ชื่อเรื่อง :  หนังสือค่าวสมัยร่ำ บ้านเมือง เมืองพร้าว เมืองฝาง เชียงแสน เชียงราย
ผู้แต่ง : นายหนานเพ็ง
ปีที่พิมพ์ : ๒๔๗๖
สถานที่พิมพ์ : เชียงใหม่
สำนักพิมพ์ : โรงพิมพ์อุปะติพงษ์
จำนวนหน้า : ๒๔ หน้า
เนื้อหา : หนังสือเล่มนี้ชื่อว่า คร่าวสมัย ร่ำบ้านเมือง เมืองพร้าว เมืองฝาง เชียงแสน เชียงราย พิมพ์ด้วยเครื่องพิมพ์อักษร ที่โรงพิมพ์โรงพิมพ์อุปติพงษ์ ถนนช้างคลาน จังหวัดเชียงใหม่ เมื่อ พ.ศ. 2476 นายหนานเพง ผู้เขียน อักษรล้านนา ภาษาล้านนา นายหนานเพ็งแต่งคร่าวเล่มนี้ขึ้นด้วยประโยคว่า “ปถม มุลลจาไข ค่อยฟังเทิอะน้อง แม่มอนตาไหล ข้าจักเล่ายฺาย ตามลายเรื่องถ้าน เชียงใหม่รัฐฐา พูรีเอกอ้าง รุ่งเรืองงามชื่นช้อย กินทานทำบุญ ทุกวันบ่น้อย บ่สูญเปล่าจ้อยตามธัมม์” ในต้นเรื่องบทที่ 1 บรรยายถึงการทำมาหากินของผู้คนในเมืองเชียงใหม่ ทรัพย์สินที่มีค่าคือทองคำ มีการแลกเปลี่ยนซื้อขายโดยใช้เงิน ผู้มีสติปัญญาดีสามารถทำมาหากินได้มากย่อมมีชีวิตที่สะดวกสบาย พร้อมกันนั้นเขาได้บรรยายว่า มนุษย์จะต้องมีศีลธรรม บางคนมีทรัพย์แต่ลุ่มหลงสุรานารีหรือโลภมากจะทำให้ชีวิตอับจนได้ บทที่ 2 ร่ำวิชาต่างๆ กล่าวถึงความโชคดีที่ได้เกิดมาพบและนับถือพระพุทธศาสนา ได้อยู่ในยุคสมัยที่บ้านเมืองเจริญรุ่งเรืองขึ้น มีวิทยุ มีไฟฟ้าไปมาหาสู่ติดต่อกันง่ายกว่าอดีตมาก มีฝรั่ง ชาวต่างประเทศเข้ามาอยู่ในเมืองเชียงใหม่ ความเจริญเข้ามารวดเร็ว ผู้คนต่างทำมาหากิน ให้ซื่อสัตย์และระวังความโลภเพราะเงินทองกลายเป็นของจำเป็นในการแลกเปลี่ยนซื้อขาย ให้พอดีพอประมาณ หากเป็นคนดีใครก็อยู่ใกล้ แต่ถ้าเป็นคนชั่วร้ายก็ไม่มีใครอยากคบหา บทที่ 3 ร่ำคนหนีไปอยู่ต่างเมือง กล่าวถึงผู้คนย้ายถิ่น คนเชียงใหม่ย้ายถิ่นฐานเพื่อไปทำมาหากินต่างเมือง ร่ำกล่าวว่าคนจีนนั้นค้าขายเก่งกว่าชาวบ้านทั่วไปในเชียงใหม่และร่ำรวยจากการค้าขาย ป่าไม้นั้นเป็นทรัพย์สินของราชการ แต่เมื่อย้ายถิ่นไปเมืองอื่น เช่น พร้าว ฝาง เชียงราย แม้สิบวันก็ยังไม่ได้เงิน ความจำเป็นต้องเลี้ยงดูครอบครัวทำให้ต้องอดทนและขยันหมั่นเพียร ฝรั่งชาวอังกฤษ ชาวพม่า ชาวเงี้ยว แขกใต้ ก็ยังเข้ามาทำมาหากินในมืองเชียงใหม่ ไม่ควรย้ายถิ่นไปไหน หากมีความรู้มีความสามารถขยันก็ไม่ต้องกลัวอดตาย เขียนที่บ้านประตูสวนดอก เชียงใหม่ ตำบลพระสิงห์ หมู่ที่ 1 อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ ริมถนน ไปดอยสุเทพ จากประตูสวนดอกไปตีนดอย มีสามหลักกิโลเท่านั้น
เลขทะเบียนหนังสือหายาก : ๖๑๗
เลขทะเบียนหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ : E-book_๒๕๖๗_๐๐๑๖
หมายเหตุ : โครงการจัดเก็บและอนุรักษ์หนังสือ วารสาร หนังสือพิมพ์ สื่อโสตทัศนวัสดุ และเอกสารโบราณ หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก เชียงใหม่ ประจำปีงบประมาณ ๒๕๖๗