มหามกุฏราชสันตติวงศ์ ๒๙ ตุลาคม ๒๓๙๘ วันประสูติพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร

     พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร มีพระนามเดิมว่า พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้าคัคณางคยุคล เป็นพระราชโอรสลำดับที่ ๒๐ ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาพึ่ง ประสูติเมื่อวันที่ ๒๙ ตุลาคม ๒๓๙๘

     ในปีพุทธศักราช ๒๔๑๙ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ทรงสถาปนากรมหมื่นพิชิตปรีชากร ต่อมาเลื่อนเป็นกรมหลวงฯ ในปีพุทธศักราช ๒๔๒๘ 

     พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร ทรงเป็นอธิบดีศาลรับสั่งชำระความฎีกา แล้วเป็นข้าหลวงต่างพระองค์ประจำมณฑลอีสาน และเป็นเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม

     พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร ทรงมีพระอัจฉริยภาพในด้านการพระนิพนธ์บทร้อยแก้วและร้อยกรองมากมายหลายเรื่อง พระองค์ยังได้ร่วมกับพระเจ้าพี่ยาเธอ และพระเจ้าน้องยาเธอจัดตั้งหอสมุดวชิรญาณขึ้น เพื่อเฉลิมพระเกียรติแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔

     ในปีพุทธศักราช ๒๔๓๙ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร ได้ถวายบังคมลาออกจากตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม เพราะประชวรพระวัณโรคภายใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้แพทย์หลวงไปประกอบถวายพระโอสถ แต่พระอาการยังทรงกับทรุดจนสิ้นพระชนม์ เมื่อวันที่ ๑๑ มีนาคม ๒๔๕๒ (นับแบบปัจจุบันเป็นพุทธศักราช ๒๔๕๓) พระชันษาได้ ๕๕ ปี เป็นต้นราชสกุล คัคณางค์ และเป็นพระอัยกาฝ่ายพระชนนีในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี

ภาพ : พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร