ขนมไทย  เอกลักษณ์ด้านวัฒนธรรมประจำชาติไทย  นอกจากจะมีความงดงาม  วิจิตร  ละเอียดอ่อน  พิถีพิถันในทุกขั้นตอนการทำ  ตั้งแต่วัตถุดิบ  วิธีการทำที่กลมกลืน  ยังมีรสชาติที่อร่อย หอมกลิ่นพืชพรรณจากธรรมชาติและกลิ่นอบร่ำควันเทียน  ขนมจัดเป็นอาหารที่คู่สำรับกับข้าวไทยในงานพิธีและงานมงคลต่าง ๆ  มาตั้งแต่ครั้งโบราณ  โดยใช้คำว่าสำรับกับข้าวคาว - หวาน  อีกทั้งขนมแต่ละชนิดยังมีชื่อเรียกที่บ่งบอกถึงคุณค่าและแฝงไปด้วยความหมาย อันเป็นสิริมงคล 

          ขนมมงคล  หมายถึง  ขนมไทยที่นำไปใช้ประกอบเครื่องคาวหวาน  ถวายพระ  เลี้ยงแขกในงานพิธีมงคลต่าง ๆ  เช่น  งานมงคลสมรส  งานบวช  หรืองานขึ้นบ้านใหม่ เป็นต้น  การเลือกใช้ขนมในงานมงคลจะเลือกจากชื่อและความหมาย  ขนมไทยที่มักจะถูกเลือกใช้เป็นประจำคือขนมมงคล  9  ชนิด  ดังนี้

                - ขนมทองหยิบ  เป็นขนมที่มีลักษณะงดงามคล้ายดอกไม้สีทอง  ชื่อขนมทองหยิบเป็นชื่อสิริมงคล  เชื่อว่าหากนำไปใช้ประกอบพิธีมงคลต่าง ๆ  หรือให้เป็นของขวัญแก่ใครแล้วจะทำให้เกิดความมั่งคั่งร่ำรวย  หยิบจับการงานสิ่งใดก็จะร่ำรวยมีเงินมีทอง  สมดังชื่อ  "ทองหยิบ"

                - ขนมทองหยอด  ใช้ประกอบใน พิธีมงคลต่าง ๆ  หรือมอบเป็นของขวัญในโอกาสสำคัญ ๆ  แทนคำอวยพรให้ร่ำรวยมีเงินมีทองใช้จ่ายอย่างไม่รู้หมดสิ้น  ให้ขนมทองหยอดเปรียบเสมือนให้ทองคำแก่กัน

                - ฝอยทอง  เป็นขนมที่มี ลักษณะเป็นเส้นยาว ๆ  จึงนิยมใช้กันในงานมงคลสมรส  เปรียบได้ว่าคู่บ่าวสาวจะครองชีวิตคู่และรักกันได้อย่างยืดยาวเช่นเดียวกับ เส้นฝอยทอง

                - ขนมชั้น  เป็นขนมไทยที่จะต้องหยอดขนมให้ได้  9  ชั้น  เพราะมีความเชื่อว่าเลข  9  เป็นเลขที่หมายถึงความเจริญก้าวหน้า  จึงนิยมมอบขนมชั้นให้เพื่อแสดงความยินดีที่ได้เลื่อนชั้น  เลื่อนยศฐาบรรดาศักดิ์ให้สูงส่งยิ่ง ๆ  ขึ้นไป

                - ขนมทองเอก  เป็นขนมที่ ต้องใช้ความพิถีพิถันในการทำทุกขั้นตอน  มีลักษณะที่สง่างาม  มีทองคำเปลวติดไว้ที่ด้านบนของขนม  คำว่า  "เอก"  หมายความถึง การเป็นที่หนึ่ง  จึงนิยมใช้ขนมทองเอกประกอบพิธีมงคลสำคัญต่างๆ  หรือใช้มอบเป็นของขวัญในงานฉลองการเลื่อนยศ  เลื่อนตำแหน่ง  จึงเปรียบเสมือนคำอวยพรให้เป็นที่หนึ่ง

                - เม็ดขนุน  มีสีเหลืองทอง  รูปร่างลักษณะคล้ายกับเม็ดขนุน  ข้างในมีไส้ทำด้วยถั่วเขียวบด  มีความเชื่อกันว่าชื่อของขนมเม็ดขนุนจะเป็น สิริมงคล  ช่วยให้มีคนสนับสนุน  หนุนเนื่องในการดำเนินชีวิตและในหน้าที่การงานหรือกิจการต่าง ๆ  ที่ได้กระทำอยู่

                - ขนมจ่ามงกุฎ  เป็นขนมที่ทำยากมีขั้นตอนในการทำสลับซับซ้อน  นิยมทำกันเพื่อใช้ประกอบพิธีการที่สำคัญจริง ๆ  คำว่า  "จ่ามงกุฎ"  หมายถึง  การเป็นหัวหน้าสูงสุด  แสดงถึงความมีเกียรติยศสูงส่ง  นิยมใช้เป็นของขวัญในงานเลื่อนยศ  เลื่อนตำแหน่ ง ถือเป็นการแสดงความยินดีและอวยพรให้มีความก้าวหน้าในหน้าที่การงานยิ่ง ๆ ขึ้นไป

                - ขนมถ้วยฟู  ชื่อของขนมถ้วยฟูให้ความหมายอันเป็นสิริมงคล  หมายถึง  ความเจริญรุ่งเรืองเฟื่องฟู  นิยมใช้ประกอบในพิธีมงคลต่าง ๆ  ทุกงาน  ลักษณะเด่นของขนมถ้วยฟูคือจะต้องมีกลิ่นหอมจากการอบร่ำดอกไม้สด

                - ขนมเสน่ห์จันทน์  คนโบราณนำความมีเสน่ห์ของผลจันทน์ที่มีผลสุกสีเหลืองเปล่งปลั่ง  สวยงามและมีกลิ่นหอมชวนให้หลงไหล  มาประยุกต์ทำเป็นขนมให้ชื่อว่า "ขนมเสน่ห์จันทน์"  โดยเชื่อว่า  คำว่าเสน่ห์จันทน์เป็นคำที่มีสิริมงคล  จะทำให้มีเสน่ห์คนรักคนหลงดังเสน่ห์ของผลจันทน์  จึงนิยมนำมาใช้ประกอบในงานพิธีมงคลสมรส  และให้เป็นของขวัญแทนความรัก

           ขนมไทยมีความสำคัญและผูกพันกับชีวิตคนไทยมาช้านาน  เป็นเอกลักษณ์ไทยที่สวยงามโดดเด่น  เป็นศิลปะสูงค่าที่น่าหวงแหนที่ชนรุ่นหลังควรอนุรักษ์ให้อยู่กับวิถีชีวิต คนไทยตลอดไป

 

 

ที่มา : วารสารข่าวรามคำแหง.  ปีที่  33 : ฉบับที่  47  มีนาคม  2547.  หน้า  4.