จดหมายเหตุ ชุด พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ เสด็จเปิดศาลาที่ว่าการมณฑลจันทบุรี พุทธศักราช 2460
ศาลาที่ว่าการมณฑลจันทบุรี หรือ ศาลากลางจังหวัดจันทบุรี หลังเดิม ซึ่งปัจจุบันเป็นที่ทำการของหอจดหมายเหตุแห่งชาติ จันทบุรี กรมศิลปากร ในอดีตเป็นที่ทำการบริหารราชการของมณฑลจันทบุรี ตามหลักฐานในเอกสารจดหมายเหตุมีดำริห์สร้างอาคารหลังนี้ตั้งแต่ พุทธศักราช 2454 และได้ก่อสร้างมาตามลำดับ จนถึงปลาย พุทธศักราช 2459 จึงเสร็จสมบูรณ์ ต่อมาในปีพุทธศักราช 2460 หม่อมเจ้าสฤษดิเดช สมุหเทศาภิบาลมณฑลจันทบุรี ได้ทูลเชิญมหาอำมาตย์เอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เสด็จมาทำพิธีเปิดศาลาที่ว่าการมณฑลจันทบุรี โดยเปิดอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 9 พฤษภาคม พุทธศักราช 2460 ตามเอกสารคำกล่าวรายงานในพิธีเปิดของหม่อมเจ้าสฤษดิเดช เอกสารจดหมายเหตุชุดนี้มีเอกสารประกอบในชุดมีเรื่องราวสำคัญในอดีตที่เกี่ยวข้องกับการรับเสด็จในครั้งนี้ในหลายส่วนอาทิ เช่น
เอกสารคำกล่าวรายงานในพิธีเปิดของหม่อมเจ้าสฤษดิเดช สมุหเทศาภิบาลมณฑลจันทบุรี ที่กล่าวถึงเหตุของการสร้างศาลาที่ว่าการมณฑลจันทบุรีหลังนี้
หัตเลขาของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ ที่เขียนถึงหม่อมเจ้าสฤษดิเดช และข้าราชการในมณฑลจันทบุรีเพื่อแสดงความยินดีและขอบคุณ ทั้งให้โอวาทในความจงรักภักดีต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในคราวพิธีเปิดศาลาที่ว่าการมณฑลจันทบุรี
เอกสารประกอบรายงานของ พระสำเริงนฤปการ ปลัดมณฑลจันทบุรี ที่ได้ส่งทูลเอกสารรายงานเกี่ยวกับทำเนียบท้องที่ ทำเนียบข้าราชการแผนกมหาดไทย ยอดสำมโนครัว ยอดการเลี้ยงชีพพลเมือง เพื่อทูลรายงานให้ทรงทราบเกี่ยวกับสภาพโดยทั่วไปของมณฑลจันทบุรีในช่วงเวลานั้น
เอกสารการแบ่งหน้าที่จัดการรับเสด็จ การเตรียมการของส่วนต่างๆ เช่น การจัดพาหนะรับจากเรือที่นั่งที่ปากน้ำที่ท่าหลวง การจัดยานพาหนะจากท่าหลวงไปที่ประทับ การจัดการน้ำ โคมไฟ ความสะอาด การจัดการอาหารเครื่องดื่ม เป็นต้น
เอกสารรายการเสด็จประพาส ซึ่งป็นกำหนดการเสด็จพระพาสยังที่ต่างๆ ในช่วงวันที่ 11-17 พฤษภาคม พุทธศักราช 2460 หลังเสร็จพิธีเปิดศาลาที่ว่าการมณฑลจันทบุรี โดยเสด็จไปยังที่ต่างๆ เช่น อำเภอพลอยแหวน น้ำตกพลิ้ว เสด็จศาล ทหาร ตำรวจภูธร เรือนจำ เสด็จจังหวัดตราด และเสด็จจังหวัดระยอง
เอกสารเตรียมการในการร่วมโต๊ะรับประทานอาหาร เนื่องด้วยพิธีเปิดศาลาที่ว่าการมณฑลจันทบุรี อาทิรายนามผู้ที่รับเชิญร่วมรับประทานอาหาร การเตรียมการ แผงผังการนั่งของบุคคลต่างๆ แผนผังการจัดสถานที่การเตรียมการในการเดินโต๊ะ เอกสารการจัดเวรเฝ้ายามประจำที่ประทับ
เอกสารชุดนี้เป็นเอกสารชั้นต้นที่เล่าเรื่องราวเหตุการณ์ในอดีตที่สำคัญต่อจังหวัดจันทบุรี นับว่าโชคดีที่ยังไม่สูญหายไปตามกาลเวลา ซึ่งเอกสารชุดนี้สะท้อนเรื่องราวในอดีตในหลายมิติ ซึ่งผู้สนใจสามารถเข้าใช้บริการเอกสารชุดนี้ได้ในรูปแบบไฟล์ดิจิทัล ที่หอจดหมายเหตุแห่งชาติ จันทบุรี ในวันและเวลาราชการ
------------------------------------------------------------
ผู้เขียน นายอดิศร สุพรธรรม นักจดหมายเหตุชำนาญการ หอจดหมายเหตุแห่งชาติ จันทบุรี
------------------------------------------------------------
เอกสารอ้างอิง
หอจดหมายเหตุแห่งชาติจันทบุรี. (13)มท 2.1/240 เอกสารกระทรวงมหาดไทย ชุดมณฑลจันทบุรี เรื่อง กรมพระจันทบุรีนฤนาถ เสนาบดีกระทรวงพระคลังมหาสมบัติ เสด็จเปิดศาลาที่ว่าการมณฑลจันทบุรี (มีนาคม 2459 – 13 พฤษภาคม 2460)
(จำนวนผู้เข้าชม 1223 ครั้ง)
