ชื่อเรื่อง : อธิบายระยะทางล่องลำน้ำพิง ตั้งแต่เมืองเชียงใหม่จนถึงปากน้ำโพธิ์

     ผู้เขียน : สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

     สำนักพิมพ์ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร

     ปีพิมพ์ : 2562

     เลขมาตรฐานสากลประจำหนังสือ : 978-616-283-455-4

     เลขเรียกหนังสือ : 915.935 ด427ว

     ประเภทหนังสือ : หนังสือที่จัดพิมพ์โดยกรมศิลปากร

     ห้องบริการ : ห้องหนังสือทั่วไป 1

สาระสังเขป : ลำน้ำพิง หรือ น้ำแม่ปิง สายน้ำสำคัญในภาคเหนือที่ถือเป็นต้นน้ำของแม่น้ำเจ้าพระยา เกิดจากลำน้ำ 4 สาย ได้แก่ ปิง วัง ยม น่าน มีผู้คนตั้งถิ่นฐานและพัฒนาการเป็นบ้านเมืองมายาวนานหลายร้อยปี แม่น้ำสายนี้จึงเป็นเส้นเลือดสำคัญที่หล่อเลี้ยงชีวิตผู้คนตลอดลุ่มน้ำ อีกทั้งเป็นเส้นทางคมนาคมติดต่อของผู้ที่อยู่อาศัยในที่     ราบลุ่มภาคเหนือกับภาคกลางอีกด้วย "อธิบายระยะทางล่องลำน้ำพิง ตั้งแต่เมืองเชียงใหม่จนถึงปากน้ำโพธิ์" เป็นพระนิพนธ์ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เมื่อคราวเสด็จประพาสมณฑลพายัพครั้งที่ 2 พ.ศ. 2464 นับว่าเป็นเอกสารสำคัญทางประวัติศาสตร์แสดงให้เห็นถึงสภาพภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และโบราณคดี ตลอดสองฝั่งลำน้ำปิงอันจะทำให้เข้าใจถึงพัฒนาการทางสังคมและบ้านเมืองในบริเวณดังกล่าวได้ชัดเจนยิ่งขึ้น จัดพิมพ์เผยแพร่ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. 2470 ซึ่งในการจัดพิมพ์ครั้งนี้นับเป็นการจัดพิมพ์ครั้งที่ 6 โดยสำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลปากร ดำเนินการพิจารณาสอบค้นต้นฉบับและยึดฉบับพิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. 2470 เป็นหลักใน        การตรวจสอบชำระ จัดทำเชิงอรรถอธิบายความเพิ่มเติม เพื่อเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์ พร้อมค้นคว้าภาพประกอบที่เกี่ยวข้องกับเนื้อหาเพิ่มเติมก่อเกิดความเข้าใจแก่ผู้อ่านมากยิ่งขึ้น เอกสารอธิบายระยะทางล่องลำน้ำพิง ตั้งแต่เมืองเชียงใหม่จนถึงปากน้ำโพธิ์ มีเนื้อความระบุการเดินทางตั้งแต่วันที่ 11 กุมภาพันธ์ -          8 มีนาคม พ.ศ. 2464 รวม 26 วัน โดยเสด็จผ่านที่ต่างๆ ตามเวลาดังกล่าว เช่น วันที่ 14 กุมภาพันธ์ เขาดอยน้อย - พักแรมพระธาตุจอมทอง วันที่ 22 กุมภาพันธ์ ลงแก่งจุม - แก่งสองแคว - แก่งหน้าวัด - แก่งอกม้า - แก่งผาแอว - แก่งผาออ - แก่งเสือเต้น - พักแรมดอนเกลือ วันที่ 28 กุมภาพันธ์ พักร้อนบ้านปากยม - วังเจ้า - เกาะลูกช้าง - แวะดูเชิงเทินแลวัดเก่า - พักแรมตำบลคลองเมือง วันที่ 2 มีนาคม วัดมหาธาตุคลองสวนหมาก - วัดมหาธาตุและเมืองเก่า - ปรางค์ทุ่งเศรษฐี - เมืองเศรษฐี - เมืองกำแพงเพชร - สถานพระอิศวร - วัดหลวง - ศาลพระเสื้อเมืองหลักเมือง วันที่ 7 มีนาคม วัดเขาดิน - พักร้อนบ้านแก่ง - พักแรมปากน้ำโพ เป็นต้น นับว่าเป็นเอกสารประวัติศาสตร์สำคัญที่มีคุณค่าสาระ ทั้งเรื่องสภาพภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และโบราณคดีตลอดสิงฝั่งแม่น้ำปิง อันจะอำนวยประโยชน์ทางวิชาการต่อชนรุ่นหลังสำหรับทำการศึกษา ค้นคว้าทางประวัติศาสตร์ต่อไป