มหามกุฏราชสันตติวงศ์ : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทรทิพยนิภา

     พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทรทิพยนิภา เป็นพระราชธิดาพระองค์ที่ ๖๑ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาชุ่ม เมื่อวันที่ ๒๑ เมษายน ๒๔๓๒ ชาววังออกพระนามว่า "เสด็จพระองค์ใหญ่" มีพระขนิษฐาพระองค์เดียว คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสุจิตราภรณี เมื่อพระองค์พระชันษาได้ ๒๑ ปี พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต ปีต่อมาเจ้าจอมมารดาชุ่มก็ถึงแก่อนิจกรรม

ในรัชกาลที่ ๖ พระองค์เจ้าอาทรทิพยนิภาย้ายออกจากพระบรมมหาราชวังไปประทับที่พระตำหนักในสวนสุนันทา พระราชวังดุสิต กระทั่งพุทธศักราช ๒๔๖๒ เกิดโรคไข้หวัดใหญ่ระบาดอย่างหนัก พระองค์เจ้าสุจิตราภรณี พระขนิษฐาเพียงพระองค์เดียวก็สิ้นพระชนม์ลง พระองค์จึงประทับอยู่ในพระตำหนักเพียงพระองค์เดียวและทรงรับข้าหลวงของพระองค์เจ้าสุจิตราภรณีมาไว้ในพระอุปถัมภ์ทุกคน

     ในรัชกาลที่ ๗ เมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พุทธศักราช ๒๔๗๕ ได้ทูลขอพระราชทานพระบรมราชานุญาต เสด็จออกไปประทับ ณ ตำหนักทิพย์ ถนนราชวิถี บนที่ดินพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงดำรงพระชนม์เยี่ยงคนสามัญ ประทับอยู่ในตำหนักทิพย์ร่วมกันกับเจ้าจอมอาบ ในรัชกาลที่ ๕ ซึ่งทรงสนิทสนมกัน และพูนเพิ่ม ไกรฤกษ์ หลานชายที่พระองค์ทรงรับอุปการะ

     พุทธศักราช ๒๔๘๗ ตรงกับช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง มีการทิ้งระเบิดหลายลูกใกล้ตำหนักทิพย์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทรทิพยนิภาเสด็จไปประทับที่พระตำหนักเก่าของเจ้าดารารัศมี พระราชชายาในพระราชวังบางปะอิน โดยมีเจ้าจอมอาบตามเสด็จไปด้วย

     ในรัชกาลที่ ๙ ทรงได้รับพระราชทานเครื่องขัตติยราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติคุณรุ่งเรืองยิ่งมหาจักรีบรมราชวงศ์ และเหรียญรัตนาภรณ์ ชั้นที่ ๑ ในฐานะพระบรมวงศ์ผุ้ใหญ่ในรัชกาลนั้น และทรงได้รับพระมหากรุณามาโดยตลอดกระทั่งสิ้นพระชนม์

     พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทรทิพยนิภา สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ ๙ เมื่อวันที่ ๒๓ มีนาคม ๒๕๐๑ สิริพระชันษา ๖๙ ปี พระราชทานเพลิงพระศพ ณ เมรุวัดเทพศิรินทราวาส พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทรทิพยนิภา นับเป็นพระราชนัดดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ ที่สืบสายจากพระบรมชนกนาถ

อ้างอิง

ศิลปากร, กรม. ราชสกุลวงศ์. พิมพ์ครั้งที่ ๑๔ .กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ สกสค.ลาดพร้าว, ๒๕๕๔.

วชิรญาณวงศ์, สมเด็จพระสังหราชเจ้า กรมหลวง. ความรู้เรื่องพระพุทธศาสนาตั้งแต่เบื้องต้น. กรุงเทพฯ : โรง

พิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย, ๒๕๐๑.(พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงพระศพ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาทรทิพยนิภา ณ สุสานหลวง วัดเทพศิรินทราวาส วันที่ ๕ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๐๑)

มหามกุฏราชสันตติวงศ์ 

๑๒ เมษายน วันคล้ายวันประสูติสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส

 และ ๑๐๐ ปีแห่งการสถาปนาตำแหน่งสมเด็จพระมหาสมณเจ้า

เรียบเรียง : ณัฐพล  ชัยมั่น

พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนครคีรี กรมศิลปากร