมอบให้กรมศิลปากรเก็บรักษาเมื่อวันที่ 11 กรกฎาคม 2524 โดยมีนายขุนทอง ภูผิวเดือน รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการเป็นผู้รับมอบ เมื่อรับมอบโบราณวัตถุศิลปวัตถุแล้ว กรมศิลปากร ได้มอบหมายให้กองพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ดำเนินการจัดแสดงนิทรรศการ โดยมีนายสุกิจ เที่ยงมณีกุล ภัณฑารักษ์งานวิชาการและคณะทำงานเป็นผู้รับผิดชอบ ซึ่งยังได้เคลื่อนย้ายโบราณวัตถุบางส่วนจากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ รามคำแหง โบราณวัตถุที่ได้จากการสำรวจ ขุดค้นและขุดแต่งทางโบราณคดีบริเวณเมืองศรีสัชนาลัย โบราณวัตถุประเภทเครื่องถ้วยสังคโลกที่ได้จากแหล่งเรืออับปางในอ่าวไทย และที่ได้รับมอบจากประชาชนมาจัดแสดงไว้ร่วมกันเพื่อแสดงถึงหลักฐานแห่งความเจริญรุ่งเรืองของบ้านเมืองที่ชัดเจนยิ่งขึ้น

 

    พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สวรรควรนายก เปิดอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 15 มีนาคม 2527 โดยกรมศิลปากรได้กราบบังคมทูลเชิญสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เพื่อทรงพระกรุณาเสด็จพระราชดำเนินทรงเป็นประธานเปิดและเพื่อเป็นอนุสรณ์แด่พระสวรรควรนายก ผู้อุทิศโบราณวัตถุศิลปวัตถุให้เป็นสมบัติของชาติและมีจิตใจแห่งการอนุรักษ์มรดกของแผ่นดินจึงได้ตั้งชื่อพิพิธภัณฑสถานแห่งชาตินี้ว่า พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสวรรควรนายก