รัตนโกสินทร์ พ.ศ. ๒๕๖๐ 

    ไม้ สีอคิลิค

    ฉากบังเพลิงเป็นเครื่องประกอบพระอิสริยยศ เป็นส่วนหนึ่งของพระเมรุมาศหรือพระเมรุใช้สำหรับบังลมไว้ไม่ให้ตีไฟแตกกระจาย อีกทั้งยังใช้ในการปิดกั้นเพื่อมิให้บุคคลภายนอกเห็นการถวายพระเพลิงพระบรมศพ หรือพระศพ การปฏิบัติการด้านพิธีกรรม และการเคลื่อนย้ายพระบรมศพ หรือพระศพจากพระโกศสู่พระโกศไม้จันทน์เพื่อตั้งประดิษฐานบนจิตกาธานก่อนการถวายพระเพลิง โดยฉากบังเพลิงมีลักษณะเป็น “ฉากพับ” ยึดติดไว้กับเสาพระเมรุมาศ หรือพระเมรุทั้ง ๔ ด้าน เมื่อจะใช้งานจะดึงหรือยกออกมาปิดไว้ บางครั้ง งานออกพระเมรุใช้ฉากบังเพลิงปิดทั้ง ๔ ด้าน บางครั้งใช้ปิดเพียง ๒ ด้าน 

    ฉากบังเพลิงพระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร วาดภาพนารายณ์ ๑๐ ปาง  โดยฉากบังเพลิงที่ปัจจุบันจัดแสดงใน โรงราชรถ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร  เป็นฉากบังเพลิงพระเมรุมาศด้านทิศตะวันตก เบื้องหน้าพระที่นั่งทรงธรรม โดยเป็นฉากที่สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี  ทรงเจิมสีนพเก้า ๙ จุด ๙ สี บนตาบกึ่งกลางกรอบพระพักตร์มงกุฎของพระกฤษณะ พระนารายณ์ปางที่ ๘ กฤษณาวตาร เมื่อวันที่ ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๖๐ 

    จิตรกรได้สร้างสรรค์งานเขียนให้พระกฤษณะอยู่ในรูปของพระนารายณ์ มีสี่กร (มือ) ในอิริยาบถนั่งเป่าขลุ่ย ถือจักร และตรี เพื่อสื่อให้เห็นว่าพระกฤษณะนั้นเป็นหนึ่งในร่างอวตารของพระนารายณ์  เบื้องหลังของพระองค์ปรากฏภาพโค (วัว) เพื่อสื่อให้เห็นว่าในฉากนี้เป็นการอวตารในภาค กฤษณาวตาร  เนื่องด้วย พระกฤษณะเป็นลูกของนางเทวากีกับวสุเทวะ พระองค์เติบโตท่ามกลางหมู่คนเลี้ยงโค (วัว) ตามตำนาน ในเรื่องนารายณ์สิบปาง เล่าว่าเมื่อคราวที่พระกฤษณะผ่านไปพบคนเลี้ยงวัวที่เขาโควรรธนะกำลังจะทำพิธีบูชายัญวัวให้กับพระอินทร์ พระกฤษณะเห็นดังนั้นจึงห้ามไว้แล้วชักชวนให้คนเหล่านั้นหันมาบูชาเขาโควรรธนะที่ให้หญ้า ให้น้ำ รวมถึงความอุดมสมบูรณ์กับฝูงวัว และคนเลี้ยงวัวแทน เมื่อพระอินทร์เห็นดังนั้นก็พิโรธจนบันดาลให้เกิดห่าฝนพายุขึ้นไม่หยุด พระกฤษณะจึงยกเขาโควรรธนะขึ้นเพื่อบังฝนให้กับฝูงวัวและคนเลี้ยงวัวทั้งหลายอยู่ ๗ วัน ๗ คืน จนพระอินทร์ต้องยอมแพ้ แล้วปล่อยให้คนเลี้ยงวัวหันมานับถือเขาโควรรธนะแทนในที่สุด วัวจึงเป็นสัญลักษณ์หรือเป็นคติของความอุดมสมบูรณ์ และการปกป้องคุ้มภัย ที่พระกฤษณะหรือพระรามทรงประทานให้ 

    ปัจจุบันฉากบังเพลิงพระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร จัดแสดงในโรงราชรถ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร