เจดีย์และมณฑปเขาพลอยแหวน

          ตั้งอยู่บนยอดเขาพลอยแหวน ตำบลพลอยแหวน อำเภอท่าใหม่ จังหวัดจันทบุรี ลักษณะเป็นเจดีย์ทรงระฆัง ก่ออิฐถือปูน ประกอบด้วยฐานยกสูงรองรับองค์ระฆังที่แสดงถึงฝีมือช่างท้องถิ่นในช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ ๒๔ และมณฑป ตั้งอยู่ด้านตะวันออกเฉียงใต้ของเจดีย์ คงเหลือเพียงส่วนฐาน ภายในประดิษฐานรอยพระพุทธบาทสลักจากหินทราย

          เมื่อพ.ศ. ๒๔๑๙ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ ๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์) เสด็จพระราชดำเนินทางชลมารคโดยเรืออรรคราชวรเดช จากปากแม่น้ำจันทบุรีบริเวณป้อมไพรีพินาศ อำเภอแหลมสิงห์ จังหวัดจันทบุรี เข้าสู่คลองบางกะจะ จากนั้นทรงม้าพิรุณรัศมีจนถึงเขาพลอยแหวน

          กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนและกำหนดเขตที่ดินเจดีย์และมณฑปเขาพลอยแหวน ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๐๔ ตอนที่ ๑๔๓ วันที่ ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๓๐ มีพื้นที่โบราณสถานประมาณ  ๒ ไร่ ๙๐ ตารางวา 

Chedi and Mondop Khao Phloi Waen

          The Chedi (pagoda)and the Mondop (Mandapa, Thai Buddhist traditional square building) are atop of a hill named ‘Phloi Waen’ in Phloi Waen Subdistrict, Tha Mai District, Chanthaburi Province. This bell-shaped pagoda, made of brick and lime mortar, is on a high base and shows the craftsmanship of local artisans around the middle 19th century (200 years ago). The Mondop is on the southeast side of the pagoda, only the base remains. It was built to enshrine a sandstone Buddha footprint.

          In 1876, King Rama V proceeded on an irrigation route to Khao Phloi Waen. He took a boat called ‘Akarat Woradet’ from an estuary of the Chanthaburi River near Phairi Phinat Fort, Laem Sing District, sailed into Bang Kacha Canal and mounted a horse named ‘Phirun Ratsami’ to a hill.

          The Fine Arts Department announced the registration of Chedi and Mondop Khao Phloi Waen as an ancient monument in the Royal Gazette, Volume 104, Part 143, dated 28th July 1987. The total area is around 3,560 square meters.