ปราสาทบ้านปราสาท

          ตั้งอยู่ที่บ้านปราสาท ตำบลหาดนางแก้ว อำเภอกบินทร์บุรี จังหวัดปราจีนบุรี ประกอบด้วย ปราสาทประธานสร้างด้วยศิลาแลง ๑ หลัง หันหน้าไปทางตะวันออก บรรณาลัย ล้อมรอบด้วยกำแพงแก้วก่อด้วยศิลาแลง และมีสระน้ำรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าอยู่ด้านตะวันออกเฉียงเหนือ 

          สันนิษฐานว่าเป็นศาสนสถานประจำสถานพยาบาล หรือที่เรียกว่า “อโรคยศาล” กำหนดอายุอยู่ในช่วงประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๘ หรือประมาณ ๘๐๐ ปีมาแล้ว สร้างขึ้นในรัชสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ 

แห่งอาณาจักรเขมรโบราณ และยังพบศาสนสถานที่สร้างขึ้นในช่วงเวลาเดียวกันอีกหลายแห่งระหว่างเส้นทางติดต่อจากเมืองพระนครหลวงของอาณาจักรเขมรโบราณ ผ่านพื้นที่ทางภาคตะวันออกไปยังดินแดนภาคกลางและภาคตะวันตกของประเทศไทย ดังที่ได้พบหลักฐานศาสนสถานในลักษณะเดียวกันนี้ ได้แก่ ปราสาทบ้านน้อย อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว และโบราณสถานสระมรกต อำเภอศรีมโหสถ จังหวัดปราจีนบุรี ปรางค์สามยอด จังหวัดลพบุรี  และปราสาทเมืองสิงห์ จังหวัดกาญจนบุรี

          กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนและกำหนดเขตที่ดินโบราณสถานปราสาทบ้านปราสาท  

ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๑๐๔ ตอนที่ ๒๔๖ วันที่ ๑ ธันวาคม ๒๕๓๐ มีพื้นที่โบราณสถานประมาณ ๖ ไร่ - งาน ๒๘ ตารางวา

Prasat Ban Prasat

          Prasat Ban Prasat is in Ban Prasat, Hat Nang Kaeo Subdistrict, Kabin Buri District, Prachin Buri Province. This laterite monument consists of a main tower as the center of the sanctuary, a Bannaraya, and an enclosed wall. 

          The ancient site is presumed to have been an Image House of a Buddhist Hospital or ‘Arogyasala’ that King ‘Jayavarman VII’ ordered to establish all over the ancient Khmer Empire in the late 12th century (800 years ago). Another Image Houses have been found in Eastern Thailand, such as Prasat Ban Noi (Watthana Nakhon District, Sa Kaeo Province) and Sa Morakot (Si Mahosot District, Prachin Buri Province). These Image Houses reveal the land routes from Angkor Thom to Central and Western Thailand through the Eastern area.

          The Fine Arts Department announced the registration of Prasat Ban Prasat as an ancient monument in the Royal Gazette, Volume 104, Part 246, dated 1st December 1987. The total area is around 9,772 square meters.