องค์ความรู้ : เรื่อง “ราชรถบุษบกในล้านนา”
เรียบเรียงโดย : สุคนธ์ทิพย์  จันทะลุน  (บรรณารักษ์ชำนาญการ หอสมุดแห่งชาติรัชมังคลาภิเษก เชียงใหม่)
สาระสังเขป : "ราชรถ" สันนิษฐานว่าในสมัยโบราณพัฒนามาจากรูปแบบของ "เกวียน" ซึ่งเทียมด้วยม้า หรือสัตว์อื่นๆ เช่น วัว ลา ล่อ หรือคน มีการใช้ไม้และโลหะ แกะสลักลวดลายอันวิจิตรบรรจง สง่างามสมกับเป็นพระราชพาหนะและที่ประทับของพระราชา ทั้งยังมีการประดับตกแต่งราชรถและบุษบก ด้วยการเพิ่มเติมความงดงามจากการจำหลัก ปิดทอง ประดับกระจก และอัญมณี ห่อหุ้มด้วยแผ่นทองดุนลายดอกไม้ประดิษฐ์ในรูปแบบต่างๆ โดยราชรถนับเป็นราชพาหนะประดับพระเกียรติองค์พระมหากษัตริย์ตามขัตติยราชประเพณีอันมีมาแต่สมัยอยุธยาจนถึงยุคสมัยรัตนโกสินทร์ และในทางวัฒนธรรมล้านนา มีคตินิยมเชื่อว่า  ราชรถ หมายถึง พาหนะของพระราชาและเทพยาดาชั้นสูง หรือพาหนะประดิษฐานสิ่งอันเป็นที่เคารพบูชาคู่บ้านคู่เมือง นิยมใช้ประดิษฐานสิ่งอันเป็นมงคลหรือสิ่งควรค่าแก่การสักการบูชา อาทิ พระบรมสารีริกธาตุ พระพุทธรูปสำคัญคู่บ้านคู่เมือง ซึ่งราชรถบุษบกล้านนานั้นได้รับการสร้างสรรค์อย่างงดงามตามแบบศิลปกรรมไทยอย่างวิจิตรบรรจงยิ่ง จนดูราวเทพพาหนะในจินตนาการ จึงนับว่าเป็นสมบัติทางวัฒนธรรมและทรัพย์สินทางปัญญาของชาติ ที่ต้องช่วยสืบทอดและอนุรักษ์ไว้ด้วยความหวงแหงและความภาคภูมิใจของคนในชาติให้ดำรงสืบต่อไป