ชื่อเรื่อง : ไทยสถาปนากษัตริย์เขมร

ชื่อผู้แต่ง : สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี

ปีที่พิมพ์ : 2505

สถานที่พิมพ์ : พระนคร

สำนักพิมพ์ : ธนะการพิมพ์

จำนวนหน้า : 172 หน้า

สาระสังเขป : หนังสือเรื่องไทยสถาปนากษัตริย์เขมร เป็นเอกสารสำคัญทางประวัติศาสตร์ เป็นพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงอธิบายประวัติศาสตร์ที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกสถาปนาราชบุตรบุญธรรมขึ้นเป็นกษัตริย์เขมรเมื่อปีพุทธศักราช 2337 แล้วต่อมาถึงพุทธศักราช 2406 - 2410 ชนชาติมหาอำนาจชาติหนึ่งมารบได้ประเทศญวนแล้วบีบบังคับเอาประเทศเขมรเป็นเมืองขึ้น โดยอ้างว่าประเทศเขมรเคยเป็นเมืองขึ้นประเทศญวนมาก่อน บังคับให้กษัตริย์เขมรคือองค์สมเด็จพระนโรดมพรหมบริรักษามหาอุปราชทำสัญญากับแม่ทัพใหญ่ของประเทศนั้น องค์สมเด็จพระนโรดมฯ ได้กราบบังคมทูลชี้แจงว่าจำต้องลงนามในสัญญาเมื่อวันที่ 11 สิงหาคม 2506 เพราะถูกบีบบังคับแต่ยังมีความจงรักภักดีเช่นเดิม และสุดท้ายไทยก็ได้เสียประเทศเขมรไปเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม 2410