หอจดหมายเหตุแห่งชาติได้รับการสถาปนาเป็นหน่วยงานระดับกองในสังกัดกรมศิลปากรอย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ 18 สิงหาคม พุทธศักราช 2495 และได้ถือเอาวันที่ 18 สิงหาคม ของทุกปี เป็นวันครบรอบวันสถาปนา ในพุทธศักราช 2566 นี้ จึงเป็นวาระครบ 71 ปี แห่งการสถาปนาหอจดหมายเหตุแห่งชาติ กรมศิลปากร

          กว่าเจ็ดทศวรรษที่ผ่านมา หอจดหมายเหตุแห่งชาติมีภารกิจสำคัญในการดูแลรักษาเอกสารจดหมายเหตุอันเป็นมรดกทางวัฒนธรรมทรงคุณค่าเปรียบเสมือนคลังปัญญาของแผ่นดินให้คงอยู่สืบไป เพื่ออเนกประโยชน์ในการศึกษา ค้นคว้า วิจัย ดังพระราชกระแสพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ความว่า "...หนังสือชนิดนี้ควรเข้าอาไคฟ ขอให้เก็บให้จงดี"