กลุ่มเผยแพร่และประชาสัมพันธ์

เว็บท่ากรมศิลปากร

กริช

“กริช” ความหมายตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ได้ให้ความหมายไว้ว่า “กริช คืออาวุธชนิดหนึ่งใช้มีดสองคมปลายแหลม ใบมีดตรงก็มี คดก็มี เป็นของชาวมลายู” กริชสามารถพกพาเป็นเครื่องดับและเป็นเครื่องรางของขลัง เชื่อกันว่ากริชเป็นอาวุธที่มีมเหศักดิ์ ศรัทธากันว่าดั้งเดิมเป็นศัสตราภรณ์ประจาองค์พระศิวเทพ หรือพระอิศวร กริชอุบัติขึ้นด้วยกฤษฎาภินิหาร จากบุญฤทธิ์และเทวฤทธิ์ผสมกัน เช่นว่า กัตริย์ฮินดูสกุตรัม เมื่อประสูติมาก็มีกริชอยู่ข้างพระวรกาย ชื่อว่า กริช “ปโสปติ” ซึ่งคาว่า ปโสปติ ก็คือพระนามหนึ่งของพระศิวะ จากอดีตจนถึงปัจจุบันคนในสังคมเชื่อว่ากริชเป็นอาวุธที่เกิดขึ้นจากคติความเชื่อของฮินดู-ชวา และเป็นอาวุธที่เป็นตัวแทนเทพในศาสนาฮินดู จากการศึกษารูปแบบของกริชในภาคใต้ของไทยพบว่ามีกริชหลากหลายรูปแบบ แต่สาหรับกริชที่มีการพัฒนาจนมีรูปทรงและลวดลายที่เป็นรูปแบบเฉพาะของท้องถิ่นมีสองรูปแบบ คือ
๑. รูปแบบสกุลช่างปัตตานี เรียกชื่อเป็นภาษามลายูท้องถิ่นว่าตากริชแบบ “ปาแนซาฆะห์” ลักษณะตากริชจะเรียบ มีสันตรงกลางคล้ายอกไก่ทั้งสองข้าง มีทั้งแบบคดและแบบตรง ซึ่งมีทั้งชนิดที่มีลายในเนื้อเหล็กและไม่มีลาย ส่วนด้ามกริชหรือที่นิยมเรียกว่า “หัวกริช” นิยมแกะสลักจากไม้เนื้อแข็ง
๒. รูปแบบสกุลช่างสงขลา-นครศรีธรรมราช กริชสกุลช่างสงขลา-นครศรีธรรมราช ในส่วนของใบกริชหรือตากริชเป็นแบบ “ปาแนซาฆะห์” เหมือนสกุลช่างปัตตานี แต่มีลักษณะที่ต่างกันตรงฝักกริชที่ปีกฝักมีความโค้งดูคล้ายเขาควาย ปลายปีกฝักบางเล่มจะทาให้ม้วนปลายคล้ายเลยหนึ่งแบบเลขไทยหรือยอดผักกูด นิยมรัดฝักกริชด้วยปลอกเงินเป็นเปลาะๆ ส่วนหัวกริชเป็นหัวนกพังกะแบบไม่มีเคราใต้คาง แกะลายเป็นร่องตื้นๆ ผิดกับฟังกะแบบสกุลช่างปัตตานีที่นิยมแกะร่องลึก และมีลวดลายที่ละเอียดมากกว่า “กริช” ที่ยังคงความงามมีพลังและพลานุภาพ ที่มีคุณค่าสร้างความภูมิใจให้กับผู้ครอบครองเป็นสัญลักษณ์ของชุมชนมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

--------------------------------------------------
ที่มาของข้อมูล : พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ถลาง
--------------------------------------------------

เอกสารอ้างอิง
-ประพนธ์ เรืองณรงค์. “กริช”.ศิลปวัฒนธรรม. ปีที่ 3, ฉบับที่ 10 (ส.ค. 2525) : หน้า 64-69 -วาที ทรัพย์สิน.“กริช : สัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมของมุสลิมในชายแดนใต้”วัฒนธรรมไทย. ปีที่ 49, ฉบับที่ 6 (มิ.ย. 2553) : หน้า 22-25

(จำนวนผู้เข้าชม 11245 ครั้ง)

สงวนลิขสิทธิ์ © 2563 กรมศิลปากร. กระทรวงวัฒนธรรม - นโยบายเว็บไซต์ | มาตรฐาน

Messenger